Deze poort bestaat nog , maar «erd tot 1794 tot sortie gebruikt, eit
thans is daardoor eeue uitwatering geleid. Verder had men de Brug-
s c he - po or t , waarvan de boog uog in bet muurwerk der west-bat-
terij te zien i s , naar welke ook de ßrugsche straat van de Garenmarkt
beenliep , bet geen doet vermoeden, dat voor de Spaansehe be-
roerten bet Lapscbuursche-Gat zoo sntalwas, dat er voegzaam bruggen
over konden gelegd worden. Eindelijk had men nog de Wes t -poor t ,
die later, even als de Oos t - p o o r t , tot sortie naar de buitenwerken
gebruikt werd. S l u is heeft nog twaalf straten , ofschoon sommige slechts
enkele bnizen bevatten. Bovendien heeft men de -kaai, aan\welks in-
komen ter linkerhand eene plaats tot Yi s e h-m a r k t is afgezonderd :
terwijl er buitendien drie markten zijn: de Grdb 16-mark t , de ßees-
te n -ma r k t , een middelmatig plein met boomen omringd , en de
Ga r e n - nt a r k t , aan den zuidwestelijkcn boek der kaai. Up de Groote
markt wordt des Dingsdags de wekelijksche graanraarkt gehoudea.
Voorts zijn er nog steegjes en thans geheel onbebouwde straten , waarvan
echter de narnen nog overig zijn. Indien de stad , zoo als de over-
levering zegt, overal tot aan de wallen bebouwd geweest is , dan heeft
zij eene aanmerkelijkc grootte gehad , daar de binnenwal eenen onitrek
van een nur gaans uitmaakt. Yolgens de afbeelding van den platten grond
in de zestiendeeeuw, te vinden bij Goiccunmri, was zij te dier tijd nog,
naar den kant der Oost-poort, tot tegeti den wal bebouwd, doch stonden
ten Zuiden en Zuidwestea achter de Maria-kerk slechts verspreide huizen.
Dit gedeelte, schijnt reeds vroeger door brand en oorlogen vernield te
zijn geweest. ln den oorlog met Spanje geraakten nog vele straten ,
ten Oosten en Zuidoosten van het bebouwde gedeelte , geheel weg. Het
P a s , eene voorslad , is thans op 6 huizen vermindcrd (zie dat artikel).
De kermis valt in den tweeden Dingsdag na Pinksteren. Tot aan
het einde der vorige eeuw, was er nog eene kleine kermis, die in
September inviel, doch te niet geloopen is.
Het S ta d huis, dat aan de Groote-markt Staat, doch welks puije en ingang
aan de Kapelle-straat gevonden wordt, is een oud aanzienlijk gebouw.
Het werd op bet einde der veertiende eeuw gebouwd in plaats van een
ouder gebouw , waaraan eene kapel verbonden was, en dat in de archi-
ven van dien tijd, onder den naam van het Po o r t e r s h u i s bekend
Staat. De toren is van een zonderling maaksel, de bouwmeester schijnt
daarop een kastei met zes torens , dat ook op de oude noodmunten der
stad voorkomt, te hebben willen nabootsen. Hij is met een uurwerk
en eene soort van speelwerk voorzien , het geen echter meer schijnt te dienen
tot waarschuwing, dat de klok zal slaan, dan ter veraangenaming j
daarbij Staat een houten beeldje van omtrent een el groot, gewooulijk
J a n t j e v a n S l u i s geheeten , in Spaansehe kleeding , dat bij het speien
in bcweging komt en met eenen hainer op eene der klokken slaat:
men wil dat het ter eere van eenen tromslager, die bij den aanval der
Spanjaarden in 1606 , door het slaan van vele marschen door elkander,
den vijand verschrikle en alzoo de stad redde, daar geplaatst
zij. Zinspelende op dit poppetje, zegt men te S l u i s van iemand, die
door de najaarskoorts wordt aangetast, dat J a n t j e v a n S l u i s hem
bij den neus heeft gepakt. Op het Stadhuis is eene ruime voorzaal, m
welke, onder anderen , in eenen beugel bewaard wordt de steen, met
welke zekere Mevrouw W i l s c h d t , in het begin der vorige eeuw, vermoord
werd , alsmede — het geen als eene bijdrage tot de geschiedenis van
der oudere regtspleging de aandacht waardig schijnt — eene metalen
vuist, boven welke een metalen plaat, die gesprongen i s , toen men die
er wilde uitligten , om de letters te beter tc lezen. Daarop staat:
jjn ößit oe & e n ùacïi i£ßü
üßp Ä p e n e n üß^ ^tßbß l a jpautoßlg CoraßKi^ßn
unbßß anfcßßß amßnbß nößcanößnifmßßßtit tß öoßn maftßn
en attjißß öüßti gtßHß bߣßn bu£t uit cau^ßn bat &ij
jjegmßtßn ftaböß nißt bu£tß ßßnß offßcißc / tßß catt^ß
üan 3ijn officiß. .
