dijk gerekcnd . bijna 1^ o. van Ilalfwcg Haarlem ; 82 24 88 N, R.,
22° 20' 28" 0 , L. Deze weg is zeer aangenaam , cn men scliept er eene
mime cn frissche la ch t; ter eener zijde heeft men bcstendig een onbepaald
gezigt over het ruime IJ en ter andere zijde wei- cn hooiland. De weg
van S p a a b n d a b naar Haarlem is sedert 1842 het jaagpad längs lret
Spaarne , waar men liieren daar eene fraai gelegen boerderij ziet ; wor-
dende daardoor het voetpad door de weilanden , vroeger de gewone meesi
in gebruik -zijnde weg , thans minder bewandeld , doch nn meerendeeis
gebrnikt door R. K. ingezetenen der gem. S p a a b n d a b , welke te Schooten
ter kerk gaan.
Men lelt er in de kom van het d. 63 h. en 410 in w.
De huizen , die voor het raeerendeel van steen opgebouwd zijn , staan
binnen en legen den Spaarndammer Zee- of IJdijk ; een gedeelte daarvan
hetwelk längs (jen dijk gebouwd is , heeft een schoon en vermakelijk
nitzigt over het IJ; terwijl een ander gedeelte, in eenen driehoek, grachts-
wijze gebouwd , rondom een water, in het midden des dorps liggendeen
de Kolk genaamd , mede een fraai uitzigt heeft. Deze Kolk , welke
gemiddcld 58 eil. breed en 68 eil. lang is , heeft eene houten beschoei-
j’ing, waarnevens kaden , welke met boomen zijnbeplant, cn daar die
kolk’, bij de doorschutting, ruim een twintigtal schepen kan bevatten ,
leverl dit een en ander afwisselend eene ongemeene bevallige vertoo-
ning op. De gemeenschap van de eene tot de andere zijde der kolk
heeft plaats Over eene draaibrüg in den d ijk , over de kolksluis lig-
gende , alsmede over eene zoogenaamde , met leuningen voorziene bnlk,
aan den mond van het Spaarne , over het Spui der sluis gelegen ; doch
deze laatsle is alleen voor voetgangers dienstbaar.
Ook heeft men er eene haven , welke eene veilige legplaats voor kleine
schepen nanbiedt, en met het IJ eene opene gemeenschap beeft.
Ilct d. is zijn naam verschuldigd aan eenen dam en eene sluis die,
volgens oclrooi vaii Koning Willeb , gegeven in het jaar 1283 , hier
gelegd is , om den vloed van het IJwater te stuiten : naderhand, en
wcl in h e tja a r 1288, is ditoctrooi vermeerderd door Graaf FlobisV,
de naam der gemeente en van het dorp zal dus beteekenen de dam bij
bei Spaarne gelegen. In vervolg van tijd zijn, bij gezegde sluis, nog
vier andere in dezen dijk gelegd ; zoo dat er nu zijn drie schulslui-
zen , de Groot e - s l ni s , de Kl e ine - of Ha a r l e n i m e r - s 1 uis en
de k o l k - s l u i s - , en twee ontlastingssluizen , de U it wa t erings-
s l u i s eh de Woerd e r - s lui s . Deze sluizen zijn waard bezigtigd
te worden , wegens hare sterkte, die ook hoog noodig is, daar zij een
genoegzaam geweld van water moelen keeren , en de bijzondere zorg,
waarmede zij onderhouden worden (1). Door de drie sluizen te SpaakI'
dab en S p a a r nwo u d e , zijn, gedurende de tien laatste jaren , jaar-
lijks gemiddeld een getal van 21,000 schepen gevaren.
De smalle, strook of landengte, waarop S p a a b n d a b en een gedeelte
van Sp aa rnwo u de alzoo gebouwd is, wordt door alle die waterlei-
dingen in vier eilandjes verdeeld, welke door houten bruggen, dijken
cn kaden met elkander vereenigd ,zijn.
Te S p a a b h d a b heeft reeds in 1328 eene kapel gestaan , behooren e
onder de boofdkerk van St. Bavo , te Haarlem. Als de kerk door ouder-
dom vervallen e n , den 12 Januarij 1626, door eenen storm omvcf
geworpen was, hebben de ingezetenen , den 20 April 162r , eene nieuwe
U ) Men lie nader over deze sluizen de vijf voigende artikelen^
kerk beginnen tc bouwen , als wanneer de volgende regelet ! ter ge-
dachtenis, v66r> de nierfwe kerk geplaatst werden :
De oude aware kerk is ’s nachts door aware vlagen,
Van harden Noorden storm gestört en ingeslagen.
