er 12,518 h., bewoond door 26,155 huisgez., uitmakende eene bevol»
king van ongeveer 115,500 inw.
Men heeft er 72,500 Herv., waaronder 25,000 Ledematen , nitmakende
vijftien kerk. gem., met 21 kerken , welke door 55 Predikanten
bediend worden, onder welke 1 Waalsche gem., mel 1 kerk en 5 Prc-
dikanten , 1 Engelsche, met 1 kerk en 1 Predikant, en 1 Schotsche ,
met 1 kerk en 1 Predikant. Ook zijn er ruim 52,800 R. K., onder
welke 20,000 Communikanten, die^ST stat. uitmaken en door even
zoo veel Pastoors en^Kapeliaans bediend worden. — Yoorts heeft men
er 3950 Evang. Luth., in twee gem., met 1 kerk en 4 Predikanten,
wordende er voor de Evang. Luth. gem. te Schiedam in eene der Herv.
kerken dienst gedaan ; ongeveer 1000 Remonstranten , met 3 kerken
en 5 Predikanten; 250 Doopsgez., met 1 kerk en 1 Predikant; 150
Engelsche Episcopalen , met 1 kerk en 1 Predikant, en 2850 Isr., met
1 hoofd- en 1 ringsvnagoge.
Aan den IJssel en de Maas wordt Scbibiasd tegen het water bescherend
door stevige dijken. Aan de Gouwe , de Schie en de Rotte
is het met goede kaden omringd. Inwendig heeft het ongemeene groote
veenplassen , alzoo de grond hier veelal veenland en ineerendeels tot
turf uitgedolven is. Hierdoor zijn vele polderkaden weggespoeld , waar-
van aan oude Heden , in het begin der vorige eeuw , piets meer beugde
dan alleen , dat zij in hunne jeugd maar weinig akkers gezien hadden
in de plas tusschen Waddinxveen en Zevenhuizen. Naar den kant der
Maas is de grond meer kleiachtig, en deze landen zijn zeer waar-
schijnlijk uit de aanspoelende slib dezer rivier aangewonnen. Men heeft
er veel bouwland. Het wei- en hooiland wordt meest längs ’s Graven-
weg, die van Rotterdam naar Gouda loopt, aan den kant van de Maas
en den IJssel gevonden.
Er zijn 32 scheepstimmerwerven; 45 touwslagerijen ; 1 katoen-
spinnerij ; 2 haarwasscherijen ; 2 wolkammerijen ; 1 aardwasscherij j
5 lijmkokerijen ; 4 zeepziederijen ; 1 vernisfabrijk ; 11 verwfabrijken;
19 loodwitmakerijen; 2 loodsuikerfabrijken ; 2 lakmoesfabrijken ; 2 ha-
gejgieterijen ; 1 gasfabrijk ; 1 glasblazerij ; 19 leerlooijerijen; 3 zeem-
weverijen , 12 steen-, pannen-en pottenbakkerijen ; 1 chocolaadfabrijk;
7 suikerraflinaderijen ; 3 siroopfabrijken ; 1 aardappelensiroopfabrijk ;
22 bierbrouwerijen ; 239 branderijen ; 50 mouterijen ; 30 houtzaag-,
5 olie-, 1 tras-, 1 ros-, 1 run-, 4 pel-, 10 snuif-, 3 papier-, 1 pot-
lood-, 2 fineer-, 1 marmerzaag- en 51 korenmolens.
De Ro t t e , aan sommige plaalsen ook de O u d e - L e e d e en het
Nieuwe-Diep geheeten , deelt Scbielasd van het Noorden naar het
Zuiden in twee ongelijke deelen.
De naam van S c b i e l a s d moet gewisselijk afgeleid worden van het
water de Schie , dat van Delft naar Overschie en door Schiedam loopt,
welke de oudste vaarl is , die de Schie genoemd wordt; zij besproeit
.echter S c b i e l a s d slechts voor een klein gedeelte aan de scheiding van
bei hoogheemraadschap. Wanneer men het eerst van S c b i e l a s d , als van
eene bijzondere landstreek gewag gemaakt vindt, is niet mel zekerheid
te bepalen Graaf F l o r is V spreekt in eenen brief, gegeven in het jaar
1273 , van den Baljuw tusschen de Schie en de Gouwe. Zijn zoon
Graaf J a » I meldt insgelijks , in het jaar 1299, van den Baeliuschepe
tussche de Sekte en de Gouwe. Hierdoor wordt ongetwijfeld niet anders
dan het baljuwschap van S c b i e l a s d verstaan, Te meer, dewijl
Graaf W i l i b b III, in twee brieven van het jaar 1316, waarvan de
een gewag maakt van de Heemraden en de andere van den Baljuw ,
duidetijk Van S c b i e l a s d spreekt. Uit de begrenzing , welke de oudste
dezer brieven aan deze landstreek geeft, kan men afnemen , dat hare
uitP-estrektheid toen weinig van de tegenwoordige verschilde.
