Do Isr., van welke men er ongeveer 40 aantreft, worden tot de
ringsynagöge van Winschoten gerekend.
Men heeit in deze gem. 8 scholen, als: eene in de E e x t a , eene
in de Sc he omda , eene te Ni e uw- S c h e emda , eeneop het Waar
en eene te W e s t er l e e , welke gezamenlijk door een gemiddeld getal
van 860 leerlingen bezecht worden.
Hetd. de S cheemda of S cheemte , dat nit fraaije en groote boerderijen
en aanzienlijke gebouwen bestaat, ligt 1J u. N. W. van Winschoten ,
H u. 0 . van Zuidbroek, aan het Zijldiep en tevens aan het trekdiep
van Groningen op Winschoten , längs hetwelk honderden van schepen
en houtvlotten hier längs varen , hetwelk veel vertier geeft. Dit dorp
ligt daarenboven aan den hoofd- en griendweg van Groningen naar
de Oost-Friesche grenzen, die in het jaar 1839 aangelegd en in vol-
gende jaren geheel vollooid is. Vroeger stond het ongeveer 20 min.
meer noordwaarts, doch, ten gevolge van eene doorhraak van den Dollart
of andere onbekende redenen, is het op de tegenwoordige plaats
gebouwd. Men telt er in de kom van het d. 138 h. en 960 inw., en ,
met de kerkelijk daartoe behoorende geh. S c h e e m d e r z w a a g en
S c h e emd e rme e r , 180 h. en ruim 1000 inw.
Men houdl den naam S cheemda of S che emt e afkomstig te zijn van
Eexte-scheemte (d. i. de heemen, heemsteden van Eexta). Eexta weg-
gelaten zijnde, werd dat later S ch e em t e .
Het behuisde gedeelte van dit kerspel ligt het hoogst. De bodem
bestaat hier, voor een gedeelte, uit zand, ten noorden uit zware klei
en ten noordoosten', längs het Koediep, hetwelk zieh tusschen den
oliemolen en de Scheemda in het Zijldiep ontlast , uit laag, uitge-
veend groenland. Hier is eene steenbakkerij, eene kalkhranderij,
eene potaschmakerij enz. en er wonen eenige grossiers.
Onmiddellijk ten W. en N. 0 . van het. dorp beginnen de ingedijkte
gronden van den Dollart. In het westelijk gedeelte van d e S cheemda
neemt het Zijldiep of het Termunterdiep eenen äanvang, hetwelk bij
het hegin door een verlaat van het . Winschoterdiep gescheiden is.
De Herv., die er 980 in getal zijn , onder welke 210 Ledematen,
maken eene gem. ui t , welke tot de klass. en ring van: Winschoten
behoort. Tot deze gem. behoorde 00k , tot in het jaar 1689,’ de gem..
Nieuw-Scheemda. Deeerste, die in de Sc he emda , nadat het van de
Eexta, waartoe het'vroeger behoorde, gescheiden was, het leeraarambt
heeft waargenomen, is geweest B ernardus D a n iem s , die in 1604 van Ap-
pingedam herwaarts beroepen en in 1618 opgevolgd werd door H e n r ichs
4 F r e d e n , na wiens overlijden, in 1688, Nieuw-Scheemda van
de S che emd a werd afgescheiden, welk laatste dorp, in 1689, tot
eersten afzonderlijken Leeraar bekwam D a b ie l E il sh e b iu s , die er in 1666
overleed. Het beroep geschiedt door collatoren of stemgeregligden en
den kerkeraad. Onder de Leeraars, die hier: gestaan hebben, verdient,
inzonderheid vermeld te worden G erardu s K d y p e r s , die in 1760 van
Winschoten herwaarts beroepen en in 1768 tot Hoogleeraar in de God-
geleerdheid te Groningen bevorderd werd. De kerk , vroeger eene kapel,
is vrij groot en heeft een goed orgel. De zware, doch niet hooge toreii,
met een kruisdak, op welks midden eene kleine spits , met eenen beu-
g e l, Staat afgezonderd tenN. W. van de kerk.
Ongeveer 20 min. N. W. van het dorp, vindt men in hetbouwland
menigvuldige sporen van de fundamenten der kerk van het oude thans
verdwenen dorp. — De dorpschool wordt door een gemiddeld getal
van 170 leerlingen bezocht.