D i b c k , P i e t e b , A b b a h am v a n B e a ü b o n t leggen 't werk
Een, twee en derden steen ’t heginsel deser kerck.
Dit opschrift is er echter thans niet raeer te vinden ; later las men
boven den ingang : . ±i , . , . •
Komt laat ons opgaan tot den herg des Heeren, tot den hmze des
Gods J a c o b s , opdat ü i j ons leere van aijne wegen, en dal wij wandelen
in aijne paden. Jesaia 2 , vers 3. .
Toen echter in 1844 de kerk belangrijke herstellingen en vermeuwm-
genvorderde, en er eene andere ingang gebouwd werd is ook dat opschrift
vervallen. Dit kerkje, hetwelk ten W. van de Kolk Staat, is een
luchtie en net half kruisgebouw, en heeft een spits torentje met uurwerk ,
benevens eene grooteen eene kleine klok. Van binnen vond men er vroe-
ger eenige glazen in met wapens beschilderd ; onder anderen was er een ,
waarop men het wapen zag van Koning W i i l e m , Graaf van Holland, door
hem in het jaar 1286, aan de kerk van. S p a a b n d a b vereerd en uit de
oude’kerk in de tegenwoordige overgebragt. In de kerk hangen voorts
twee scheepies , door een der dorpelingeo aldaar gemaakt en aan de kerk
vereerd. Er is geen orgel in deze kerk. Aan de noordzijde onder het
raam dat vroeger met het wapen van Koning W i l e e b , Graaf van Holland
, prijkte, wordt nog tegenwoordig in den besten Staat gevonden
de grafkelder van den beroemden N i c o l a a s C r c q u i d s , denzellden , naar-
wien het in aanbouw zijnde stoomwerktuig aan den mond van het Zui-
der-Spaaro genoemd is , cn die den 2 December 1671 geboren en den
8 Februarij 1784 als Opziener van Rijnland en Schout van S p a a b s d a b
overleden i s , zijnde deze C b d q d iü s , zooals het opschrift van de zerk , die
deze grafkelder dekt , aanwijst, dezestiende afstammeling cn naneef van
W i e l e b Graaf van Holland, Roomsch Koning, en msteller van het
Collegie van Dijkgraafen Hoogheemraden van Rijnland , ten jare 1238.
Van hier dan ook dat C b b ? o io s onder dat kerkglas begraven ligt.
Ten O. buiten het dorp, aan den dijk, doch onder de gem.bpaarn-
woude, staat het zoogenaamde Gerne en ela ndshu i s v a n Ry n l a n .
Zie hieromtrent nader het art. S p a a b n w o d d e .
Zoo wel uit hoofde van de belangrijkheid van dit p u n t, tot uitwa-
tering van Rijnlands waterboezem , als van de gemeenschap daar längs
met de hoofdstad des rijks, is het reeds, in het jaar 1809, van ver-
dedigingswerken voorzien, welke nog_ ’
vernietigd en de -dijk woaop godigt en - aangevnld» Het maakte vroeger,
even als thans, een gedeelte der zoogenaamde Ams t e r d a ms c h e
Wa t e r l i n i e uit. Deze werken bestaan of zullen bestaan ui t . 1 .
eene schans, met bomvrij reduit, in de verlenging van den Slaper-
dijk, ten N. en nabij de havenkom , met eene batterij op dien dijk ;
2°. eenen post of redoute, Z. W. van de kerk, aan bet Spaarne en
nabij de monding van het Slok, en 3°. eenen keelpost, op den regter
oever van het Spaarne, 180 ell. Z. van den Zeedijk. Binnen het in
het jaar 1843 opgerigte gebouw aan het Spaarne, is sedert het schep-
radstoomwerktuig gevestigd , hetwelk mede dienstbaar zal moeten zijn
tot de opmaling en afvoering van het water uit het droog te^maken
Haarlemmer-meer. De vervaardiging van dit werktuigis, in Mei 1842,
aan de Heeren D ix o n en C o m p . , te Amsterdam, aanbesteed, en het