waaronder 1930 bund., belastbaar land. Men telt er 630 h., bewoond
door 800 huisgez., uitniakende eene bevolking van 4200 inw., die meest
in den bandel in manufacturen en koloniale waren, benevens den
landbouw , veeteelt en koussenweverij bun bestaan vinden. De han-
del in eijeren is er uitgebreider dan in eenige andere stad van ons rijk.
Voorts heeft men er 4 looijerijen , 4 water-korenmolens , 1 water-olie-
molen, 2 hoedenfabrijken , 6 bierbrouwerijen en 3 jeneverstokerijen.
Vroeger had men er nog 2 lakenfabrijken en 7 hoedenfabrijken doch
deze hebben opgehonden te bestaan.
De Roomsch-Kathol i jken, dieer3900in getalzijn , onder welke
3060 Communikanten , maken eene past, ui t , welke tot het vie. apost.
van Limburg, dek. van Sittard, behoort. Deze pastorij heeft twee ker-
ken en eene kapel, welke door eenen Pastoor , eenen Rector en eenen Ka-
pellaan bediend wordt.
De l l e r v ormd e n, van welke men er 70 aantreft, maken metdie
uit de naburige gem. eene kerkelijke gem. uit, welke tot de klass. van
Maastricht, ring, van Heerlen, behoort, 80 zielen en 60 Ledematen telt.
De eerste, die in deze gem. bet leeraarambt heeft waargenomen, is ge-
weest Paulos C n iB A W H A U S , die in het jaar 1336 herwaarts kwaru. Het
beroep is eene koninklijke collatie.
De I s r a e l i t e n , die er 140 in getal zijn, maken eene ringsyn.uit,
welke tot het synagogaal-ressort van Maastricht behoort, en -door eenen
Yoorlezer bediend wordt.
Men heeft in deze gem. drie scbolen , alle drie binnen de stad, welke
gezamenlijk gemiddeld door een getal van 330 leerlingen bezocht
worden.
De stad S ittard o f S itt er t ligt 4 ü. N. O . van Maastricht, 8 u . Z. van
Roermond, aan de Geleen en op den straatweg van Maastricht naar
Roermond; 8 0 ° 39' 86" N. B., 23° 32' 31" O . L.
Het is eene zeer oude plaats. In de negende eeuw moet het reeds
een kerkdorp of parochie, onder het bewind van Koning S westibold
( S underbout) geweest zijn , en in het jaar 1000 behoorde het tot het gebied
van den Hertog van Limburg. W alram , Graaf van Monjoie, en H endrik,
Yorst van Limburg, verhieven h e t, in 1248, tot een vlek. Eenige ja-
ren later was het reeds eene stad metforten, muren, wallen en grach-
ten omgeven. De acht forten heetten, Col le n be r g , Steenenmu
u r t j e , La Cat s , Loui s , P i c a r d , L a l a n c a , Monpa en
Ehr e n b r e i t s tei n. In het jaar 1676, zijn echter de vestingwerken
gesiechten de forten, muren en poorten afgebroken. Eenige overblijf-
seien daarvan bestunden nog tot in het jaar 1691 , doch thans zijn
die geheel verdwenen, zoo dat S ittabd nu eene open stad is, die
binnen hare muren 400 h. en 2000 inw. telt.
H e t S t a d h u i s op de Oudemarkt, is een gewoon gebouw.
De Gevangeni s, op de Oudemarkt, is een doelmatig ingerigt
gebouw, dat echter niets merkwaardigs bevat.
De Roomsch-Kathol i jke k e r k , aan den H. P etbus toegewijd,
was vroeger de collegiale en is thans de parochiekerk. Het is een
kruisgebouw, met altaren , een orgel en eenen buitengemeen fraaijen
toren, welke 100 Ned. eilen hoog, en om zijne regelmatige houworde
merkwaardig is , waardoor hij de opmerking van elken vreemdeling tot
zieh trekt; in deze kerk wordt de dienst door eenen Pastoor en twee
Kapellanen waargenomen.
