door bijrondere ingezetenen ieder voor zijn land , opgemaakt en onderi
houden werden , zoo is , in bet jaar 1667 , bij de Gedeputeerden van
de Staten der provincie Utrecht, op de klagten van Dijkgraaf en
Heemraden verstaan , dat de dijk van Eembrugge a f , strekkende naar
de zee , zoo verre die onder het cpzigt van het geregt van Eembrugge
behoort, overeenkomstig de uilspraak van 1605 zou moeten worden
verzwaard en verboogd , en die van Eembrugge naar Amersfoort op
zekcre breedte gehouden ; zullende het gemelde geregt en de verdere
belanghebbenden in de polders .moeten zorgen , dat ieder, die daar-
toe verpligt was , daartoe ook naar behooren werd gehouden e n , bij
gebreke , Dijkgraaf en Heemraden zulks, teil koste van de nalatigen,
op gewin van den derden penning, mögen doen.
SPAKEZ1JL , sluis , prov. Frieslund, kw. Westergoo, griet. JFon-
seradeel, 10 min. Z. 0 . van Dedgum en dienende om het water van
den Sensmeer-polder, op de Dedgumcr-vaart te onllasten.
SPALAND, heerl., gedeeltelijk in Delfland, gcdeeltelijk in Schie-
land, prov. Zuid-Holland, arr. Rotterdam, kant. Schiedam,' gem.
Kethel-en-Spaland ; palende N. aan Zouteveen , 0 . aan Kethei , Z. aan
Babberspolder, W . aan de Vlaardingsehe-vaart.
Deze heerl. bevat het geh. S p a l a n d , benevens eenige verstrooid
liggende h. en beslaat, volgens het kadaster, 1186 bund. 8 v. r. 70 v. eil.
belastbaar land. Men. telt er 125 h., bewoond door 128 huisgez., uit-
makende eene bevolking van 840 inw., die nieest in veenderij en land-
bouw hun bestaun vinden.
De Herv., die er 360 in getal zijn, bebooren. tot de gem. van Kethei. —
De R. K., van welke men er 480 aantreft, worden tot de stat. van
Kethei gerekend. — Men beeft in deze heerl. eene school,' alwaar
80 tot 100 kinderen , waarvan 40 voor rekening van de gemeente gratis,
onderwijs genieten.
Deze heerl. maakte vroeger een afzonderlijk ambacht ui t , maar se-
dert de inlijving met Frankrijk zijn Ke t h e i en S p a l a n d tot eene
gem. vereenigd onder een bestuur.
Het geh. S p a la n d ligt 2 J n. N. W. van Rotterdam , | u. N.N.W.'
van Schiedam. Men telt er 11 h. en 54 inw.
De kermis t e S p a la n d v a l t in Zondags na S t . Jacob.
Deze heerl. werd in het. midden der vorige eeuw bezeten , voor de
h e lft, welke onder DelOand lig t, door Mr. H d g o A b ra h am d e B baadw ,
Heer van de Kethei, en voor de helft, onder Schieland behoorende , door
H e n d r ik T e r S j i e t t e n . Later schijnt zij door aankoop geheel in hetge-
slacht van G e v e r s te zijn overgegaan; althans in het laatsl der vorige
eeuw vinden wij als ambacbtsvrouw van S p a la n d opgegeven Vrouve
C a t h a r in a W i lh e lm in a v a n e e r S t a a l , douairiere van den Heer A. Gevers ,
en thans wordt zij nog door het zelfde geslacht bezeten, zijnde thans
een eigendom van Jonkheer Mr. M ab in d s B e r n a b d c s H e le n e s W iliiem
G e v e r s , woonachtig op het Huis te Werve onder Rijswijk.
Het wapen van S pa l a n d is een veld van sinopel met eene spade v a n
sabel, vergezeld van twee rozen van keel.
SPAN, naam, welke de Negers geven aan de voorm. koffijplant. M a r i a -
P e t r o n e l l a , in Nederlands-Guiana, kol. Suriname. Zie M a h i a - P e t r o n e l l a .
SPANBROEK, kerk. ring, pro\. IS oord-Holland, klass. van Hoorn.
Zij bevat de volgende 10 gem.: Aa r t swo u d , Benniugbroek-
e n - N i b b i x w o u d , Ha uwe r t , He n s b r o e k , Hoogwo ud, Ob-
d am , S p a nb r oek- e n-Op m eer , S i jbe c a r spe l , Ur s em en
W ogn um- e n -W ad way.
