rundvee, schapen (maar deze alleen te IJhorsl) en vooral varkeiis worden
aangefokt. Geen anderen handel wordt er gedreven dan in de
voortbrengselen van den grond. Men heeft er ook eene calicotsfabrijk
en eenen zaagmolen. Een fabrijkmatig voortbrengsel zün, indien men
ze daaronder kan begrijpen, de kiompen, welke des winters veel worden
gemaakt, daar het menigvuldig wilgenhout de stof daartoe aan de
hand geeft. Ook is er vertier in bote'r, die bp de weekmarkt te Mep-
pel verkocht wordt, thans.zeer gezöcht is en in den hoogslen prijs valt.
De Herv., die er ruim 5920 in getal zijn, naaken de beide gem. S t a p-
h o r s t en Ro uveen uit en behooren gedeeltelijk tot de gem. IJhorst-
en-de- W ijk . — De Christelijke Afgescheidcnen , die er 130 in getal zijn,
maken de gem. van St aphor s t en Rouveen uit. — De 3 R. K., die
men er aantreft, worden tot de stat. van Hasselt gerekend. — De
10 Isr., die er wonen, behooren tot de ringsynagoge van Hasselt.
Men heeft in deze gem. 7 scholen , als: twee te S t a p h o r s t , twee
te Rou v e e n , ebne te IJhor st , eene le R a u l i n g e n , en eene te
Hes sel ingen, welke gezamenlijk gemiddeld door een getal van 620 leer-
lingen bezocht worden.
Het d. S t a p h o b s t , in den dagelijkscken wandel S t a p p e b s t genoemd,
ligt 3 u, N. 0 . van Zwolle, £ u. Z. van het Drentsche stadje Mep-
pel en gedeeltelijk aan den slraatweg van Zwolle op Leeuwarden en
Groningen, welk gedeelle na het aanleggen van dien straatweg een
aanmerkelijk beler en netter aanzien verkregen heeft. Voor vijflig jaren
waren hier de meeste woningen nog zonder schoorsteen.
Men telt er in de kom van het d. 250 h. en 570 inw. en met de
buurs. He ss e l i ng en , Hainingen en Ol d e -Di n g s t e d e , welke
er kerkelijk toe behooren, 288 h. en 1560 inw.
De huizen van dit d. schijnen driemaal van plaats te zijn verwisseld.
In de vroegste tijden , tot voor ruim 400 jaren , stonden zij in ’t hooi-
land, digt bij Olde-Stapborst, ’t welk hedendaags nog ilaauwelijk zigt-
baar is aan eene hoogte, het Hooidi jkje genaamd ; eenen oudenweg
van Olde-Staphorst daarop aansebietende, de Munnikenweg gehee-
ten ; een heuveltje, bekend onder den naam van Molenbel t , en eene
dergelijke, iets groolere, verhevenheid, het Oude ke rkhof genoemd.
Voor de tweedemaal werden zij gezet vooraan in het bosch, waarvan de
teekenen duidelijk zijn door verlatenc oude huissteden en eeue hoogte,
tot weg gediend bebbende, nog bekend onder den naam van Oldedi jk,
en het Ker khof , rondom met boomen beplant en aanmerkelijk hoo-
ger dan het vorige land. Deze verplaatsing mOet men niel vroeger dan
tot het begin der vijftiende eeuw brengen , alzoo men nog, in voorhanden
zijnde keuren van 1588, leest van Olde, Gebroken en Nije-dijk.
Thans staan de huizen bij na allen längs den grooten weg. Buitcnge-
meen lang en smal zijn de erven , zoodat een gemiddeld erf, dat thans
uit niet minder dan 15 bunders beslaat, geene 10 roeden breedle heeft.
De landhoeve Olde-Staphorst is in onheugelijke tijden het begin van
bet dorp geweest. In latere dagen heeft zieh in het tegenoverliggende
veld , dat eene woestenij was , eene volkplanling nedergeslagen, waar-
uit de buurt en vervolgeus het dorp S t a p h o b s t ontstaan is. Wanncer
dit heeft plaats gehad is onbekend, doch het schijnt voor de invoering
der Christelijke godsdienst geweest te zijn. Ook weet men de alkomst
der Staphorster volkplanting niet, evenwel gelooftmen, omineer
dan eene reden, dat zij uit Friezen bestond.
