SAP .
SAPANDJANG (DE), riv. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java,
¡esui. Soerabaya. Het isdat gedeelte van de Kedirie, hetwelk van Sa-
pandjang naar zee loopt.
SAPANTSIA (DE), riv. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Bornes.
Zie S a n d a k a n (D e ) . ■
SAPAROEA , voorm. resid., thans eene ads. resid., in Oost-Indie, in
den Moluksche-Archipel, bestaande uit de eil. Honimoa, Noessa-
L a u t en een gedeelte van de kust van Ceram.
De gezamenlijke bevolking van deze adsistent-residentie wordt berekend
op ruim 25,800 zielen, Honimoa en N oes s a - La u t , bevatten te zamen
twee en twintig negorijen, Waarvan slechts twee Mobhammedaansche en
alle de overigen Christenen zijn. Zeven van deze negorijen liggen op
Noessa-Laut, de overige vijftien op Honimoa en onder deze laatsten zijn
de twee Mobhammedaansche, namelijk Si r i e - S o r i o en Koelor.
SAPAROEA, S apaboewa of S aparoua, naam, welken men doorgaans,
boewel verkeerdelyk, geeft, aan het eil. H onimoa, in Oost-Indie, in den
Moluksche-Archipel. Zie H onimoa.
SAPAROEA, S apaboewa of S apabooa , d. in Oost-Indie, resid. Am-
loina, ads. res. Saparoea, op het M oluksche eil. Honimoa, een der
Uliassers.
Dit aanzienlijk dorp maakt, met T y o u w en P dp uro ew a , eine
Christengemeente uit. De half voltooide Hervormde kerk, werd in
het jaar 1837, door eene aardbeving vermeld. Het is de boofdplaats
van het eiland , en had , als zoodauig, in de zeventiende eeuw, eenen
Fredikant; naderhand kreeg het eenen Krankbezoeker, nog later was
er een Zendeling. Thans is er weder een vaste Fredikant, die ook de
dienst voor H a r o e k a , N o e s s a - L a u t en de kust van Ceram
waarneemt. Ook is er eene kerk en school.
Het fort Dunrstede, aan debaai, op eene uitspringende rots gesticht,
strekt tot woning van den Adsistent-Resident. Zie het art. D uurstedb.
S apaboea was eertijds eene fraajrje residentieplaats. De nabijheid van
Amboina lökte vele vreemdelingen derwaarts , hetwelk voor den Resident
wel eens lästig werd, wanneer de toeloop te groot was.
Het residentiehuis is een luchtig en ruim gebouw van gabba-gabba. Ter
zijde van dithuis, en vlak tegen over het fort, is eene overdekte en ruime
bazar. Het veld, waarop deze gebouwen staan, gelijkt vcel naar een
aloen-aloen , op het eiland Java. Achter de bazar aan de landzijde ligt
het d. Saparoea, dat zeer groot en in onderscheidene straten verdeeld
is. Niet alleen de Regenten en aanzienlijken , maar ook eene menigte
ingezetenen zijn vermögende lieden, maar hun rijkdom strekt hun tot
weinig of geen genot, want zij zijn gewoon hun geld onder den grond te
hegraven en het rente- en nutteloos aldaar te laten liggen.
De handel is onbeduidend en wordt gedreven door Cerammers en Am-
honsche burgers , ook wel door Chinezen , die zieh op Ceram en Amboina
nedergezet hebben. De eersle brengen amber, schildpad, houtwerk,
zeldzame vogels en sago derwaarts ; de laatste lijnwaden , rijst,' zout en
andere benoodigdheden. De retouren bestaan in geld en de goederen ,
welke de Cerammers, aangebragt hebben.
Hier begon den 4 mei 1817, de opstand van Matulesia, met den moord
aan den Resident van den B erg en de zijnen gepleegd. Ook was S apaboea ,
eene der laatste plaatsen , welke in handen der mnitelingen bleven. Zie
verder daaromtrent het art. H onimoa.
SAPATEH, st. in Oost-Indie, op het Sundaschc eil. Sumatra , aan
de Westkust van dat eiland , in het Land-der-B ataldis, land Baroes.