Het wapen bestaat uit de Profect N e h em ia , bij Groningcr Stadsreso-
iutie van 22 Jannarij 1661, aan dit dorp , op zijn verzoek , toegestaan.
SCHEEMDA (NIEIJW-) of S ciie em d er- H am r ik , d. in het Oldamht,
prov. Groningen, arr. en 2§ u. N. W. van Winschoten, kant. en2u-
N. O. van Zuidbroek, gem. en 1 u. N. ten W. van de Scheemda.
Men telt er in de kom van het d. 88 h. en 360 inw., en met het
daartoe kerkelijk behoorende geh. b e t Wa a r 120 h. en 780 inw., die
meest in den landbouw hun bestaan vinden. De bodem is uit den
Dollart aangeslijkt en bestaat uit vöortreffelijken kleigrond , welke hier
vijf nederlandsche eilen en naar den kant van het Waar 8 f eil. diep
zit ; behalve aan de zuidoostzijde van het Zijldiep , waar men somwij-
len een en twee eilen klei heeft. Het diep , dat tot aan den dam van
Noordbroek komt , en dat zieh hier in het Zijldiep ontlast, noemt
men het Oude-diep. B e c k e r i n g bragt op zijne kaart het bed van een
oud droog kanaal, dat voorzeker meérdere oplettendheid verdient, dewijl
het door de oude afgedijkte landen heeft heengestroomd.
De Herv., die er 720 in getal zijn , onder welke 130Ledematen, maken
eene gem. uit, welke tot de klass. van Winschoten, ring van Mid-
wolde, behoort. Nadat deze gem. in 1689 kerkelijk van d e S cheemda
werd afgescheiden , bekwam zij tot eersten Leeraar J ohannes H ard en berg ,
die er in '1671 overleed. Het beroep geschiedt door collatoren of stem-
geregtigden en den kerkeraad. De kerk heeft eenen toren, doch is
van geen orgel voorzien.
De Doópsgez., die er ongeveer SO in getal zijn , behooren tot de gem.
Woordbroek-en-Nieuw-Scheemda, welke hier eene kerk heeft, zonder
toren of orgel. — De R. K., van welke men er 7 aantreft, worden tot
de stat. van Winschoten gerekend.
De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 60 leerlingen
bezocht.
Het wapen van N ie d w - S cheemda bestaat uit eenen man in wijde
kleeding, houdende in de regter hand eenen troffel , in de linker habd
een uitgetogen zwaard.
SCHEEMDERMEER. (HET), geh. in het Oldambt, prov. Groningen,
arr. en 1 u. N. ten W. van Winschoten, kant. en 2 u. O. van Zuidbroek,
gedeeltelijk gem. en 18 min. Z. O. van de Scheemda, gedeeltelijk gem.
en 30 min. W. van Midwölde; met 10 h., en 70 inw., van welke 6 h.
en ongeveer 40 inw. onder de Scheemda, 4 h. en ruim 30 inw. onder
Midwolde.
SCHEEMDERZWAAG , geh. in het Oldambt, prov. Groningen, arr.
én 1 | "n. N. W. van Winschoten, kant. en 1 u. W. N. W. van Zuidbroek,
gem. en 20 min. N. W. van de Scheemda; met 11 h. en ongeveer
80 inw. _
Dit geh. bestaat uit aangewassen land uit den Dollart, dat in het
jaar 1899 is ingedijkt. — Men heeft er eene steenbakkerij.
SCHEENty (DE), watertje , prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet.
Stellingwerf-Westeinde, hetwelk tusschen Sonnega en Nye-Lamer zij-
nen oorsprong neemt, van daar met eene westelijke rigting naar Mon-
nikeburen loopt, en verder in eene znidelijke strekking naar Spanga
schiet waar het zieh met de P a d s lo o t vereenigt en daarmede ver-
volgens, door de Spangerwetering, in de Linde valt.
SCHEEPLEDA, oude naam van het d. S c h i p l d i d e n , in Delfland, prov. Zuid-Holland. Zie S c h ip l d id e n .
SCHF.EPS-EILAND, eil. in Oost-Indie, tot de Banda-eilanden behoorende.
Zie K a pa e .