i
600 S P A .
i
JÍCt. T>i
is s .
en nog onderhouden wordt door het grootwalerschap van Woerden, en,
dient, om het water van genoemd grootwaterschap, op ßijnlands boezem
gebragt, in het IJ te doen iozen, zij heeft de wijdte van 6.27 eil., met
twee paar deuren , en dient alleen tot uitwatering, niet tot doorvaart,
die verbinderd wordt door vaste balken van buiten en van binnen.
SP AARN DÄMMER-POLDER (DE), pold. in Kennemerland, prov.
N oord-H olland, arr. en . kant. Haarlem, gem. Spaarndam; palende
N. 0 . aan. den Spaarndainmcr-dijk, 0 . aan/het Spaarne, W. aan
Schooter-Vlieland.
Deze pold., welke weleens onder den naam van het S p a a r r i a r d voor-
komt , en waarvan de tijd van bedijking niet jnist bekend is , was
vroeger 88 bund. 5a v. r. 11 v. eil. groot, door de werken , wegens
de droogrnaking van het Baarlemmer-meer , zijn 12 bund. 34 v. r.
80 v. eil., aan de commissie van beheer over die droogrnaking overgegaan,
dat gedeelte echter belastbaar gebleven zijnde, zoo worden de grond-
lasten alsnog geheven van 84 bund. 86 v. r. 77 v. eil. In den polder
zelfs staan gecne boerderijen. Hij wordt door eenen molen, op het
Spaarne , van bet overtollige water ontlast. Het polderbestuur bestaat
uit twee Poldermeeslers en eenen Seeretaris.
SPAARNDAMSCHE-ZEEDIJK, ook wel d e H a a r l e m m e r - d u k of di
R i j r l a r d s c h e - Z e e d i j k , in de wandeling H o o g e r d i j k genoemd , dijk in
Rijnland, prov. Noord-11 olland.
Deze dijk strékt zieh uit van de Zandpoort tot Amsterdam en is
drie en een half nur lang. Van Zandpoort tot nabij Spaarndam draagt
bij den naam van S l a p e r d i j k . Vóór het ja a r l8 0 6 b a d hij eene hoogte
van 1.36 eil.; was alzoo niet in Staat de hooge. vloeden. te kecren en
liep alsdan over. In het jaar 1806 is bij verboogd en wordt thans,
even als den gebeelen dijk, op eene hoogte van 3 eilen boven A. P.
gehouden. Van Zandpoort tot Spaarndam wordt hij S c r i r k e i d i j k , en van
Spaarndam tot Sloterdijk S p a a b r d am s c i i e - o £ H o o g e r d i j k en verder tot
Amsterdam H a a r e e m e r d i j k genoemd.. Hij ligt geheel in Rijnland , uit-
genomen een klein gedeelte bij de. Zandpoort vau ongeveer drie minuten
gaans, hetwelk onder de Hondsbosschen.ligt.
SPAARNE (HET) of h e t S p a r e r , riv. in Kennemerland, prov. Noord-
H olland.
Deze riv. komt, omtrent het Hnis-te-Heemstede , bij bet dorp van
dien naam , uit het Haarlemrnermeer. Zij valt in de stad Haarlem ,
ten 0 . van de Eendjes-poort; doorstroomt die stad , met eene kron-
kelende bogt, eenigermate in de gedaante van eenen S. Na voorts lot
aan Spaarndam te zijn voortgevloeid , ontlast zij zieh in bei IJ , door
drie schut- en twee uitwaterende sluizen.
Sommigen willen dat de onde naam van dat water S p i b r r e geweest
zij , naar de spieren of rietwortels, die. er de jeugd plagt te gaan
plukken , te meer, om d a t , in oude brieven , Spaarnwoude onder den
naam van Spirnewalt voorkomt; en dat men , lusscben Haarlem en
Amsterdam , nog een Spieringsmeer en een Spieringsborn heeft, welk
meer en land dan niet naar den visch , spiering, maar naar het watertje
de Spierne ; dat misschien eertijds hieromtrent geloopen heeft , hunnen
naam zouden hebben. Van ouds is het Spaarne bedijkt geweest De
Achterstraat te Haarlem draagt hierom , in oude brieven , den naam
van Dijkstraat. Ook zegt Graaf F i o r i s V , in eenen liricf van den
jare 1288, dat de Wilde zee in het Spaarne vloeide , en veel lan<js
plagt te bederven. Hiernit is af te nemen , dat dit water eertijds
met meer geweld längs zij ne oevers gestroomd heeft, dan Icgcnwooruig*
S P.A. 601
Tkcli dat het gemeenschap met den Rijn gebad zou hebben , zoo
Ms e e n inen beweren , heeft geen genoegzamen grond. Het zmdemde
van bet' Spaarnc, dat aan bet meer grenst, plagt eertijds des Gra-
vrnsloot genoemd te worden, waaruit sommigen afleiden dat Jiet
S p a a r r e van ouds niet tot aan het Haarlemrnermeer toe gereikt heeft.
