tot de stat. van Wolvega. — De 8 Isr., die er gevondcn worden
worden tot de ringsynagoge van Gorredijk gerckcnd.
Er zijn 10 scholen, als: eene te Oldeberkoop, eene te Nije-
b er k o o p , eene te Ma k k i n g a , eene te El s loo, eene te Lange,
di jk, eene te Oo s t erwo l d e , eene te Eochtelo, eene te Appel-
scha, eene te Donkerbroek en eene te Haule, welke gezamenlijk
gemiddcld door ruim 970 leerlingen bezocht worden.
In deze griet. vindt men zeer weinig water, uitgczonderd de Kuin-
d e r , die hier in de hooge veenen hären oorsprong neemt, met drie
onderscheiden hoofdtakken. Nog onlspruit uit deze griet. de Linde
bij Tronde, eene buurt van Elsloo, met een klein beginsel, hetwelk
doorgaans droog is.
De rijwegen zijn in deze griet. zeer menigvuldig , hetwelk eenigzins
dient om het gebrek aan vaarlen te vergoeden. De noordelijkste hoofd-
weg komt van Hornsterzwaag' uit Scholerland en loopt, overDon.
k e r h r o e k en I l a u l e , naar Drenthe. De beide middelste komen
nit Stellingwerf-Westeinde, van Ter-Idzerd en Nije-Holtpade, loopende
bijna evenwijdig, de eene op Oud e be r ko o p, Ni jeberkoopen
Ma k ki n ga en de andere op Oosterwo 1 de. De znidelijkste komt
eindelijk u it’die zelfde grietenij en loopt naar El s loo en Appelscha,
Voorts loopt er nog een rijdweg, zuidwaarts van Do n k e r b r o e k ,
naar Ma k k i n g a en een andere, wat ooslelijker, uit den voornoem-
den Hoofdrijweg, naar Oo s t e rw o l d e , welke wegen , na eene me-
nigte van kronkelende zijtakken uitgegeven te hebben , met drie daar-
van regt .zuidwaarts aan in Drenthe loopen.
Het wapen van Stellikg-webe-Oosteinde bestaat in een veld van azunr
(blaauw), met eenen gouden viervoetigen griffioen , met klaauwen en
uilgestrekte vleugelen , de pijlstaart omhoog, de regter achterpoot houdt
eenen zwarten cirkel met gouden rand, waarin weder twee drieboc-
ken van goud. De griffioen tei linkerzijde pekeerd.
STELLINGWERF-WESTEINDE, griet., prov. Friesland, kw. 7a-
venwouden, arr. Heerenveen, kant. Oldeberkoop (3 k. d., 10 m. k., 6
s. d.); palende N. W. en N. aan Schoterland, N. 0 . en O. aan Sl’el-
lingwerf-Oosteinde, Z. aan de prov. Overyssel, en'W. aan Lemsterland.
Deze griet. is van bet W. naar het 0 . 6 u. lang, en van bet N. naar
bet Z. 5 u. breed.
De-Lin de, teTrondeonder Elsloo, in Stellingwerf-Oosteinde haarbe-
gin nemende, loopt door deze grietenij en verdeelt haar in twee deelen.
Het kleinste en zuidelijkste deel bevat de dorpen : Beui l , Noord-
wo lde , F i n k e g a , S t e g g e r d a , Peperga en Blesdij’k. Deze
voeren den naam van Stroomkant. De andere noordelijke dorpen, aao
gene zijde van de Linde Iiggende, zijn: Wolvega , alwaar bet grietenij-
buis staat, Ni jehol tpade, On de hol tpade, Ou de t r yn e, Span-
g a , S c b e r p e n z e e l , Mu n n i k e b u r e n , Oude l emmer en Ter-
I d s e r d . Deze laatsten zijn tusschen genoemden stroom en het Tjon-
ger besloten.
De griet. Steluhgwebf-westeirde beslaat, volgens bet kadaster, eene
oppervlakte van 22,699 bund. 71 v. r. 21 v. eil., waaronder 22,401 bund.
40 v. r. 79 v. eil. belaslbaar land. Men telt er 1879 h., bewoond door
1713 buisgez., nitmakende eene bevolking van 9680 inw., die meest
in den landbouw bun bestaan vinden. Ook beeft men er 2 sebeeps-
timmerwerven , 1 looijerij , 1 kalkoven en 4 korenmolens.
