De Evang. Luth., die er 70 in getal zyn , maken , inet die uit de bur-
gerlyke gem. S l o c h t e r e n ,No o r b r o e k ,Zu i d b r o e k enl iet Hoo-
g e z a n d , eene gem. uit, welke tot de.ring van Groningen behoort ,
en 180 zielen te lt, onder welke ongeveer 100 Ledematen. Deeerste, die
in dcze gem. het leeraarambt heeft waargenomeu , is geweest C. T h.
SmiDi, die in het jaar 1714 herwaarts kwam. Bij vacature ontvangt
men eene nominatie van het Amsterdamsch consistorie, waaruit de ker-
keraad een beroep doet.
De Doopsgez., van wtflke men er 500 aantreft, maken , met die van
h e t H o o g e z a n d , Ko lham, Zu id br o e k en Mu n t e n dam, eene
gem. uit, welke ruim 1150 zielen telt, onder welke 580 Ledematen.
Yroeger waren het zes gem., welke zieh langzamerhand vereenigd
hebben , en perst t* Kleine-Meer in de aldaar, len jare 1775 ge-
slichlte , kerk , thans in bet , ten jare 1846 te S a p p e h e e r geslicbtte ,
kerkgebouw hunne godsdienstige bijeenkomslen bouden.
De R. K., die er 510 in getal zijn, maken, met die uit de nabu-
rige gem. Ho o g e z a n d , S l o c h t e r e n , Noordbroek, Zuidb
r o e k en Munt e n d a m, benevens een gedeelte van Veendam
de stat. bet Kl eine-Meer ui t , welke mede in deze bürg. gem. eene
kerk beeft.
De Isr., van welke er 70 wonen , behooren tot de ringsynagoge van
liet Hoogezaiid. — Men beeft in deze gem. twee scholen, als eene to
Sappemeer en eene te Kl e i n e m e e r , welke gezamenlijk gemiddeld
door 420 leerlingen bezocht worden.
Het d. S a p p eh e e r , mceslal S apheer genoemd, ligt aan het Win-
ecbolerdiep , dat er doorvloeit, en wcl 3J u. O. Z. O. van Groningen
, grenzende O. aan het Hoogezand. Men telt er in de kom van
Let dorp 324 k. en ongeveer 2200 inw.
Het was nog vdor 1618 toen het afgelapt werd , een meer, van
hooge veenen omgeven. Door het graven van het kanaal en droog-
maken werd het in een welvarend dorp berschapen ; een toonbeeld .van
betgeen menschelijkc vlijt en volharding kunnen daarstellen.
De Herv. kerk Staat ten N. van de trekvaart en is eene fraaije acht-
kanle koepel, gesteht in het jaar 1653. Het dak was op het laatst
der voorgaande eeuw nog met koperen platen gedekt, maar, bouwvallig
zijnde geworden , is het sedert 1791 in een pannendak veranderd, terwijl
het miiurwerk toen ook anders werd opgetrokken, waardoor het uiter-
lijke fraaije dezerkerk zeer is vermeerderd. Zij heeft op het dak eenen
kleinen , open toren , doch is van geen orgel voorzien. Op ongeveer
25 eilen van de kerk Staat een zeer läge dikke steenen toren, waarin
de luiklok bangt. V66r het bouwen dezer kerk deed de Predikant
dienst in een bijzonder huis of schnür, tot dat het schielijk opnemen
dezer aanzienlijke kolonie ook een geschikt openbaar kerkgebouw noo-
dig maakte.
De Evang. Luth. kerk is een net ingerigt gebouw , zonder toren ,
doch van een orgel voorzien.
De in 1846 geheel nieuw gebouwde Doopsgez. kerk is een fraai lang-
werpig gebouw, ten Noorden van de vaart, met het front naar het
Zuiden , met eenen toren en orgel. De pastorie werd er reeds in 1858
nieuw gebouwd.
De in 1838 geheel nieuw gebouwde en ruime dorpschool, ten Noorden
van de vaart, telt gemiddeld 330 leerlingen.