De kerk v a n b e t v o o rma l i g e kl oos t er d e r D o m i n i k a n e n ,
op de Markt, aan den H. M icuiel toegewijd, is een fraai gebouw,
met cen klein torentje en van een orgel voorzien. Da Geestelijke,
die de dienst in deze kerk verrigt, heeft den titel van Rector.
De gewezen Beggi jnen kerk, in de Plak-straat, aan de H. B egga
toegewijd, is een fraai gebouw, met een klein torentje, doch zonder
orgel. Zij wordt in de week bediend door de Geestelijken der stad,
ten dienste van de stads schoolkinderen.
Yoor de jaren 1798, hadden de R. K. hier ook een klooster van
Dominikaner M o n n i k e n , waarvan de gebouwen thans dienen tot
kaadhuis en een van Ü r s e l i n e r -Non n e n , hetwelk tegenwoordig
is ingerigt tot eene Jongeheeren kos t school .
De He rvormd e k e r k , in de Guiserstraat, welke in het^ jaar
1637 gebouwd is , is een klein doch net gebouw, met een klein torentje
en van een orgel voorzien.
De Syn ag oge , in de Meelebokslraat, is een gewoon huis.
De scholen , welke te S i t t a b d gevonden worden, zijn een col legie
pensionaat voor J o n g e h e e r e n , met 60 leerlingen ; een IJ r s u-
l inen-pensionaal voor Jo ii geju 1 v rouw en , met 80 leerlingen,
welk gcsticht eene eigen hu is kapel heeft, en eene St adschool
voor de Burger - en Arme n k i n d e r e n , welke door ruim 420 kin-
deren bezocht wordt.
De kermis te S ittabd valt in Zondag na het octaaf van het H. Sacrament
en den laatsten Zondag van Augustus. De weekmarkt wordt
des Donderdags gehouden. r
Sittabd is de geboorteplaats van F . G all , Hoogleeraar m de Ge-
neeskunde.
Sittard werd , in 1300 , door J an I I , Hertog «an Limburg, len deele
verwoest. Achtlien jaren later ging het, na een beleg van tien dagen,
aan J ohann I I I , Hertog van Braband, hij verdrag over.
In het jaar 1400, werd S ittabd door J a n , Jonggrave van Salm,
aan W illem I , Hertog van Gelre , verkocht.
In 1340 werd het door brand verwoest, en in 1372 door J ohann
Wilhelm, Hertog van Gulik, herbouwd. F bedebik H e n d r ik , Prins van .
Oranje, had deze stad, den 8 Junij 1632, naauwelijks opgeeischt of
het gaf zieh aan hem over.
ln 1677 is S ittabd door de Franschcn in brand gestoken , en het
stadhuis met bijna alle de huizen afgebrand.
In 1841 ontdekte men een kwarlier uurs van deze stad , le Broek-Sit-
tard, eene Romeinsche houten brug , om van daar over , het moeras
naar Tudder te kunnen komen , waar men heden nog Romeinsche oud-
heden , als urnen , lansen enz., uitgraaft.
Sedert vijf en twinlig jaren is de Gr aathei de , £ uur ten Westen
en Noordwesten van hier gelegen , groot 6000 bunders, gedeellelijk
aan deze gem. behoorende , geheel tot bouwland gemaakt.
Het wapen dezer gem. bcstaat_uit| achtslangekoppen met eene kroon.
SITTARD (BROEK-), gem. en d., voorheen tot het hert. Gulick be-
hoord hebbende , thans prov. Limburg. Zie B boek- S ittabd .
SITTENS of S tittens , h., prov. Friesland , kw. Westergoo, griet.
Hennaarderadeel, arr. en 2 u. N. ten W. van Sneek, kant. en 2 u.
N. 0. ten O. van Boisward, 8 min. N. van O oster end, waartoe het
behoort, dat somlijds weleens als geh. voorkomt.
S1TTERT of S itt erd , bij het kadaster Z ittard , geh. in de Meijerij
ran 'sJJertogenbosch, kw. Kempenland, prov. NoordrBraband, Verde
dbtr., arr., kant. en 1 | u. Z. W. ten W.fvan Eindhoven, gem. en
12 min. Z. ten W. van Oerie; met 10 h. en 60 inw.