SAP . 87
SA PEN , d. in Oost-Indië, op het Sundasche eil. Java, resid. Djoc-
jokarta.
SAPELL ALE (XOELA-), eil. in Oost-ïndië, in den Idoluksche-Archipel.
Zie Mangoli (X oela- ) .
SAPHIR, kostgrond in Nederlands-Guiana, kol. Suriname, aan de
Beneden-Commewijne, ter regterzijde in het afvaren ; palende boven-
waarts aan het Chirurgijns établissement Beproefde Vriendschap , bene-
denwaarts aan de koilijplant. Klein-Bellevue ; 300 akk. groot ; met 4 sla-
ven. De Negers noepien haar V is s e b .
SAPI, klein eil. in Oost-Indië, in den Sundasche-Archipel, tusschen
Sumbawa en Floris.
SAPI (DE), riv. in Oost-Indië, op het Sundasche eil. Java, resid,
Banjoemas , met eene zuidclijke rigting in de Indische-Zee uitloopende.
SAPI (STRAAT), zeeëugte in Oost-Indië, tusschen de Kleine-Sunda-
eilanden, Sumbawa en Komobo door , uit de Indische-Zee in de Zee-van-
Java loopende, 8° 4' Z. B., 137° 6' 0 . L.
Het noordereinde van deze straat wordt ook wel verdeeld in St ra at -
Sapi en S t r a ä t - G i l i e b a n i e . De voornaamsle plaats is Sapi -
b a a i , op Sumbawa. Zie het volgende art.
SAPI-BAAI, baai in Oost-Indie, in Straat-Sapi, aan de Oostkust
van het eil. Sumbawa, een der Kleine-Sunda-eilanden. — Er liggen
daarin onderscheidene eilanden.
SAPISANG, distr. in Oost-Indië, op het Sundasche eil. Sumatra.—
Het is een der voorname afdeelingen van het Land der Batakhs.
SAPISANG, d. in Oost-Indië, op het Sundasche eil. Sumatra, in het
Land der Batakhs, distr. Sapisang.
SAPMA , voorm. adell. h. in het Westerkwartier, prov. Groningen,
arr. en 3 | u. W. ten N. van Groningen, kant. en 2 u. W. van Zuidhom ,
gem. en 1 u. N. van Grootegast, § u. N. ten O. van Lutkcgast. __
Het is thans eene boerderij.
SAPMATIL, houten brug in het JPesterkwartier , prov. Groningen ,
in den weg van Lutkegast naar Grijpskerk, liggende over de Visch-
vlieter-vaart.
Hier zal vermoedelijk vroeger eene sluis gelegen hebben , zijnde daar-
van nog sporen aanwezig.
SAPMEER, naam, welken men meeslal geeft aan het d. S appemeer,
prov. Groningen. Zie S appemeer.
SAPMEER (HET), voorm. meer in het balj. van de Nieuwburgen,
prov. Noord-Holland, arr. Hoorn, kant. Purmerende, gem. Graft.
Dit meertje maakt thans eenen polder uit, palende N. W. aan het
Noorder-meer , 0 . aan den Binnendijks-polder , Z. en W. aan den
Grafter-ban.
Deze pold. heslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
27 bund., waaronder 20 bund. 32 v. r. 30 v. el. schotbaar land ; en
wordt door eenen molen , op den Eilands-polder, van het overtollige
water ontlast.
SAP0D1, eil. in Oost-Indië, in den Sundasche-Archipel, aan de
Oostkust van het eil. Madura. Dit eiland behoort tot het rijk van
Sumanap , en telt 7400 inw.
SAPOE , d. in Oost-Indië, op het Sundasche eil. Celebes , op het Zuidclijke
Schiereiland, gouv. Makassar, gebied Boelekomba-en-Bonthain,
lands. en distr. Bonthain , niet ver van de stad Bonthain , in het gebergte.
Nabij ditd. is een waterval , waarvan het gedruisch op aanmerkelijken
afstand gehoord wordt. In céncn straal stört het water, tcr hoogte van