Vroqjcr inaaktc S te d um , niet de beide andere dörpen , eenen Regt*
sloel uit. Het redgeregt, voormaals omloopende in onderscheidcne
beurten, is naderband vereenigd en berustende geweest bij den be-
zitter van het hnis N i t t e r s u m aldaar. In het jaar 1762 is deze heerl.,
uit de nalatenschap van den Heer K a k t e e , gekocht voor 78,000 guld.
.door den Heer Mr. J . H. G e k la c ip s , Raadsheer in den Raad van ßra-
band, doch is in het jaar 1796, gelijk alle heerlijke regten , vervallen.
Het .d. S te d um , oudiijds S tE dehem of S te d e d e im , te lande in 'de
wandeling veelal S te em , ligt 5 u. W. van Appingedam. Het is een
groot, oud en aanzienlijk dorp , dat zelf op twee wierden ligt, en
men telt er nog zes anderen , waaronder echter die van. Lutje-Wijt-
werd de aanmerkelijkste is. Zij zijn doorgaans 2 , 3 of 3 eil. 9 palm.
en boven het maaiveld verheven.
De grorid van S te d um levert onderscheidene bewijzen op van den
veranderden waterstaat. Zoo als de oude beddingen längs den Delleweg.
Bij de Weer dragen eenige landerijen nog den naaru van uiter-
dijken. Oudtijds hehoorden S te d um en de We e r d e , althans sedert
1300, onder de Winsumerrsluis, zoo dat hier een binnendijk of eene
waterkeering tegen Westeremden en Garsthuizen , als onder eene an-
„dere sluis begrepen zijnde, noodzakelijk was. Eene andere plaats draagt
den naam van Schipper shui zen. Men heeft er het oude Maars-
v l i e t , heneVens het H il - m a a r en het S t e d ume r -ma a r . De
Delleweg maakt bijna eene der grenslijnen van het kerspel uit.
De Gi ldekamp. , in de Weer , is een smalle Streep lands , en heeft
vermoedelijk oudtijds tot eene bijzoudere bestemming gediend. Op Bar-
genheem, aan de Drie-Borgenlaan , welke van den Dclleweg haar het
Stedumer-maar loopt , zijn wagenvrachten met baksteenen , vele duf-
steenen, brokken van oude pannen, kogels , hoofden en beenderen van
menschen , alsmede eene doodkist, een geraamte en een puntige degen
daarnevens gevonden. Hier heeft weleer een slot gestaan , waarvan de
grondslagen nog gedeeltelijk in den grond zitten.
De Herv.,. die hier ongeveer 670 in getal zijn , onder welke rnim
100 Ledematen , maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Appingedam
, ring van Loppersum, behoort.
In 1879, wanneer de Ommelanders met eenige andere gewesten der
Nederlanden de Unie van Utrecht wilden aangaan, is daartoe, benevens
E y s e J a r g e s , ook afgevaardigd E g b e r t C l a n t Vak S te d um , Niet lang
daarna heeft die Heer, op zijn huis le S te d um , door een Hervormd
Predikant laten prediken , om zieh zelven en het volk met de gezui-
verde leer te stiebten. Dit is in 1880 door den afval des Graven van
R ek k e k b e b g wel verhinderd, doch spoedig na de r.eductie der stad Groningen,
of sedert 1894, is de Hervormde godsdienst hier ook gegrond-
vest. Destijds was Lel lens , dat vöör 1666 een geh. van S te d um was,
kerkelijk met S te d um vereenigd, en de eerste Predikant, die aldaar het
leeraarambt waarnam, was A l b e r t u s L im e je e u s , die in 1600 naar Zuid-
horn vertrok. Nadat de Predikant R ic h a b d u s M a r tin u s in 1664 overleden
was, werden Lel lens en S te d um van elkander gescheiden en Stedum
bekwam, tot eerslen afzonderlijken Predikant A r n o ld u s W a r e n d o r p , die
in 1666 van Delfzijl, waar hij tweede Predikant was, herwaarts beroe-
pen werd en in 1689 alhier, overleed. Het beroep is eene collatie van
het huis Nittersum geweest. Na de sloping van dat hui» is het, door
verkoop , in andere banden gekomen en nu in bczit van degemeente, die
het in 1846 aangekocht heeft voor drie certificaten Nederl. werkelijke
schuld, groot ieder nominaal 1000 guld., rentende 2 | pct. De kerk,
in 1296 gebouwd , welke vóór de Reformatie aan den II. N ic o la a s was
toegewijd, is een deftig en wel onderhouden gebouw, versierd met een
fraai. orgel , en op het koor met de prächtige graflombe van A d r i a a n
C l a k t v an S te d uM , Heer van Nittersum, een der Afgevaardigden van dezen
Staat op den vredehandel te Munster. Die Heer; wordt aldaar, afgebeeld,
gekleed in eenen tabbaard, in eene liggende gestalte, alles kunslig
uitgewerkt in wit mariner. Het geschrilt boven de tombe luidt aldus :
Perenni memoriae viri, illustri prosapia, longoque nobilissimorum Ma-
joruin sanguine insignis , A d r i a n i C l a k t a Stédum, Domini in Nittersum
, ob eximias animi dotes inter praepotentes patriae provintiae depu-
tatos saepius electi, ejusdemque Provintiae nomine 9 per annos magno
suo merito, majori reipublicae commodo ad celsissimum Ordìnum General.
