de Ak k e r e i n d e n , de Hui sweer en, B u r te n h n i zen , Boveh*
h u i z e n , Ga a r v e c n , de Za n d e a , De n ema r k e n , h'et Scha-
penh.ok, de Rut en en enkele huizen van Mar tenshoek. Zij be-
slaat, volgcns het kadaster, eene oppervlakte van 14,589 bund. 28 v. r.
85 v. ell., waaronder 14,500 bund. 41 v. r. 26 v. ell. belastbaar land.
Men telt er 1253 h., bewoond door 1380 huisgez., uitmakende eene
bevolking van ongeveer 6700 inw., die meest in landbouw, veeteelt
en veenderij hun bestaan vinden ; de bodem bestaat er deels nit zand
deels uit veengrond en deels uit läge derrijachtige landen ; andere soort
van aarde, b. v. knipklei en gemengde grond, doet er zieh ten Zui-
den , .doch niet veel, voor. Men heeft er 1 mouterij , 1 brandewijri-
stokerij uit aardappelen en 4 korenmolens, waarvan drie tevens pel-
molens zijn. Vroeger moeten er wel 10 of 12 bierbrouwerijen bestaan
bebben, welke echter allen zijn te niet gegaan.
De Herv., die er ongeveer 6500 in getal zijn, onder welke 770 Le-
deniaten , maken de gem. van S l o c h t e r e n , S c hi ldwo l d e , Kolli
am , de Ha r k s t e d e - e n - S c h a rme r , S i d d e b u r e n en Helium
ui t , welke in deze burgerlijke gem. zes kerken bebben.
De R. K., die er ongeveer l7 0 in getal zijn, behooren tot de stat.
van Sappemeer. — De 40 Isr., die er wonen , worden tot de ringsy-
nagoge van Appingedam gerekend.
Men heeft in dèze gem. 8 scholen , als: ééne inde Harks tede,
ééne te He l i u m, ééne te KoLham, ééne te S c h a rme r , ééne te
S c h i l dw o ld e , ééne te S i d d e b n r e n , ééne te S l o c h t e r e n en
ééne te Veendyk, welke’gezamenlijk gemiddeld door een getal van
ruim 900 leerlingen bezoebt worden.
Het d. S lo c h t e r en , in bet Lat. S lochthra en bij den vervolg-scbrij-
ver van M enco’s kronyk altijd S loth ni genoemd, ligt 3 u. O. van Groningen
en 1^ u. N. ten 0 . van het Hoogezand. Men telt er in de
kom van het d. 243 h. en 1370 inw. en , met de daartoe behoorende
geh. de Rut en , het S c ha p en h o k , en Denema r ke n , 267 h. en
1500 inw. Men treft er aanzienlijke boerderijen en vele partikuliere
huizen aan , welke digter bij elkander staan , dan in de overige dorpen
dezer gem. Yan S lo ch t er en gaat een weg op Noordbroek, welke in
1846 begrind is , en een diep of kanaal, het Slochter- of Rengersdiep ge-
naamd, naar Ruischerbrug. Aan de zijde van dit diep is een , meest over
derrijgronden loopende, en dus moerige weg, welke vroeger bij na ge-
heel aan de natuur werd overgelaten en , wegens zijne laagte, in den
winter nimmer kon worden gebruikt. Men heeft dan ook, mededaarom,
längs het gemelde kanaal, een vast en geregeld veer op Groningen
aangelegd, hetgene de gemeenschap geinakkelijk maakt. Het vaar-
water of diep, de trekschüit, en het regt van veer behooren , met de
sluisgelden en den wegtol op het Schapenhok , aan den Heer van S locht
e b e n of eigenaar van Fraeylumaborg.
Dit dorp werd in de oorlogen der vijftiende en zestiende eéuwen zeer
bekend, door dien de oorlogvoerende partijen er gedurig doortrokken
en in het bezit daärvan veel belang stelden ; want de weg van Westerwolde,
Bellingewolde, Wipschoten en het Oldambt ging hierover naar
Groningen en naar Fivelgo. Van den Wold-weg, welke voor een zeer
aanzienlijk gedeelte door de zeven kerspelen van Duurswold en overigens
door Wolde, Barge, Westerbroek, Engelbert en Middelbert werd on-
derhouden , bestaat nog eene door de Hoofdmannen gemaakte verdeeling.