In S cbieeamd stonden de meeste ambachten, in het crimmeel , leregt
onder het baljuwschap of de hooge vierschaar van S c b ie la sd , en in het
civiele hadden zij hunnen bijzonderen Schout en Schepenen. Het baljuwschap
behoorde , sedert het jaar 1576, aan de stad Rotterdam,
welke het in dien tijd , benevens het dijkgraatschap met beider eeren ,
hoogheden , voordeelen en gevolgen., voor 4000 ponden (3000 gulden),
gekocht -heeft van de Staten van Holland en West-Friesland. Uit krachte
van dezen koop stelden Burgemeesters en Regeerders van Rotterdam
een der Leden van hunne Vrocdscbap tot Baljuw en Dijkgraaf van S c b ie -
l a h d , voor eenen tijd van vijfjaren, aan , op eenen breeden lastbnef,
welke door hem in handen van Burgemeesters beeedigd werd. De Bal-
juw had ook de magt om eenen burger of inwoner van Rotterdam tot
Substituut aan te stellen , met toestemming van Burgemeesters , van
welke hij zijnen lastbrief ontving.
De Baljuw van S c b ie la sd spande de Hooge Vierschaar met zes Schepenen
en zes Welgeborene mannen , die alle gekozen werden door de
Staten van Holland en West-Friesland of door hunne gecommittecrde
Raden. Schepenen werden in dnbbel getal benoemd door Burgemeesters
van Rotterdam, uit de aanzienlijkste burgers dier stad. Van het
dubbel getal ter verkiezing van Welgeborene mannen , wem de hellt
mede door Burgemeesters en de andere helft door den Baljuw opge-
geven. Deze Hooge Regtbank voerde den titel van den Edele Hove en
Hooge Vierschaar van S c b ie la sd , en zat tot het afdoen van crimmele
zaken , het maken van gemeenelands kenren en ordonnantieD, welke
het Heemregt niet betroffen. De regtsgedingen over civile zaken , in
de lagere reglbanken onder S c b k l a n d voor Schepenen der bijzondere
ambachten verloren , konden , bij hooger beroep, mede voor deze Hooge
Vierschaar getrokken worden.
SCHIELAND , hoogheemr., prov. Zuid-Holland.
De omvang van dit hoogheemraadschap is als volgt: Van de Rot-
lerdamsche-poort te Schiedam, längs de Maas, door de steden Delfs-
baven en Rotterdam , tot voor IJsselmonde ; voorts längs den IJssel,
door Cappelle-op-den-IJssel en Moordrecht, tot aan de stad Gouda ,
van daar längs de Gouwe tot nabij de Waddinxveensche-brug , längs
de Dorre-kade, door het dorp Waddinxveen , met eenen dijk achter
om Moercapelle, benoorden de dorpen Bleiswijk Bergschenhoek, Hil-
legersberg en Overschie, sluitende aldaar aan den Dellschen rijweg ,
van daar zuidwaarts op door het dorp Overschie, längs de Schie , tot
aan Schiedam. Omstreeks de tiende eeuw, is men begonnen den eer-
sten dijk, ter beveiliging van S c b ie l a s d , aan te leggen en deze Iiep,
volgens het algemeene gevoelen van het slot Höningen , längs Kroos-
wijk , de ambachten Blommersdijk en Beukelsdijk , het slot van Spangen
en het huis Starrenburg tot aan de muren der stad Schiedam. Deze
oude dijk, echter slechts eene zomerkade zijnde , scheen niet voldoende
te zijn, om het land tegen de overstroommgen der rivier te beschulten
; weshalve men, in bei jaar 1280, zoo als uit een handvest van
S f i h V, Graaf van Holland, te dier tijd gegeven, blijkt eenen
nienwen diik begon aan te leggen , welke van de stad Gouda , door Rotterdam
tot Schiedam liep ; tot het leggen van welken dyk de inge-
zetenen der ambachten Zevenhuizen , Bleiswijk , van het Rotte-am-
hacht, het Sehie-ambacht , de onderdanen van den Heer A l e w i j s va s