STAVENISSE, heerl. op liet eil. Tholen, prov. Zeeland, Tweede
distr., arr. Zierikzee, kant. Tholen, gem. Slavenisse; palende N. 0.
aan de beerl. Kempenshofstede, 0 . aan de heerl. Sl. Maartensdijk, Z.
aan de Dorstmansplaat, W. en N. aan het Keeten.
Deze heerl. bestaat uit den S ta v e nisse-po 1 d er , dei^Nieuwe-
p o l d e r -v a n- S t av e ni s s e , den Zuidmoer -polder , den N ieuwe-
Zuidmoe r - p o l d e r en den Mar g a r e t h a - p o l d e r . Zij bevat het
d. St aveni s se, benevens eenige verstrooid liggende huizen; beslaat,
volgens het kadaster, eene oppervlakte van 835 bund. 35 v. r. 6 v. eil.,
waaronder 808 bund. 67 v .r. 99 v. eil. belastbaar land ; telt 146 h.,
bewoond door 219 huisgez., uitmakende eene bevolking van 1190 inw.,
die meest in den landbouw hun bestaan vinden.
De inw., welke op 3 na , allen Herv. zijn , niaken met die van de
heerl. K e m p e n s - H o f s t e d e eene kerk. gem. uit- — Men beeft in
deze heerl. eene school te S ta v en i s s e , welke gemiddeld door een
getal van 60 leerlingen bezochl wordt.
In de zeventiende eeuw was deze heerl. een eigendom van het geslacht
v a n T u y l l v a n S e r o o s k e r k e , later van de Graven v a n F l o d o r f -W a r t e n s le
b e n .. Thans wordt zij in eigendom bezeten door den Heer^ Mr. C o n -
n e l i s v a n d e r L e k d e C l e r c q , Advokaat en Notaris te Zierikzee , die
thans ook tevens Heer van Kempenshofstede is. In het midden der
vorige eeuw werd zij yerkocht aan drie onderscheidene Heeren namelijk
den Heer d e C l e r c q , Baljuw van Stavenisse, den Heer v a n d e b L e k ,
Secrelaris van Stavenisse en den Heer W i l l e m B r e e k p o t , Prokureur te
Zierikzee.
Het d. S t a v e n i s s e , ligt op den uitersten noordwestelijken uithoek van
het eil. Tholen, 2 u. Z. 0 . ten Z. van Zierikzee, 3£ u. N. W. van
Tholen.
Het is eene niet groote, maar fraaije plaats, bestaande nit eene
regte en breede dorpstraat, met boomen beplant, staande de overige
huizen verspreid orn de kerk. Men telt er in de kom van het d.
140 h. en ongeveer 1000 inw.
Men heeft er eene zeer bekwame haven , die ter lengte van omtrent
een kwartier uurs regt ui t , noordwest aan, in het Keeten uitloopt. Ook
is er een overzetveer op Vianen in Duiveland. Op den Noorder-ha-
vendijk Staat een lamplicht, zigtbaar op l j mijl. .
Aan het einde van voornoemde dorpstraat, Staat de kerk, op
welke men het jaartal 1672 leest, zijnde vermoedelijk het jaar van
de stichtiDg. Het is een niet groot gebouw , met eenen Vierkanten to-
ren , gedekt door een koepeldak, met peervormige spits. In deze ker
is geen orgel. Aan de oostzijde is het zeer fraaije wit marmeren praal-
graf van Jonkbeer H ie r o n ym u s v a n T u y l l v a n S e r o o s k e r k e , in leven
Heer van S t a v e n i s s e , overleden te Vere, den 22 April 1669; *Üne
wit marmeren geharnaste beeldtenis ligt uitgestrekt, met bet hoofd op
een zeer fraai küssen ; — de bijsieradcn zijn mede zeer schoon. ln bet
jaar 1707 zijn door Vrouwe A d b i a n a W a d d e , weduwe den Heer Z a l i g e r
V e r k o u t e r e n , aan de kerk alhier geschonkcn 2 zilveren bekers teil ge
bruike bij de bediening van het H. Avondmaal, en in 1712 2 zilveren
bekers door M a g d a l e n a H u n n i u s , weduwe J o a n D i e s t ; — Wijdcrs zijn
gelegateerd ten behoeve opgemeld 5 zilveren schoteis van verschalen e
grootten door Mcjufvrouw C u r i s t i n a K a p e l l e , huisvrouw van den eer
Baljuw A n th o n i e d e C l e r c q , overleden in het jaar 1747. In 1830 wer
deze kerk in het bezit gesteld van een fraai zilveren doopbekken met
deksel, aangekocht uit de opbrengst van vijf honderd gülden kapitaal,
door twec harer teden , I I u i r e r t v a n R o s sum en zijne echtgenoot J a c o m in a
E b r l a n d , tot dat einde gelegateerd.