Hij loopt van Henkemahorn naar Noorderhooge-brug. Men vindt er
nog de sporen van het diep, dat, in het jaar 1584, door de ingezetenen
van Fivelgo en Hunsingo in veertien dagen tljds moest worden gegra-
ven , van S lochteren naar Noordbroek, Heiligerlee en Winschoten, tot
aanvoer van granen en levensmiddelen en ter bevordering van denhandel
op Groningen. De stad ontzag daarbij geen land, weg, houtgewas of
bosch , en spaarde noch de kerken noch de kloosters van Duurswold , ter
verkrijging van het noodige hout voor verlaten en bruggen.
In dit dorp is weinig zuivere zandgrond ; hij is meerendeeis gemengd
met veen , en bestaat uit dallandcn van vergravene veenen; het veen
is er dan ook grootendeels vergraven of weggebaggerd , evenwel wordt
er, naar den kant van het Schapenhok, nog jaarlijks een weinig lurf
gebaggerd.
De Herv., die er 1460 in getal zijn, onder welke 250'Ledematen,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Appingedam, ring van
Slochteren, behoort. De eerste , die hier het leeraarambt heeft waar-
genomen, is geweest Simon J ohannes P bila eo s , die in 1596 van Helium
beroepen werd en in 1598 naar Haren vertrok. Het patroonregt heeft,
sedert eenige jaren na de reductie , hier alleen gestaan bij de Heeren van
S lochteben , want in de beroepschriften der Predikanten vindt men als
l/nici Gollatores de volgende Heeren vermeld : O esbbband J ohan R engebs
van S locbteren , H enric P iccabd t , Syndicus der Ommelanden en Heer dezer
plaats, J an P iccard t , H en d r ik O cco P iccard t J an szo o n , H e n d r ik
be S andra V e ld tm a n , bij wiens dochter, de tegenwoordige eigenares
van het huis F raetlbmaborg , het collatieregt nog berustende is.
De kerk, in het laatst der vorige eeuw vernieuwd, Staat aan den weg,
maar op eenige eilen afstand daarvan verwijderd, de vloer is eenige trappen
verheven. Het is een langwerpig vierkant gebouw , hoewel oud,
tamelijk wel gesteld , heeft de predikstoel in bet midden tegen den
westermuur , daar tegen over het gestoelte van het huis Fraeylnma-
borg, hetwelk, in het laatst der vorige eeuw, van buiten tegen de kerk
aan deoostzijde is aangebouwd , en ook eenen eigen , vrijen ingang buiten
de kerk heeft. Bovendien heeft men eenen ingang ten N. en W. en een
aan alle kanten aanvallend dak met pannen gedekt. Er is in deze
kerk geen orgel. De toren, welkein de nabijheid , aan den rijweg,
Staat, is hoog, stomp en zwaar , met opgaande gevels en huisdak.
Hij is sedert weinige jaren met een nurwerk voorzien, en heeft aan
de noord- en zuidzijde uurwijzers. Er hangt eene klok in, welke
vroeger te Wittewierum gediend heeft en 1650 Nederl. ponden weegt.
De oude pastorij is in 1833 geheel afgebroken en nagenoeg op dezelfde
plaats , heeft men eene gansch nieuwe en fraaije pastorij gebouwd, welke
een overheerlijk uitzigt heeft over hef land.
De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van ruim 200 leerlingen
bezocht.
S lochteren was tot 1795 met Ko lh am en half S c h i ldwo ld e en
Foxham , eene staande heerl. in het kerkelijke en in schepperijzaken
van het huis Fr a y l uma, alhier gelegen. Diens eigenaar is ook thans
nog Voorzitler in het Wold-Zijlvest, uit hoofde van het bezit des voor-
maligen klooster-eeds.
Voör dat de veenen bij Foxhol en om het Sappemeer aangestoken
waren , en door dezen eene vaart tot in het Oldambt was gebragt ,
liep de groote weg van Westphalen naar Groningen over S lo ch t e b en . Die
oude weg , zoo ver S lochteben betrof, ofschoon grootendeels vervallen ,
is nog duidelijk na te sporen en liep westelijk längs de kerk, uit-
komende ten noordeD van die kerk, op den tegenwoordigen groo-
ten weg.
X . D e e l . 28