behoud van hcl dorp aan den zeekant gelegd, weder geheel en al door
de zee waren weggeslagen , en dat die van Delfland onwillig, en de bu-
ren van S cheveningen onmaglig waren, om bet weggespoelde te herstellen
zoo werd de Regering van ’s Gravenhage, bij acte van 9 Junij van het
zelfde ja a r, door den Hove gelast, het gebroken werk te doen herstellen.
Naauwelijks waren er vijf jaren verloopen , of bet woedende element
rukte weder alles omver. Storm op storm moesten de Scheveningers in
den winter van bet jaar 1881 doorstaan, ja hun dorp werd ter zelfder
tijd daardoor zoodanig aangetast, dat zy meer dan 40 huizen verloren.
_Maar de verschrikkelijkste en gevaarlijkste vloed van alle, welke
ooit S cheveningen heeft bezocht, was op Allerheiligen dag des jaars
lo70. Daarhij werden niet alleen een zeker getal huizen omver ge-
rukt, maar het geheele strand voor bet dorp werd van gedaanle ver-
anderd ; de huizen, welke cerst aan den zeekant en tusscben de zee
en de kerk stonden , spoelden weg of werden vernield ; de kerk , welke
achter alle de hnizen getimmerd was, geraakte daardoor aan den zeekant
, waar zij nu nog staat. Omtrent het getal huizen , welke in
dien storin , door het woedend element om verre gesmeten en inge-
zwolgen werden , is men het niet eens. H adriands J onios begroot het
op zestig, doch het oude bord , hetwelk ter gedachtenis van dien schrik-
kelijken . vloed te S cheveningen in de kerk is opgehangen , gewaagt van
honderd acht en twintig huizen en uit het verzoekschrift, hetwelk de
pachter van de wijnen en bieren over ’s Gravenhage en Haagambacht
aan de Staten van Holland , den 13 December des gemelden jaars, over-
gaf, om afslag van zijne pacht te bekomen , uithoofde van het ongeval
het dorp S cheveningen ten zelfder tijd overkomen , blijkt, dat bij dezen
storm meer dan het halve dorp, door de zee, is verslonden geworden.
Deerlijk was het hier dus geschapen , zoo dat een ieder over den
erbarmelijken toestand , zoo van het dorp als van de inwoners , met me-
delijden werd aangedaan, waarom Gecommitteerde Raden van Holland be-
willigden in het doen van eene collecte te ’s Gravenhage , om daardoor
deze arme en ellendige menschen eenigermate te hulp te komen en te on-
dersteunen. Door dezen laatsten watcAloed is ten tweedemaal de ge-
legenheid en standplaats van het dorp geheel veranderd , staande het
dorp , gelijk wij zoo even hebben aangemerkt, voor den vloed aan den
zeekant, en de kerk aan de binnen zijde, daar integendeel nu naauwelijks
een huis aan die zijde wordt gevonden , en de kerk aan den
uitersten oever van den zeekant. De inwoners, om beter tegen dezen
gevaarlijken nabuur beveiligd te zijn, hebben sedert h unne huizen meer
binnenwaarts getimmerd , en daardoor als een nieuw dorp gebouwd,
dat thans uit vrij goede huizen bestaat, van welke men e r l l 2 0 telt,
welke bewoond worden door 1180 huisgez., uitmakende eene bevolkins
van 6100 inw.
De visscherij, zijnde het voornaamste middel van bestaan vpor de in-
gezetenen en mede de bron van inkomslen vo'or de Hervormde kerk,
wordt met 98 schuiten of pinken en 14 vischboten gedreven. Zij
levert niet alleen eene keur van versehe visch op, voor de vischmarkten
van s Gravenhage , Delft en Rotterdam , werwaarts de visch op het
hoofd gedragen , of in hondenkarren en schuiten vervoerd wordt; maar
deze handel in versehen visch strekt zieh tegenwoordig, sedert de
stoomvaart en de ijzeren spoorwegen bestaan, vooral in kabeljaauw en
schelvisch, tot ver in Duitschland en Belgie uit. Dan, niet alleen in
den versehen visch vinden de ingezetenen hun bestaan , maar veel
meer in den handel van gedroogden visch en gerookte bokking, waarloe,
taamelijk voor den gedroogden visch reeds, de schuiten in February
op de Noordvaart uitgaan, terwijl voor de bokking- of steur-
haringvangst een vijftigtal schuiten tegen September overloopen naar
het zoogenaamde Diepwaler. De gerookte bokking , alsmede de ge-
droogde schol wordt veelal naar Belgie verzonden en levert bij günstigen
teelt eenen handel. op, waarin wel drie tonnen gouds worden
omgezet. Drie scheepslimmerwerven , eene lijnhaan , smits en zeilma-
kers vinden hierin ook hun bestaan. Er behoort hier mede eene
haringbuis te huis. De Hagenaars hadden voorheen niet alleen het regt,
om de visch te S cheveningen op het strand te komen mijnen , maar ook
zelfs , om die tegen eene zekere geringe verhaoging te naasten ; thans
echter heeft een iegelijk , wie hij ook zij , het regt, om, zonder eene
bijzondere verhöoging , de visch op den afslag te mijnen en te naasten.