Men bewaarde vroeger een keten op bet Stadhuis, die voorheen van
bet Groote naar het Kleine Kasteei gespannen werd, om de haven af te
sluiten : waarom ook de poort aldaar de K e t en - po or t heette.
Het Stadhuis is voorts van eenige ruime vertrekken voorzien,
onder welke ondérscheiding verdienen : de"groote raadkamer, eene ruime
nette en aanzienlijke zaal, en de oude griffie, ruim genoeg om tot raad-
zaal voor eene plattelandsstad te kunnen dienen ; aan deze grenst een
ruim gebouw; de Roode Leeuw genaamd, te voren stadsherberg en
conciergerie, thans nog tot woning van den Concierge dienende ; doch
tevens tot huis van bewaring ingerigt : onder dit alles zijn ruime en
sterk gewelfde kelders. Te voren ging men van de groote voorzaal nog
in een groot vertrek , dat uitzigt op de markt ^ad, hetgeen onder
een afzonderlijk dak was, en waaronder men de vleeschhal had ; dit, in
het beleg van 1794, zwaar beschadigd en niet zeer noodig zijnde, is weg-
gebroken, waardoor echter het Stadhuis , dat thans geene ramen naar
den kant der Markt heeft, minder sierlijk is.
Het voormalig La n d h u i s of Huis va n den Vr i je, in de Kui-
per-straat, gewoonlijk Vrijstraat genoemd, was een groot oud gestiebt,
voor dezen door het adellijk geslacht der Heeren van B aenst gebouwd,
en bewoond. Daar vóór was een tamelijk groot plein, dat met boomen
beplant, en met een ijzeren hek afgeschoten was. Het huis had on-
derscheidene vertrekken, en de kelders dienden tot plaatsen voor de
gevangenen. De herberg de Gouden Kroon was naast het Huis van
den Vrije. Dit gebouw was door het bombardement van 1794 onher-
stelbaar beschadigd, en daar dat collegie toen vernietigd werd, is de
bouwval allengs meer i.ngevallen , tot dat in den winter van 1845 ,
om de arme lieden werk te geven , de fundamenten en kelders uit-
gebroken zijn. De plaats, waar het stond, is thans aan de erve van
een particulier huis getrokken, terwijl de daarbij staande herberg de
Kroon reeds vroeger tot stalling en koetshuis werd ingerigt.
Er is te S l u is een P o s t k a n t o o r in de Kapellestraat. Van alle de
aanzienlijke Go uve rn eme nt sge bo uwen , Magazi jnen , 'Com-
rnan dan ts h u izen , Bar a k kenenz. , is alleen de Hoof d w a e h t o p
de Groote-markt, staande gebleven, en in 1819 door het Rijk aan de stad
voor 250 guld. verkocht. Zij wordt thans gebezigd voor de burger- of
politiewaebten , in geval die plaats hebben. Zonder groote ontsiering der
markt zou dit gebouw niet kunnen weggebroken worden.
De overige militaire gebouwen zijn, in 1815, toen zij meestal niets
dan bouwvallen waren, door het Rijk verkocht, en lot tuinen aange-
legd. Het Comman d emen t , in de Steenslraat, gewoonlijk de
Commandeurstraat genoemd, had door het bombardement niet meer
geleden dan vele particulière huizen , die kort daarna weder hersteld
2Dn ,' evenmin het Huis en de lokalen van den Lands Camin
íe s , staande in de Wolstraat, gewoonlijk de Commies- of Kanon-
nenstraat genoemd, maar de Franschen lieten alles vervallen, en de