h e t N eder la n d s e h - Z e n d e l i n g g e n o o t s e h a p , (net 15 leden ;
eene Afdeel ing van h e t N e d e r l a n d s c h -Tr a k t a a t g e n o o t -
s c h a p , met 55 leden, en eene Subcommissi>e d e r Maat-
schappi j van We l d a d i g h e i d , met 66 leden; eene w e rk pl a a t s
van l iefdad 1 g hei d en tien z i e k e n - en be gr a fe niSbns se n.
Onder de wetenschappelijkeinrigtingen, welke te Schiedam bestaan,
verdient melding de L a t i j n sc h es c ho ol , tot welker oprigting, bij
giftbrief van A(.brecht van Beueren, Graaf van Holland, van 20 Mei
1394(volgens anderen reeds in 1346 door Keizerin Margaretha) , ver-
gun.ning is verleend. Het is een ruim gebouw , staande ten Oosten van
de Groote-of St.-Janskerk, ter plaatse , waar vroeger het st. Ur sula-
k l o o s t e r stond. In het jaar 1734 is , zoowel de school als het
woonhuis van den Rector, dat van onderscheidene vertrekken voorzien
i s , geschikt om kostscbolieren te huisvesten , aanmerkelijk verbeterd
en vernieuwd. Boven den afzonderlijken ingang naar de school vindt
men in hardsteen uitgehouwen :
Qui bene paruerit
Imperdbit melius.
Ao. 1634.
Vernieuwd 1734. A'. v. ». B.
(d .i.: die wel heeft gehoorzaamd, zal te beter bevelen. In het jaar 1634.
Vernieuwd 1734. A b e n s van den B erg) . De school verkeert thans in
geen bloeijenden Staat. Er wordt door j eenen Rector en eenen On-
derwijzer in de wiskunde aan zes leerlingen onderwijs gegeven.
Ook heeft men er eene S t a d s Te e k e n s c h o o l , op de bovenzaal van
de koopmansbeurs, opgerigt den 1 Maart 1820 , waar twee Onderwijzers
aan 90 leerlingen onderwijs geven in de handteekenkunde en 25 in de
bouwteekenkunde , deels tegen betaling eener geringe geldelijke bijdrage ,
deels geheel kosteloos.
Er bestaat mede een Dep a r t e m e n t d e r Maat schappi j : Tot
N u t van ’t AIgemeen, dät den 30 November 1797 is opgerigt en on-
geveer 150 gewone en 5 honnoraire leden telt. De daartoe behoorende
Vo l k s - Le e s b i b l i o t h e e k is opgerigt in het jaar 1801, en na door
den brand van het beursgebouw , waar zij vroeger hewaard werd, in
September 1840 geheel vernield te zijn , in 1841 op nieuw geopend. Zij
bezijt thans 626 boekdeelen , meerendeeis door de leden des Departements,
na den bewusten brand ten gesehenke gegeven, of uit de daartoe
door hen geleverde bijdragen aangekocht. Van dit Departement
zijn nog uitgegaan eene Sp a a r b a n k , opgerigt den 4 Januarij 1820;
eene Be w a a r s c h o o l , geopend den 6 November 1843, door een ge-
tal van 120 kinderen bezocht wordende, en eene Zang sc h oo l , den
4 Januarij 1845 geopend, op welke thans ruim 80 leerlingen onderwijs
genieten.
Voorts heeft men nog te S chiedam een Phys i sc h Genoot schap,
opgerigt den 26 Januarij 1825, hestaande uit 13 leden , en een Toon-
k u n s t i g Ge n o o t s c h a p , onder den naam van Overeenstemming uit
kunstgevoel, opgerigt den 15 November 1831, en ruim'60 leden teilende,
voorheen was er ook eene Vr i jme t s e i a a r s l oge , de Rijzende zon ge-
naamd , die voor ongeveer veertig jaren is te nict gegaan ; het destijds
tot löge ingerigte locaal, in de Lange-Nieuwstraat, is thans een bur-
gerhuis.
Vroeger hebben te S chiedam ook bestaan twee Reder i jkkamer s
of Karners van Rhe t o r i c a , welke in het begin der achttiende
eeuw , te gelijk met de meeste dier instellingen hier te lande, zijn
te niet gegaan. De eene had tot blazoen eene roode r o o s , met
het de vies: Aansiet de jonkheid; de andere had tot blazoen e en
vij g e n b oom, met het omschrift: ’t Soet vergären. De eersle schijnt
onder de wetenschappelijke inrigtingen van dien aard , hier te lande, eene
eersle plaats bekleed te hebben en dikwerf de prijzen, op de door andere
kamers uitgeschrevene prijsvragen en gehouden wedstrijden , be-
baald te hebben.