Deze ring telt ruim 3050 zielen , onder welke 1380 Ledemalen ,
heeft 13 kerken , waarin de dienst gedaan wordt, door 10 Predikanten.
SPANBROEK, gem. in.de Vier-Noorder-koggen , prov. 'IS oord- Holland,
arr. Hoorn, kant. Medemblik (2 k. d., 14 m. k., 8 s. d. ) ;
palende N. O. aan de gem. O pmeer, N. aan Zijhecarspel, Ot $an Wog-
num-en-Wadway , Z. 0 . aan Berkhout-en-Baarsdorp , W. aan Obdam.
Deze gem. bevat bet d. S p a n b r o e k , de geh. Z a n dwe r v e en.de
Kaag, benevens gedeelteh van S p i e r d i j k en Z u i d e rme e r . Zij
beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 1311 bund. 20 v. r.
16 v. eil., waaronder 1297 bund. 83 v. r. 97 v. eil. belastbaar land.
Men telt er 164 h., bewoond door 208 huisgez., uitmakende eene bevolking
van ruim 1000 inw., - die meest hun hestaan vinden in het
boter en kaas maken. Den 7. Februarij 1844 verbrandde hier den
zaagmolen , die in Augustus 1844 is herbouwd. De korenmolen , eenige
jaren vroeger verbrand , is toen al aanstonds herbouwd.
De Herv.; die er ruim 80 in getal zijn, behooren tot de gem. Spanbroek
en-Opmeer, welke in deze burgerl. gem. eene kerk heeft. — De
R. K., die men er 980 telt , maken gedeeltelijk de stat. van Spanbroek
ui t ; terwijl die van Spi erdi jk en Z u i d e rme e r de stat. van
Spierdijk-en-Zuidermeer uitmaken , en die van d e K a a g , tot de stat. van
Obdam behooren. — Men heeft in deze gem. eene school, welke gemid-
deld door een getal van 90 leerlingen bezocht wordt; terwijl de kinderen
van S p i e r d i j k en Z u i d e rme e r ler school gaan in de bij-
school staande op Spierdijk, in de Wogmeer, gem. Obdam , welke
school behoort aan de gemeente Ob d am, Be r k h o u t en S p a n b
ro ek .
Deze gem. is eene heerl., welke langen tijd behoord heeft aan de
familie v a n G b e e l. In het midden der vorige eeuw werd zij in eigendom
bezeten door J a n M e tz , Heer van Spierdijk en Zuidermeer enz. Later
behoorde zij aan den Heer K a s p e r d e J o n k en thans is Heer van S p a n broek
de Baron- v a n W a s s e n a b r , woonachtig te 5s Gravenhage.
Het d. S p a n b ro e k ligt 2 u. Z. O. van Hoorn, 3 u. N. 0 . van Medemblik.
Men telt er in de kom van het d. 97 h. en 450 inw.
De Herv. kerk , was voor de Reformatie aan den H. B o n if a c ie s ,
Apostel van Duitschland , toegewijd. De paslorie werd bij beurten door
den Paus en den Abt van Egmond begeven : de bevestiging moest bij
den Proost van West-Friesland gehaald worden , zoo als in het jaar 1514
verklaard heeft M a t r i j s P i e t e r s z . , Pastoor van S p a n b ro e k . Daar was eene
kapellanij aan St. N ic o la a s oulaar, staande ter begeving van den Proost
van West-Friesland. Het kostcrschap , hetwelk de inkomsten van twee
morgen (1 bund. 67 v. r. ) lands genoot, werd door de Graven vergeven.
Het is een fraai doch ouderwets gebouw, met eenen dikken Vierkanten to-
rcn, waarop eene achlkante spits, -welks uiteinde , eenige voeten beneden
het kruis , meer stomp toeloopt, en daardoor van alle torens in Noord-
Holland is te onderkennen. De kerk is voorzien van een goed orgcl,
met een klavier en aanhangend pedaal, sterk en schoon van toon. In
het koor der kerk is eene grafstede der vroegere Heeren.
De R. K. maken, met die van het geh. Z an dwe rv e en een ge-
deelte uit de gem. W og n u m - e n-Wa d w a y , eene stat u it, welke tot
hetaartspr. van Holland-en-Zeeland, dek. M7est-Friesland, behooren ,
door eenen Pastoor bediend wordt , en 700 zielen , onder welke 400 Com-
mumkanten , telt. Zij liebben hier eene , voor weinige jaren vernieuwde,
nette kerk , zijnde een houten gebouw , met een orgel , doch zonder
toren, deze kerk Staat in het Oosteinde van het dorp.
X. D e e l. 39