Wat hier van z ij, bet S p a a r r e , Haarlem met eenen kronkelenden arm
in twee deelen doorsnijdende , veroorzaakt aanmorkelijke doorvaart door
die stad • ook levert het velerlei riviervisch op. Men re k e n t, dat bet
S p a a r r e omtrent twee uren gaans lang i s , liggende de stad omtrent
in bet midden. De ingezetenen van Haarlem hebben längs het Rmten-
Spaarne een goed getal fraaije lustplaatsen en luinen aangelegd , waarvan
echter van tijd tot tijd weder eenigen gesloopt zijn.
S P A A R N E (HET BÜITEN-) , de ris . het Spaarne, in Kennemerland,
prov. Hoord-Holland, voor zoo ver zij niet binnen Haarlem vloeit.
Men onderscheidt bet Boixer-Spaarre in bet N oo r d e r - S p a a t n e
en bet Z u i d e r - S p a a r n e.
SPAARNE (HET NOORDER-), dat gedeelte van het Butlen-bpaarne,
in Kennemerland, prov. Noord-Holland, hetwelk van Haarlem naar
Spaarndam loopt. _ .
SPAARNE (HET ZD1DER-), dat gedeelte van het Buiten-apaarne,
in Kennemerland, prov. Noord-Holland, hetwelk van bet Haarlemmer-
meer oaar de stad Haarlem loopt.
SPAARNLAND (HET), naam onder welke de S p a a r r d a m b e r - p o l d e r , m
Kennemerland, prov. N oord- H olland, weleens voorkomt. Zie S p a a r r -
D A M B E R - P O I D E R ( D e ) . f
SPAARNLOMMER,, buit. in Kennemerland, prov. fl oord-Holland,
arr. cp kant. Haarlem, gem. Haarlemmerliede-Joord-Schalkwijk-en-
iiof-Ambacht, aan het Zuider-Spaarne. ™r- j u i
SPAARNRIJK, voorm. buit. in Kennemerland, prov. floord-Ilol-
lund, arr., kant. en i u. N. van Haarlem, gern Schooten-en-Ge-
huchten, 10 min. Z. van Schooten, aan bet Noorder-Spaarne — Van
dit buit. zijn de gebouwen gesloopt en de gronden getrokken aan
Spaar-en-Hove. „ ,
SPAARNVREUGD, voorm. buit. in Kennemerland, prov. floord-
Holland, arr., kant. en 3 min. N. van Haarlem, gem. Schooten-en-
Gehuchten, 1 u. Z. van Schooten, aan liet Noorder-Spaarne. — Dit
buit. is gesloopt, en de grond tot land.gemaakl. • ,
SPAARNWOUDE, gem. in het balj. van Blois, prov. floord-Hol-
land, arr. en kant. Haarlem (10 k. d., 8 m. k ., 2 s. d.) ; palende
N. aan het Wijker-meer, 0 . aan de gem. Houtrijk-en-Polanen, Z. aan
het Spieringmeer, W. aan het Spaarne, het dorp Spaarndam en aan
de Lede , die het van Haarlemmerliede scheidt. »
Deze gem. was vroeger, tot in bet ja.ar 1817, met de a,mb. Haa r lemmer
l iede, Ho f -ambacl i t , H outri j k , Po l a n e n en Z u id -
Schalkwi jk vereenigd , en , hoewel die ambachten toen adnnnistra-
tief van Spaarrwoode gescheiden zijn , is de coinbinalie met alle bo-
vengenoemde ambachten blijven bestaan , zoo ten aanzien van de nationale
miliLie', als ter zake van de burgerlijke begraafplaats, doch inet
Haa r l e m m e r l i e d e , H o f - amb a e h t , Uout r i j k en Po l a n e n ,
alleen voor het kerkelijke en de bepoldering.
De bepoldering van S p a a r r w o o d e dagteekent reeds van de veertien'de
eeuw, en is, in de vijfliende eeuw, bij het graven van de trekvaart
'au Amsterdam op Haarlem , längs de zuidzijde dezer gem., doorsne-
. I I n n l i l o n c J i» u n l o l l * i l i »
m im
SB11 H I
1 ]
p m I S ■
i l l US! ■ Ri il-i .IB ilCWiL■V.ìÌ
:: : ■ ¡i ¡i
I I
Sii ¡6
I l i