Het veelvuldige gebruik der zeebaden ggefl aan sommigen der ingezetenen
, vooral die .in de Voorstraat wonen , gelegenheid tot het verhu-
ren van kamers , en verschaft aan het dorp eene, zekere levendigheid ,
die , vercenigd met de bestendige bedrijvigheid der visscherij , S cheveniw-
gen, boven vele plaatsen, eenen aanzienlijken yoorrang geeft, welke nog
verhoogd wordt door hare vereeniging met en ligging nabij de residen-
tie, werwaarts een stalige en lommerrijke wandel- en rijweg henen voert.
De Scheveningers vervaardigen ook zoogenaamd grotwerk , bestaande
uit papieren molentjes , huisjes, kapelletjes , kerkjes enz., welke, met
gruis bestrooid , met schelpjes en horeritjes belegd en van deuren en
raampjes zeer bevallig voorzien zijn; allerlei, soorten van schuitjes
worden er , op de zelfde wijze, zeer aardig zamengesteld, als ook
leeuwtjes, hondjes enz., al hetwelk vele liefhebbers vindt.
De Herv., die er ruim 8640 in getal zijn , onder welke 1.400 Lede-
maten, maken eene gem. uit, welke tot de klass. van 's Gravenhage,
ring van Voorburg, behoort, en door twee Predikanten bediend wordt.
De eerste , die hier het leeraarambt heeft waargenomen, is geweest
N ic o la o s P e t r i , die er in 1880 stond en in het jaar' 1883 opgevolgd
werd door H ie ro n ih ie s V o r t e l i o s , die in het jaar 1602 nog in leven
en omtrent 80 jaren oud was , wordende hem als toen , als gewezen
Predikant te S c h e v e h in g e e , bij resolutie van 26 October, vergund te
mögen ontvangen de vijftiggulden, den Dienaren ten platte lande jaarlijks
toegestaan. De eerste tweede Predikant, die hier gestaan heeft, is geweest
G e r a rd o s E r n e s to s d e K o c k , die in 1820 herwaarls kwam van Renoy-en-
Gellekom en in 1828 naar Meerssen , bij Maastricht, vertrok. Bij vacature
wordt de predikantsplaats beurtelings vervuld door vrij beroep van den
kerkeraad, uit een, door dezen gemaakten bij het Departement voor de
zaken der Hervormde Kerk enz. goedgekeurd , drietal ; en door collatie
van den Koning , uit een door den kerkeraad alphabetisch zamengesteld
twaalftal. ln 1836, bij het emeritaat van P e t r o s F a a s s e n d e H e e r ,
i s , bij een Koninklijk besluit, deze wijze van beroepen ingevoerd, of-
schoon alle kerkelijke stukken , regten en Privilegien voor een vrij beroep
van beiden Predikanten pleiten en zelfs de kerkeraad , in 1843 ,
aan den Minister van Eeredienst, Baron v a n Z o t l e n v an N i j e v e e d , in
eene uitvoerige, gesebiedkundige memorie het ongerijmde daarvan heeft
aangetoond , doch zonder eenig gevolg, maar ook zonder eenig bondig
tegenbewijs van de zijde des Ministers.
In den beginne stond te S cbeveningen slechts een kapelletje, waarvan
de bu ren het jus patronatus of regt van collatie aan W ielem van
Beijeren , als Graaf van Holland , met wiens bewilliging en toestem-
roing zij het hadden gestiebt, opdroegen. Deze kapel behoorde onder
X, D eel. 11