Men heeft te S t a v e n i s s e een distributiekantoor van de brievenposterij.
Vroeger heeft alhier een slot bestaan, het S l o t - t e - S t a v e n i s s e
geheeten (Zie hier achter).
Het d. S t a v e n i s s e is de geboorteplaats van den door zijne Schriften
b'ekenden B o u d e w i j n I I i i n n iu s , geb. den 16 Februarij 1654, f 1 October
1719.
Het wapen dezer heerl. bestaat, even als dat der gem., uit een schild
van zilver, met een hoofdstuk van keel (rood).
STAVENISSE .(DIJKAADJE-VAN-), dijkaadje in het eil. Tholen,
prov. Zeeland, Tweede distr., arr. Zierikzee, kant. Tholen; palende
W. en N. aan het Keeten , N. 0 . aan Oud-Kempenshofstede, 0 . aan
de Polders-van-St.-Maartensdijk, Z. aan den Nieuwe-polder annex Stavenisse
en de Dorstmans-plaat.
Deze dijkaadje , welke in het jaar 1599 bedijkt i s , bestaat uit dem
Ou d e- polder -va n-S t a v e n isse , den Ma r g a r e t h a - p o l d e r ,
den pold. Nieuw- K empen s h o f s t ede en den Zuidmoer -polder .
Zij beslaat eene oppervlakte van 739 bund. 7 v. r. 10 v. eil., waaronder
685 bund. 55 v. r. 99 v. ell. scbotbaar land ; telt 47 h.; waaronder
9 boerderijen , en wordt door eene sluis, in het Haven-kanaal
uitwaterende , van het overtollige water onllast, Het dijkbestuur bestaat
uit eenen Dijkgraaf, eenen Gezworene en eenen Ontvanger-Griffier.
STAVENISSE (DE NIEUWE-POLDER-VAN-), pold. in het eil. Tholen,
yrov. Zeeland, Tweede distr., arr. Zierikzee, kant. Tholen, gem.
Stavenisse; palende N. aan den Ouden-polder-van-Stavenisse, 0 . aan
den Nieuwe-Zuidmoer-polder , Z. 0 . aan den Noord-polder , Z. en Z. W.
aan de schorren tegen de Ooster-Schelde.
Deze pold., welke in het jaar 1731 bedijkt is , beslaat,' volgens het
kadaster , eene oppervlakte van 154 bund. 78 v. r. 56 v. eil., w'aaron-
der 122 bund. 78 v. r. 79 v. eil. scbotbaar land ; telt twee boerderijen
en wordt door eene sluis, in de bedijking van den Stavenisse-polder,
van bet overtollige water ontlast. Het polderbestuur bestaat uit eenen
Dijkgraaf, eenen Gezworene en eenen Ontvanger-Griffier.
STAVENISSE (DE OUDE-POLDER-VAN-), ook wel enkel de S t a v e n
i s s e - p o ld e r geheeten , pold. in het eil. Tholen, prov. Zeeland, Tweede
distr., arr. Zierikzee , kant. Tholen, gem. Stavenisse; palende \Y. en N.
, aan het Keeten, N. 0 . aan de Haven-van-Stavenisse , die hem van den
Margaretha-polder scheidt, 0 . aan den polder Zuidmoer, W. aan de
Dorstmans-plaat, die hem van den Zuidmoer-polder scheidt, Z. aan
den Nieuwe-polder-van-Stavenisse en aan de Dorstmans-plaat.
In het jaar 1391 werd het O u d e - L a n d - v a n - S t a v e n i s s e , door Herlog
A l b r e c h t V an B e i j e r e n uitgegeven , om bedijkt te worden, aan B r u i n -
s t e i n , Heer van Herwijnen, en aan hem vergund, aldaar Baljuw,
Schout, Djjkgraaf en Gezworenen te zetten, volgens den uitgiftbrief
daarvan nog voorhanden. Toen Hertog A l b r e c h t dezen B r u i n s t e i n , Heer
van Herwijnen, in het jaar 1396, van alle zijne landen en goederen
ontzet en die den Graaf van Zeeland toegewezen had , verköcht hij aan
Heer J a n v a n H e e n v l i e t , het land van S t a v e n i s s e , hem onder anderen
gunnende, dat alle de genen , die binnen S t a v e n i s s e woonden of wo-
nen zouden, voortaan tolvrij mogten varen en keren voorbij alle Graven
tollen in Holland en Zeeland. Deze koop in het vervolg door
s Hertogs zoon W i l l e m v a n B e i j e r e n , Graaf van Oostervant, bevestigd
zijnde, werd door henr, nu Graaf van Henegouwen geworden, in het
X. D e e l . 45