Men heeft te S chiedam eene St ads -Hol landsche- , F r an s c h e - ,
Engel s c h e - en H o o g d u i t s c h e - K o s t s c h o o l voor jongeheeren,
met 40 leerlingen; eene S t a d s - H ol l a n d s ch e - en F r a n s c h e
Kost school voor jonge jufvrouwen , met 50 leerlingen ; eene St ads -
T u s s c h e n s c h o o l , met 300 leerlingen; eene S tads-A rmen school -
met 700 leerlingen ; zes bijzondere s c h o 1 e n , met 400 leerlingen ;
twee Bewa a r s c h o l e n , met 300 kinderen ; eene Zondags school ,
met 40 leerlingen , zijnde deze laatste een uitvloeisel van de alhier
gevesligde afdeeling van'het Nederlandsche Bijbelgenootscbap.
S chiedam is de geboorteplaats' van de H. L id ew y of L id d in a , welke
beroemd was om de wonderen , die zij zoude verrigt hebben. Zij was
geb den 13 Maart 1380, f >n 1433 en werd heilig verklaard in 1616.
Voorts heeft S chiedam de volgende beroemde mannen zien geboren
worden :
De Go dge le er de n : J an van S c h ie d a m , f in 1378, als Collator
Praebendarii en Kanunnik van de Lieve-Vrouwenkerk te Dordrecht,
M ar t ino s van S c h ie d a m , f in 1400, als Prior in een Karthuizer-klooster
nabij Utrecht; G erardos van S c h ie d a m , •{• in 1443 , als Prior van het
Karthuizer-klooster der H. H. Apostelen nabij Luik en J ohannes C l a -
risse , gedoopt 21 October 1770, t 29 November 1846, als emeritus
Hoogleeraar in de Godgeleerdheid te Leyden.
Den K r u i d k u n d i g e : F lo r en t iu s S c h u y l , geb. 13 Maart 1619,
f September 1669, als Hoogleeraar in de Genees- en Kruidkunde aan
de Hoogeschool te Leyden.
Den La t i jnsc he L e t t e r k u n d i g e : J an M a r io s H o o g v l ie t , geb.
6 Mei 1800 , •}• 26 Julij 1835 , als Rector der Latijnsche school te Delft.
De Ne d e r d u i t s c h e Di c h t e r s : Mr. P ie t e r L eonard den B e e r ,
geb. 3 October 1771 , f 5 Januarij 1830, en diens broeder Mr. J acobus
Catharinus C o r n e l is den B e e r P oortugabl , gedoopt 12 Februarij 1775 ,
f in 1813
De S t a a t sma n n e n : B a r e n d P i e t e r G u l d e k n e g t , een der onder-
teekenaars van de acte, waarbij F i l i p s I I , Koning van Spanje, den
26 Maart 1581, als Regent dezer landen werd afgezworen ; M a t tm i j s
W i l l e m s z M b y lw i j k , die in 1596 in Gezantschap naar C h r i s t i e r n IV ,
Koning van Denemarken werd gezonden ; P i e t e r M a a r t e n z Cboy , die
in 1609 als Zaakgelastigde van de Staten Generaal der Vereenigde Neder-
landen naar Salé vertrok ; C o r n e l i s H a g a , geb. den 28 Januarij 1578,
t den 12 Augustus 1654 , als Voorzitter van den Hoogen Raad van
Holland en Zeeland, na Ambassadeur aan de Hoven van Stokholm en
Konstantinopel te zijn geweest, en Mr. W i l l e m N i e u p o o r t , geb. 1607,
t 2 Mei 1678, in 1653 Afgevaardigde tot den Vredebandcl met C r o m w e l
en later Ambassadeur in Engeland.
De Kri jgs- en Zeehelden : S alomon van d e r H oeven , Kapitein op
een der sebepen van de Watergeuzen , welke, den 1 April 1572, Brielle
innamen; A driaan M aartensz C a r r em a n , Boekhouder op een Groen-
landsvaarder, die, in 1636 , met zeven matrozen zieh vrijwillig aan-
bood , om op Groenland te overwinteren , ten einde aldaar, ten dienste