Men heeft hier, met he t H o o g e z a n d t een De p a r t eme n . t d e r
M a a t s c h a p p ij : Tot Nut van ’t Algemeen , dat den 11 Januarij
1823 opgerigt is en vijftig leden te il, alsmcde een Zeemans-collegie,
opgerigt den 27 December 1827, teilende ruim vijftig effective leden,
en hebbende tot signaal eene roode vlag, onder en böven-met eenen
blaauwen band , ler breedte van de helft der vlag, en met een wit
nommer in bet rood. • Voorts eene Ondc r l inge bra n d w aar bo rg
c omp a g n i e , eene zee-a ssu ran t ie compagni e en eene onder-
l ing zee-a ssu ran ti e compact .
SAPPEWERF, pold. in den Ueer-Hugowaard, prov. Noord-Ilol-
land, arr. Alkmaar, kant. Schagen, gem. Heer-Hugowaard; palende
N. aan den Veenhuizergrond en voorts van alle zijden door den Ileer-
Hugowaard omgeven.
SAPPI , oud d. in Oost-Indie , op het Sundasche eil. Java , resid.
Preanger-Regentschappen, reg. Soekapoera. Zie voorts R a p pegoe la .
SARABOSCH, voorm. hofstede , prov. Friesland, kw. Oostergoo,
griet. Achtkarspelen , arr. en 6 u. O. van Leeuwarden , kant. en 3-£- u.
ü. N. 0 . van Bergum, | u. N. 0 . van Gerkesklooster, 20 min. N.
van Stroobos , nabij de grenzen van de Friesche griet. Kollumerland-en-
Nieuw-Kruisländ. Deze hofstede bestäat niet meer ; de vroeger daartoe
bchoord hebbende gronden , zijn thans weilanden , en behooren aan
onderscheiden eigenaren.
SARAH , kaloenplant. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname, in
Opper-Nickeri; palende N. aan den Atlanlische-Oceaan, 0 . aan de
kaloenplant. Leasowes, Z. aan onuitgegeven hosch , W. aan de kaloenplant.
Burnside ; 500 akk. groot.
SARAI, d. in Oost-Indie, op bei eil. Lettie, een der Kleine-Sunda-
eilanden.
Er is aldaar sedert onderscheidene jaren een Zendeling gevestigd,
wiens huisvrouw ook aan de meisjes onderrigt in het naaijen en breijen
geeft. De kerk alhier i s , in het jaar 1835, door het Godsdienslig
kindergenootschap te Soerabaya , met eene klok beschonken.
SARAKREEK (DE), kreek in Nederlands-Guiana, kol. Suriname,
welke uit het hoog bergachtige land voortkomt, en met eene noorde-
lijke rigting, over den gewezen militaire post Hughesburg , op den
regteroever in de Suriname valt.
SARAMACCA , div. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname; palende
N. aan den Atlantische-Oceaan , 0.- aan de Coppename , die haar van
Opper- en Neder-Nickeri scheidt, Z. aan hooge en bergachtige landen ,
W. aan de divisie Para.
Deze div. is de uitgestrektste van de geheele kolonie. Zij bevat de
plantaadjen en gronden , welke ter wederzijden zoo van de Boven- als
van de Beneden-Saramacca liggen , benevens die van de Wanica-kreek
en de Tawajari-kreek en verder die van het gedolven Kanaal-van-Wanica.
Daarin liggen alzoo de koffijplant.: An n a -Ma r i a , Broeder -
s c h a p , Ca l e d o n i a , Concordi a, de Dankb a a r h e i d , de Een«
d r a g t , F r e d e r i c i ’s-Gi f t , H i l d e s h e i m , H u we 1 ij ksz o rg ,
Kwe ek lus t , Mar g a r e t h a ’s -Gi f t , Mij n-Ver raaak , Moni tor ,
de Mor g e n s t c r , la Po ul a , la P r e v o y a n c e , S a r a-Ma r i a ,
Smi l f ield en T y ro l ; de koflij- en cacaoplant.: de Goede-HoopJ,
de H e rs t e l l i n g en Johannes hoop ; de suikerplant.: Cat h a r i n a -
Sophia, Hamb u r g , J o h a n n a-C a t h a r i n a en Kent ; de houtgr.:
Albion, de ß e p r o e v i n g , C a r e i sb u rg , Ca t h a ri n a - F r e d e-
r ika , Curasao , de Da nkba ar he id , F r a n k f o r t , Goede-
Moed, Ni euw-Goedens -Hoop, Ha ar lem, de Nieuwe- I Ioop,
J oha n n a - Pc t ro n el la , I z a a k s - H o o p , M a r i a ’s - L u s t (aan de