Het westelyke gedeelte bestaat ten grooten deele in läge Wei- en booi-
landen , meestal van eenen veenigen aard, vooral in het Noorden der
v o o r n a m e dorpen tot aan Oost-Slellingwerf; doch verder zuidwaards
v i n d t men vele hooge zandige landen, en aan de Linde wederom vele
lape wei-en hooilanden , waarvan sommige, naast aan de Linde gelegen
, zeer goede turf uitlevereu. Ook ziet men in den orotrek der
dorpen , de westelijke en noordwestelijke uitgezonderd , vele boschaad-
jen , die, even als in Opsterland en Oo s t - S t e l l i n gwu r f , rijke-
lijk met allerlei wild en gevogelte voorzien zijn.
De Herv., die hier ruim 8320 uitmaken , onder welke 2300 Ledc-
maten , maken de volgende zeven gem. uit: Wo l v e g a - S o n n e g a -
Ni j e rL emme r - e n -Ni j e h o l t w o l d e , O u d e - L em m e r - e n -
Ou d e t r y n e , S c h e r p e n z e e l - S p a n g a -M u n n e k e b u r e n -
e n -N i j e t r y n e , 0 u d e h o 11 p a d e - N ij e h o 11 p a d e - T e r - 1 d-
z e r d - e n -O u d e b o l tw o l d e ,N o o r d w o l d e-e n-B e-u i 1 , St eg-
g e r d a - e n —F i n k e g a en P e p e r g a — e n - B 1 e s d ij k e , die
13 kerken hebben , welke door 7 Predikanten bediend worden.
De Doopgez., van welke men er 80 aantreft , behooren tot de go-
meente van de Gorredijk.
De R. K., diemener 1080 telt, onder welke 700 Communikanten ,
maken de stat. van S t e g g e r d a en Ou d e h o l t p a d e ui t , die er
ieder eene kerk hebben , en in welke de dienst door twee Pastoors ver-
rigt wordt.
Men heeft in deze griet. 12 scholen , als : eene te Wol ve g a, 4ene
t eOude - Lemme r , eene te S c h e r p e n z e e l , eene te Ou d e b o l l -
p a d e , eene te N o o r dw o l d e , eene te S t e g g e r d a , eene te
P e p e r g a , eene te Ou d e t r y n e , eene te N ij e - L e m m e r , eene te
SI y ke nb ur g , ¿ene te Ny e bo 1 tpad e en eene te Beui 1, welke twee
laalsten slechts winterscholen zijn. Alle deze scholen worden gezamenlijk
gemiddeld door 1010 leerlingen bezocht.
Behalve het T j o n g e r , die längs de grenzen vloeit, tot aan Sly-
kenburg, heeft men in deze grietenij de Li nde . Tusschen het Tjon-
ger en de Linde loopt ook nog een watertje de S c h e e n genaamd.
Ook hebben de meeste westelijke dorpen hunne vaarten uit het Tjonger,
flat, door middel van het Tjeuke-Meer , gemeenschap hebben met de
wateren van Doniawarstal enz. en tevens tot wijken voor de turfgraverijen
dienen. De voornaamste van deze vaarten is de He l oma - v a a r t ,
welke de grietenij van het Zuiden naar het Noorden snijdt en de Linde
met de T jonge r verbindt en drnk bevaren wordt, zijnde een door-
togt tusschen Friesland en Overijssel. Dergelijke vaarten loopen er ook
van Finkega en Noordwolde naar de Drentsche grenzen in de hooge veenen
, vooral naar de wijk van de Vierde-Parten , en deze hebben gemeenschap
met de Linde, door middel van de Noordwolder en Steggerder-sloo-
ten. Door deze grietenij loopt de gewone straatweg der provincie Friesland
naar Overijssel en Gelderland , van de Schoterbrug door Oudeholt-
wolde, Nijeholtwolde, Wolvega en de buurte Blesse op de kolonie Wil-
lemsoord en verder op Steenwijk. Desgelijks kan men uit Aengwirden
en Opsterland door Schoterland , over Oldeberkoop en Noordwolde en
ook over Beuil, rijden naar Drenthe. Voorts loopen de zoogenaamde
boven- en buitenwegen van Oldeberkoop westwaarts door deze grietenij
tot aan Scherpenzeel en Spanga; terwijl er door het zuidwestelijke deel
der grietenij een rijweg loopt, genoegzaam evenwijdig met den vorigen,
van Beuil naar Blesdijke en verder naar de Oldemarkt in Overijssel.
Rij den watervloed van Februarij 1823 had S t e l l i n g w e r f - W e s t e i n o e
veel te lijden. In den nacht van den 3 en 4 Februarij stortte de zee,
die zieh door den bijkans geheel vermeiden dijk van Overijssel, by