670 STA..
Dozen dam werd door de Staten van Holland in .1761 gqlcgd en daar-
door de eilanden Goedereede en Overflakkee vereenigd (zie vorder dezo
beide woorden). In 1766 werd hij verhoogd.
STATENDAM (POLDERTJE-TEN-OOSTEN-VAN-), pold. in de
heerl; Geertruidenberg, pro v. Noord-Braband, arr .Breda, kant. Oos-
terhout, gem. Geertruidenberg; palende N. en 0. aan de Karthuizer-pol.
der, Z. aan het Nieuwe-poldertje, W. laan de Donge en het puntvan
den Ouden-Statendam.
Deze pold., welke in het jaar 1836 bcdijkt is, beslaat, volgenshet
kadaster , eene oppervlakte van 5 bund. 19 v. r. 90 v. ell. met de kaden,
scholkaar land; en wordt door eenen duiker, wijdindendag 0.23ell.,
voorzien van eene klep op de Donge van het overtollige water ontlast.
De hoogte van bet zomerpeil is 0.43 ell. boven A. P., die der dijken
1.70 ell. Het polderbestuur bestaat uit twee Poldermeesters, waarvan
de oudste tevens Pcnningmeester is. Aan de westzijde van dit polderlje
ligt de S t a t e n dam (zie bet vorige a rt.), waarvan het zijnen naarn
ontleent.
STATENDIJK (DE), binnendijk, prov. Friesland, kw. Zevcn-
wouden, griet. Stellingwerf-W esteinde en Lemsterland , loopende van
Sterkenburg over Oude-Sckoterzijl noordwestwaarts naar den Zeedijk
in Lemsterland, in 1702 aangelegd.
STATENDIJK (DE), dijk, prov. Friesland, kw. Ooslergoo, welke
metdedaarin liggende Dockumer-Nieuwe-zijlen (zie dat woord) in 1729,
onder het beleid van den Mathematieus Willem Lohe, op last der Staten
, werd aangelegd , ter overdijking en afsluiting van het grootendeels
verlande Dockumer-diep , dat eertijds met eenen breeden mond in de
Lauwers-zee viel. Ter gedachtenis van het belangrijk werk is op dien dijk
eene gedenknaald opgerigt.
STATENDIJK, dijk in Staals-Vlaanderen, in het Vrije-van-Sluis,
prov. Zeeland, Vierde distr., welke het Tweede deel van Prins-Willems-
polder en den Oranje-polder van den Maurits-polder scheidt. Het schijnt
de zelfde dijk te zijn, die oudtijds de IJvewatering ten Z. beschermde,
tegen het water, dat haar van de heerl. Waterland scheidde, nader-
hand zal hij hersteld zijn, om' den opgewassen grond te beschermen,
toen die onder den naam van Maohits-polder bedijkt werd en zijnen
tegenwoordige naam bekomen hebben.
STATEN-GEREGT of U i t e n h a m s - g e r e g t , voorm. heerl. in het Neder-
kwartier, der prov. Utrecht, arr. Utrecht, kant. Maarssen, gern. Ger-
rerskop. Zie voorts op G e r v e r s k o p .
STATENHUIS (HET), h. te Maastricht, aan de noordzijde van de
Vrijthofol de Paradeplaats.
Dit gebouw draagt dien naam, vermits het tot 1794 als hotel heeft
gediend voor de Commissarissen-Deciseurs , welke jaarlijks uit het midden
der Staten-Generaal , ter regeling der regeringsaangelegenbeden werden
afgezonden. Het werd later voor de Regtbank van eersten aanleg
gebczigd en is in 1828 aan Mevrouw de wed. van Haben , door de Pro-
vincie verkocht; thans is de Heer J. B o s c h daarvan eigenaar.
STATEN-OUDEMAN , onder dezen naam komt voor het Nederlandsch
deel van den Oodemans-poeder-Beoosten-den-Krakeel-folder , in Staats-
Viaanderen, in het Vrije-van-Sluis, prov, Zeeland. Zie Oudeman-poedeb.
• STATENZIJL (DE) of Generaiiteits-zije , geh. in het Oldambt, prov.
Groningen, arr., kant. en 1J u. N. 0 . van Winschoten, gem. en
2 u. N. 0 . van Beerta , 2 u. N. 0 . van IVieuw-Beerta, waartoe het bc-
hoort; met 2 h. en 12 inw.