De Herv., die er ruim 1300 in getal zijn , onder welke ongeveer
590 Lcdcmaten, maken eene gem. ui t , welke tot de klass. van Zwolle,
ring van Hasselt, beboort. De eerste , die in deze gem. het lecraarambt
heeft waargenornen, is geweest As to n ms S m i t t i u s , die inhetjuar 1596
herwaarts kwam , en in het jaar 1598 naar Zwartsluis vertrok. Het
beroep geschiedt door den kerkeraad. Onder de hier gestaan heb-
bende Predikanten verdient melding D a k i e l F r a h t z i u s , die er van
7705—1706 stood , en later Hoogleeraar le Groningen was.
Het dorp schijnt reeds in de middeneeuwen bestaun en eene kerk be-
zeten le hebben. Men vindt het reeds in 1217 vermeld. Immers ,
het is thans reeds de derde inaal, dat kennelijk de kerk is ver-
plaalst. Vroeger, doch zonder dat men kan bepalen wanneer, stond
zij buiten in het hooiland, kort bij de vermakelijke landhoeve
Olde-Staphorst. In bet midden der vijftiende eeuw was zij reeds
in het bosch verplaatst, zijnde deze, volgens eene geloofwaardige
aanteekening in een oud kerkboek te vinden , gebonwd in 1436, zooals
dit ook op een gedenksteen wordt uitgedrukt. Die kerk was aan den
H. N i c o l a a s loegewijd. Voor de Hervorming stond de begeving van het
Priesterambt in deze kerk aan het kapittel van den H. L e b u i n u s le
Deventer. De tegenwoordige kerk te S t a p b o b s t is een knap kruisge-
bouw , dat in 1752 , loen de kerk in het bosch gesloopt werd, hier
gebouwd en den 25 Junij van dal jaar ingewijd is. In de kerk wor*
den gevonden vijf kerkkroonen, waarvan de grootste door de ingezete-
nen van de buitenkwartieren geschonken is. Bij den bouw der kerk
werden de twee klokken in een koepellje op het midden van de kerk-
kap gehangen. Dan de kap te zwak bevonden zijnde, werd in 1763 de
toren gebouwd. In deze hangen nu de twee klokken , die van hoogen
ouderdom zijn en op een van welke men leest: G e m i a r d B b a h d t me fecit
Anno 1290. Deze klokken hebben, om hären helderen klank , eenige
vermaardbeid. De overlevering wil, dat die van Kämpen , voor den
ruil der groote klok, die een meesterstuk van fatsoen als anderzins moet
zijn, zoo veel dubbeltjes wilden geven, als daarin konden geborgen
worden.
De Christelijke Afgescheidenen , die er 50 in getal zijn, onder welke
50 Ledematen , maken eene gem. uit, welke in het jaar 1840 erkend
is, en een net kerkje gestiebt heeft, zonder toren of orgel. De eerste
, die in deze gem. het leeraarainbt heeft waargenornen , is geweest
K. v a s Gooa, die in het jaar 1840 herwaarts kwam en naar Friesland
vertrokken is.
Het gemeentehuis, in 1811 gebouwd, Staat oostclijk van de kerk.
Daar worden de gemeenlelijke archieven bewaard. Ook vindt men er
eene verzameliug van boeken, uilsluitend ten diensle der bchoolonder-
wijzers binnen de gemeente. Nog is bezienswaardig eene groote vlag,
haar aanwezen te danken bebbende aan de onrustige dagen van 1787.
Op het dak is een klokje, waarbij men voornemens is een slaguurwerk
te plaalsen.
Men heeft in het d. twee scholen, als: eene dorpschool, die 200 leer-
lingcn telt, en eene Iweede school, die gemiddeld door een gelal van
100 leerlingen bezocht wordt.
Drie jaannarkten worden er gehouden, de eerste valt in den tweeden
Dingsdag in April; deze is toenernende en het is niet vreemd , dat
men daarop 800 a 900 stuks ruudvee aantreft. De tweede wordt gehouden
den eerslen Dingsdag in Mei. De derde den tweeden Dings-
dag iu October. Deze beide laatsten bestaan incer in naam dan in-
derdaad. — Ook heeft men er een dislribuliekantoor vau de brieveu-
posterij.