foedoràtae Belgieae potentissimum consessum delegati, ad perpetuae
pacts foedera Hispanos inter Belgasque foederatos Monasterii friestpha-
lorum auspicato facta Legati ; cujus charissimas exuvias, postquam
vixisset annos 6 6 , hoc templi adyto reverenter condtdit filius J o h a n n e s
C la k t a Stedum, Dominus in Nittersum, Stedum, Ringenum, Uit-
wierda , Toparcha in Loppersum, Eesirum, Tenbuir, etc. etc. ad
concilium Ordinum foeäeratae Belgicae Depulatus’ idque eo loco, ubi
inter longàm aluvorum scriem quiescunt ciñeres nobilissimi avi E i l c o n i s
C la n t a Stedum , Domini in Nittersum , inter foederati Belgii amphic-
tiones patentissimi, hujusque Provintiae Depulatos Ordines, dum viverci
, excellentissimi. Proavo autem, pari nobilissimorum natalium splendore
censendo, E g b e r to C l a n t . a Stedum , Domino in Nittersum , qui
Omlandiae procerum quondam pars magna eorundem nomine Ullrajec-
tinam unionem, cedro dignissimum, signaiiit, atrox Bellona harte sedem
invidit, quam olim sibi, seraeque suorum posteritati, in novissimum dient
sequestrum f o r e vovet idem, qui extruxit optima parenti hoc moniiiiiciUuiit,
Anno Christi .1/ DCL XX//,
(d. i. Ter eeuwige gedachtenis van eenen man, uit een beroemd ge-
slacht gesproten , uitstekend door eene lange reeks van edele voorva-
deren , A d b ia a n C l a h t v a n S te d um , Heer van Nittersum , om zijne uit-
stekende bekwaamheden meerinalen benoemd onder de grootmagtige
Afgevaardigden der provincie , waarin hij geboren was, en om zijne
groote Verdiensten, gedurende negen jaren, namens die provincie, tot
grooter heil van den Staat, tot de hooge vergadering der Algemeene
Staten van de Yereenigde Nederlanden afgezonden ; ter bewerking van
den eeuwigdurenden vrede tusschen de Spanjaarden .en .de Yereenigde
Nederlanders, naar Munster, in Westphalen, afgevaardigd; wiens dier-
baar overschot, nadat hij zes en zestig jaren geleefd had , zijn zoon
Johannes C l a n t v an S te d um , Heer van 'Nittersum , Stedum, Ringenum,
Uitwierda, Heer van Loppersum, Bestrum, Ten Boer enz., enz.,
Afgevaardigde ter vergadering der Staten van de Vereenigde Nederlanden,
in dii tempelkoor eerbiedig begraven heeft ; en dat wel terzelfder
plaatse, waar , onder eene lange reeks van vooròuders , ook de asch rust
van zijnen edelen groolvader, E i l c o C l a n t van S te d um , Heer van
Nittersum, in leven een der wcrkzaamsten van de Staten-Generaal der
Yereenigde Nederlanden , een der uitmunlendsten onder de Gedeputeerde
Staten dezer provincie. Aan zijnen overgrootvader, die geacht. mag
worden van. cen even schitterende afkomst te zijn , E g b e r t C l a n t van
S te d um , Heer van Nittersum, een man van gezag onder de voornaamste
Ommelanders , die eenmàal in hunnen naam de luisterijke Unic van
Utrecht geteekend heeft, heeft de woeste B e l lo n a deze rustplaats be-
‘djd, welke hij, die dit gedenkstuk voor zijnen besten vader heeft
X. D e e l . , 44