STA. 671
Dit geh. ontleent ztjncn naam van cenc aldaar Hggondo sluis, wljd
6.30 eil. De slagbalk ligt 3.13 eil. beneden volzee. Het bovenpeil,
tot hetwelk de Zijlwaarder afstroomt, is 0.93 ell. beneden volzee. Het
ploeginstrument heeft de wijdte der sluis en daarmede wordt tot aan
de grenzan tusschen den aanwas en den slijkgrond gcploegd.
De S t a t e n z i j l heeft eerst gelegen bij de Nieuwe-schans, alwaar ztj
in het jaar 1628 werd gebouwd , toen de zijl bij de Bellmgewolder-
sclians, door de gestadige aanslijking uit den Dollart, onbruikbaar
was geworden. Doch dit werd naderhand, uit de zelfde oorzaak,
ook het geval met de zijl of sluis bij de Nieuweschans, zoo dat men
haar verlegde in 1706 naar de plaats, waar zij thans ligt. Deze S t a t
e n z i j l , door welke de Westerwoldsche-Aa en een gedeelte van Wij-
meer uitstroomt, is nu ook rceds weder door de steeds voortdurendo
aanslijking bijna geheel verlamd, zoodat zij wel een uur en meer ver-
der naar den Dollart moet worden verlegd. Zij was voorheen ten laste
der Generaliteit, sedert van het Rijk, hetwelk vöör eenigejaren reeds
getracht heeft haar over te dragen aan de provincie, wier Staten echter
geweigerd hebben dit bezwarend geschenk aan te nemen.
De dijk tusschen Staten-zije en Reide is in de laatste jaren verhoogd ;
dit vrerk was in 1837 voltooid.
STATUM , voorm. b., prov. Friesland, kw. JFestergoo, griet. Wonseradeel,
arr. en 4 u. W. ten N. van Sneek, kant, en 2 u. W. van
Boisward, Z. van Makkum , welke door aanbouwing van eene rij huizen,
zeer groot in aanzien is geworden ,. en eindelijk met Makkum vereenigd ,
waarvan zij thans nog een gedeelte uitmaakt.
STAORIA, oude naam van de stad S t a v o r e n , prov. Friesland, kw.
Westergoo. Zie S t a v o r e n ,
STAVEN1SSE, gem. op het eil. Tholen, prov. Zeeland, TWer/e distr.,
arr. Zierikzee, kant. Tholen (2 k. d., 6 nt. k., 2 s. d.); palende W.
en N. aan het Keeten, 0 . aan de gem. St. Annaland en St. Maartens-
dijk, Z. aan de Ooster-Schelde. ,
Deze gem. bestaat uit de heerl. Staveni ssc en Kempenshof stede,
en bevat den S ta venisse-pol der , den pold. Ou d-Kem-
den shofstede , den pold. Nieuw - Kem p e n s h o f s t e d e , den
Nieuwe-polder, den Zuidmoer -polder , den Marga retha-pol -
der en den Nieuw e-Zuid mo e r -pol de r. Zij beslaat, volgens het
kadaster, eene oppervlakte van 1209 bund.,, waaronder 1189 bund.
98 v. r. 84 v. ell. belastbaar land. Men telt er 138 h., bewoond
door 234 huisgez., uitmakende eene bevolking van ruim 1200 inw.,
die nieest in den landbouw bun bestaan Niinden. . Ook heeft men er
eene meestoof, eenen steenen wind-korenmolen en eene scheepstimmer-
werf. Yroeger had men er ook eene bierbrouwerij,,
De inw., die op 3 na allen Herv. zijn, maken eene gem. uit, welke
tot de klass. van Zierikzee, ring van Tholen, behoort. De eerste , die
in deze gem. het leeraarambt heeft waargenomen, is geweest D a v id
A r o n d e a ü lx , die in het jaar 1616 herwaarts kwam en in het jaar 1638
hier overleden is. Het beroep van den Prcdikant geschied door den
kerkeraad in inedestemming met den Ambachtsheer, uitmakenden met
den kerkeraad een collegium qualificalum.
De 3 R.. K., die er wonen, worden tot de stat. van ThoUn gere-
kend. — Men heeft iD deze gem. eene school. -
r Ook bestaat er een departement der Maatschappij : Tot Nut van
tAlgemeen, dat den 1 Junij 1841 opgerigt is en 16 Leden telt.
Het wapen bestaat uit een schild van zilver, met een hoofdstuk van keel.