van Wille« III, Prins van Oranje; ook vindt inen daar Vrouwe
3acoba vas Beheben, Gravin van Holland, naar het leven geschilderd,
afgebeeld , daar naast slaat te lezen : Op den 7 April 1482 leyde Heer
Gebbit vas Poelgeest den eersten steen van het Sladhuis. ffl.en bewaart
op bet stadhuis nog een tap ijt, zoo men zegt, door Jacoba vas B e i-
jbres bewerbt, en eene balskraag, die mede als door die Gravin ge-
briiikt ziinde wordt uitgegeven. Voor het Stadbuis is een ronde knog
in de straat te zien , waarin , volgens de overlevering, zekere Ä L a rrig jb
Asiens , den 4 October 1897 , wegens tooverij geworgd en tot stotver-
brand zoude zijn. Volgens anderen zoude die steen echter, zooals op
meer andere plaatsen gediend hebben , om er eenen meuwen Heer op
te huldigen. , ,
De S t a d sw a a g , op den Dam, is gcbouwd of liever geheel vernienwd
in het jaar 1788. Op deze waag worden jaarlijks eemge duizenden
ponden hennep gewogen. . .
De S t a d s - D o e l e n , in het Plantsoen, is een luchtig en sierlijk
gebonw , dat in het jaar 1618 gebouwd , doch in 1686 vergropt werd.
Het is van achteren van een ruim er£ en fraaijen turn voorzien , en
was later het voornaamste Logement der stad, doch is nu een Insti-
t u u t voor Jongeheeren. Men ziet er een fraai afbeeldsel van
M a b b i t s , Prins van Oranje.
Het voormalig Magazi jn, op'de Oude-Haven, van een
gedeelte van het Vrouwenkloosler , en schijnt in het jaar gestiebt
te zijn. Het dient thans tot H e n n i p p a k h u i s , terwijl de bovenver-
dieping tot Scho ol l o k a l e n , zoo voor het instituut als voor de daar-
aan verbonden stadsschool is ingerigl.
Men heeft hier nog een P o s t k a n t o o r , op de Hüten•
De He rvormde k e r k , aan den Dam , is een oud gebouw , dat
voor de Reformatie aan den H. B a r t h o l o m e d s was toegewijd. De Pas-
toor werd destijds door de Duitsche Ridders , te Utrecht, benoemd.
De Koster en de Schoolvoogd werden door de Graven van Holland aan-
gesteld. De kerk was van ondersclieidene altaren voorzien, waaryan
wij e r, behalve het hoofdaltaar , aan den H. B a r t h o l o m e u s toegewijd,
elf vinden opgenoemd , aan ieder van welk eene vikarij verbonden was ,
die ter begeving stonden van de Heeren van S c h o o s h o v e s , als : het
altaar van de H. Maagd en Moeder Gods M a r i a , aan hetwelk de Reguliere
Kanunniken in den Hem jaarlijks zeven groot moesten betalen ;
dat van den H. N i c o l a a s ; dat van den H. Geest; dat van den H. R l i -
g id s , hetwelk onderscheidene en groote inkomsten had ; dat van en
H. C h r i s t i n e s , ook wel van den H. J ü d o c u s genaamd ; dat van den
11. E w a l d u s , anders S t . O d w e r s ; dat van S t . C r i s p i j n en C r i s p in i a a s
pf het Schoenmakcrsgild ; dat van den H. L a u r e n t i u s en B a r b a r a , dat
van den II. T h e o b a l d b s ; dat van den H. J o h a n n e s den Dooper en dat
van de H. A n s a . In het jaar 1657 is deze kerk voor een groot ge-
deelte veranderd en verbeterd. Het koor heeft de lengte van 21.54 eil.
