van de Groenlandsche visschertj naauwkeurige onderzoekingen in hct
werk le stellen, doch er met alle zijne lotgenooten omkwam; K orn e -
l is A driaansz K r d ik , die als Scheepskapitein in den driedaagschen zee-
slag tegen de Engelschen , in 1662, wonderen van dapperheid verrigtte ;
R utu M ax imiliaan , die in 1666, als Gezagvoeder van het schip de
Wassenaar een groot Engelsch oorlogschip van 64 stukken veroverde en
in Goedereede binnen bragt, en in het zelfde jaar in den zeeslag tus-
schen d e R e it e r en M onk sneuvelde ; E land dd B ois , die, in 1672,
den verraderlijken aanval der Engelschen op de rijk beladen Smirnasche
koopvaardij vloot hielp afslaan ; G e ra rd B roynz van d e r D üsse , Vice-
Admiraal van Holland en West-Friesland, waartoe hij in 1706 werd
aangesteld, en de Luiteuant ter zee P ie t e r B ezemer , geb. 50 October
1747, ■f 19 October 1823, n a , bij onderscheidene gelegenhe-
den , zijn onverschrokken ruoed te hebben aan den dag gelegd.
En den S c h i l d e r J ohannes P e tr d s H ev l ig e r s , geb. 8 Augustus
1807 , 15 Januarij 1836.
S chied Am is ook in de geschiedenis niet onvermaard gebleven. De
eerste belangrijke vermelding , welke men oDder het bestuur van Jan I I ,
Graaf van Holland, van S chiedam gemaakt vindt, is bij gelegenlieid
van den optogt der Hollandscbe Edelen en poorters tegen de Vlamin-
gen , in het jaar 1304, onder ’s Graven zoon WiiLEm van O o s t b r v a n t ,
aan wien het bestuur dezer landen was opgedragen , nadat de Graaf
naar Henegouwen vertrokken was. De verzamelplaatsen des legers waren
toen S ch ied Am en Ylaardingen , van waar het naar Zierikzee scheep ging,
dat het eerst voor de Vlamingen bloot lag.
De togt tegen de Vlamingen liep ongelukkig a f : zij behaalden de over-
winning en bezetteden geheel Zeeland en ook geheel Holland , met uit-
zondering alleen van Dordrecht en Haarlem , die , gctröuw aan Graaf
J a n , de Vlamingen en de Brabanders buiten hidden. Doch het was
de overmagt slechts, welke S chiedam , nevens de andere steden , de
Vlaamsche bezetting had doen innemen, want naa.uwelijks was , na
de aankomst van W it t e van H aamstf.de te Zandvoort en na zijne over-
winning bij het Manpad aan den Haarlemmerhout, het teeken tot den
opstand gegeven , of die van S chiedam betoonden zieh niet achterlijk in
het verdrijven van den vijand , tegen welken hier ter stede, als bijzonder
aan de belangen van A ve sn es gehecht, zulk een haat bestond , dat
zelfs de vrouwen de, Vlamingen hielpen doodslaan en verdrijven. Toen ,
na de herstelling van zaken, de Vlamingen andermaal eenen inval in
Zeeland deden, en Zierikzee belegerden , zond Koning F il ip s de Sclioone
van Frankrijk eene bekmgrijke vloot herwaarts, tot bijstand der Hollanders
en Zeeuwen , onder het bevel van den Admiraal R e in ie r G r b -
maldi van Genua en den Onderbevelhebber J an P atdroge , welke uit
16 galeijen en 20 andere schepen bestond. Intusschen riep W il lem
van O o sterva nt cen aanzienlijk leger uit Holland , Utrecht en Friesland
zamen , om daarmede en met de Fransche hulp tegen den vijand op
te trekken en koos hij S chiedam weder voor de verzamelplaats. Spoe-
dig rukten de krijgslieden van alle plaatsen herwaarts en waren deze
reeds geheel voltallig , vöor er nog iets van de Fransche hulptroepen
te ontdekken was. Daar W il lem het echter niet raadzaam oordeelde
te vertrekken , voör hij zieh met zijne bondgenooten vereenigd had ,
liet hij de troepen te S chiedam wachten , terwijl inmiddels aldaar ook
de geheele Raad van Holland bijeenkwam, welligt om den nieuwen
Regent te begroeten en met hem over de belangen van het Vader-
Jand te raadplegen. Nadat men drie weken gewacht had , verscheen
cindelijk G r im a l d i met de zijnen op de Maas, tot grootc vreugde der t e
S c h ie d am vergaderde raenigte. Zoodra men de Fransche vloot zag,
begaf men zieh aanstonds scheep, en liet de Bevelhebber, den 26 Julij
1304, alle zeilen bijzetteri om spoedig met zijne troepen over de Maas
te komen. Een hevige westenwind belette hen aanvankelijk voort t e
komen , en dreef de vaartuigen met zulk eene woede terug, dat eene
Haarlemsche kage daarbij verging. W i l l e m hield echter vol, en be-
reikte Geervliet na verloop van driemaal vier en twintig uren. Hier
vereenigde hij zieh met de Franschen , met wie hij., den volgenden
dag, gezamenlijk naar Zierikzee stevende.
Toen Jonker F rans van B red ero d e aan het hoofd der Hoekschen, in
November 1588 , Rotterdam had bemagtigd , liet h ij, den 4 December ,
onder C orn el is van T reslong , eenen uitval naar de zijde van S criedam
doen. Met 150 man trok deze, in den vroegen morgen , tot onder de
vesten dier stad, als om de burgers tot den strijd uit te dagen. Naau-
welijks badden de Schiedammers het Hoeksche krijgsvolk van de wallen
ontwaard , of zij oordeelden het pligtmatig , zoo veel mogelijk, den
verderen voorgang te beletten, en den vreedzameri landman tegen de
Rotterdamsche stroopers te beschermen. Aanstonds maakte men zieh
dus tot eenen uitval gereed , en , na verloop van eenigeoogenblikken, trok
eenig krijgsvolk de poort uit. Niettegenstaande den spoed , welke de
Schiedammers gemaakt hadden, waren de Rotterdammers, toen eerst-
gemelden buiten de stad kwamen , reeds tot op eenen grooten afstand
terug geweken , en werden alleen de laatste hunner nog, bij het slot
Starrenburg, op den dijk, welke een gedeelte van den Ouden-Maasdijk
uitmaakte, bespeurd. Die van S chiedam snelden ijlings derwaarts en
vielen met luid geschreeuw op de vijanden aan , die na eenige worste-
ling langzaam längs den dijk terug weken tot voorbij Starrenburg. De
Schiedammers volgden hen, en waanden den vijand weldra geheel te
zullen verslaan , toen zij plotseling door eenen troep Hoekschen , die
zieh in de boomgaarden van Starrenburg verscbolen had, in den- rüg
werden aangetast. Nu hervatteden ook de gewaande vlugtelingen den
strijd met nieuwen moed , zoodat de Schiedammers , bemerkende dat
zij in eene hinderlaag gelokt waren , zieh genoodzaakt vonden , over
heggen en sloten , het naar S chiedam te onlvlugten. Zij lieten hierbij
zes dooden en twaalf gevangenen achter, terwijl men zegt, dat de Hoekschen
, wier list had gezegevierd, slechts zeven gekwetsten hadden.
Deze oordeelden het overbodig de vlugtenden achter na te jagen, maar
keerden in vreugde met de gevangenen en eenen grooten bui t , welken
zij op de weerlooze landlieden gemaakt hadden, naar Rotterdam terug.
Het hinderde den Schiedammers zeer , dat zij in dit gevecht, onder
hunne wallen , door list vcrschalkt en geslagen waren, Geen wonder
dus dat zij er steeds op bedacht, waren., om den geledenen hoon
uit te wisschen en den vijand wederkeerig eenen slag toe te brengen.
Toen, dus 300 man der Hoekschen , na het slot Ilsselmonde te hebben
ingenomen , met 24 schepen de Maas afzakten , voorbij S chiedam
en Vlaardingen tot voor Maasland , om daar hunne gewone bezigheid
van moord en plundering le hervatten, nieenden de Schiedammers
andermaal tegen de önruststokers de kans te moeten wagen. Niko-
iaa s van W it t e n h o r s t werd dus, met eenig Volk, dat hier in bezet-
tmg lag, doch van een groot getal burgers vergezeld , in de noodige
vaartuigen afgezonden , om de Hoekschen op de Maas den terugkeer
ie beletten , en hun zoo mogelijk het geroofde weder te ontnemen.
Tusschen S chiedam en Vlaardingen ontmoetteden de vijandelijke schepen.