en eene breedte van 24.48 ell.j de kerk is lang 37.04 eil. en bree
30.15 eil. Zij istwee malen, namelijk in de jaren 1375 en 1518, als
genoegzaam de geheele stad door eenen feilen brand verteerd werd , ver-
schoond gebleven ; zij is van een orgel voorzien, en in het jaar 1827 on -
vi.ng zij van Yrouwe S. E . v a s d e n B o s c h , wed. C . C a r n i e r , in leven Bur-
gemeester van S c h o o s h o v e n , eenen kostbaren zilveren schotel voor de e
diening van het H. Avondmaal ten geschenke. In d e z e kerk ligt begraven
de Heer J a n v a n W i j n b e r g e n , op wieus zerk men een groot grafsebrift vin
uitgehouwen. Merkwaardiger is het graf van O l i v i e r v a n N o o r t , deeerste
f eenen tost rondom den aardkloot gedaan heeft. Deze vereerde aan
Ü stad bii zijne terugkomst, in het jaar 1601, eenschoon stuk metaal
J j L * in het jaar 1578 te Utrecht gegoten, hetwelk , volgens zijni graf-
fchrift ’de reis met hem om de wereld gedaan had. Dit stuk geschut, dat
Tan d e oostmnur der kerk gestaan heeft, is naar men wil , voor het klokkenspel
op het raadhuis gebruikt. Op het graf van gezegde v a n N o o r t ziet
m e n een schip, alsmede een kleed met starren bezaaid , waarop een
Tardbol en daaronder zijn wapen; onder het wapen en kleed leest men
dit opschrift LAS, , n velis cireuit orbem ,
A Maqellano quartus Oliverius.
(d. i. Hier rust O l i v i e r v a n N o o r t , de vierde na Magellaan,
die de geheele aarde is omgezeild.)
en daaronder _ I .
Hier rust de Ed. Heer O l i v i e r v a n N o o r t , in zijn Leven Capüem-
Admiraal ende Capitein-Generaal over de eerste Vloot, die vyt deze
Niederlanden door de straat Magellanes de geheele wereld heeft omgei"
hi‘ iaar 1549 de eerste windmolen uit Holland naar Spanje heeft overge-
bragt, als blijkt uit bet volgende grafsebrift op zyn zerk uitgehouwen :
Hier legt begraven K l a a s L q c w e r e n z e R l o « ,
Schipper van Gorcom,
Toen hy was oudt jaaren,
Toen is hy met een Want-Schip naar Spanje gevaaren ,
En hy bragt vyt Hollandt aldaar
Den eersten Woolen, in het vijftien-hondert negen-en-veerligsle ja a r,
Ster f t Anno 1613.
Verder is op de z e r k uitgehouwen zijn wapen met een schip en eenen
“ iT to ren dezer kerk is omtrent het jaar 1659 bijna geheel vernieuwd
zijnde de voorgaande slechts zeer laag geweest. In
van 1747 i s h e t s p i t s v a n d e z e n t o r e n g e w a a i d , d o c h i n h e t v o l g e n d e j a a r
weder h e r s t e l d . D e z e t o r e n is z e e r s i e r l i j k v a n B e n t h e im e r s t e e n o p g e -
haald ; d o c h , h e t z i j d o o r z i j n e z w a a r t e o f d o o r d e z w a k k e g r o n d s l a g e n
der k e r k w a a r o p h i i S t a a t . , a a n d e o o s t z y d e o v e r g e z a k t e n b i n n e n i n
de k e r k d o o r e e n e n d i k k e n p i l a a r o n d e r s c h r a a g d . i n , d e z e n t t o r e r , h ä n fe
n d r i e k l o k k e n , h e k e n d o n d e r d e n n a m e n v a n d e G r o o t e , d e
K l e i n e e n d e W a c h t k l o k . O o k v i n d t m e n d a a r i n e e n n u rw e ,
w aaro p h e t j a a r t a l 1592 l e l e z e n S t a a t . ' I n d e n r a n d d e r g r o o t e k l o k ,
Babtholomecs g e h e e t e n , l e e s t m e n :
* t . ^attftalamEUg t f mpnen naam/
Cot HElug batt öm ift fieQuaam /
3©iiiem ifeaet en Siagpet 3?«
fjeftßmt mp gemaaftt/
in öet jaar 1570» J c
Op deze klok ziet men het wapen van Henegouwen en dal van Scao s-
hoven. Zij is omtrent het jaar 1757 gebarsten hetwelk men op den
jaarlijksche bededag eerst ontdekte, bij gdcgenheid van de verbazende
aardbeving, welke door geheel Holland gevoeld werd. Uit den^ .oren
nedergelatcn , woog zij 3396 ponden (ruun 1677 Ned. pond). Zij weid
naar la rle g^voerd®, i a a r zij door den klokgieter A l e x i s P e t i t _ vergoten
is , hebbende btfna het zelfde gewigt behouden. Op de kleine klok staat