en Wi l l i g e -La n g e r a k - c n -Ze v e n d e r . Men heefter 11 kerken,
welke door 12 Predikanten bediend worden en telt er 18,300 zielen.
srnnnNHOVEN gern. tusachen de Crimpenrewaard en den Lopi-
Zuid-Holland, arr. Rotterdam, kant Schoonhoven,
(17 m. k. 3 s. d., 2 afd.) ; palende N. aan de gem. Vlist-en-Bonre-
nas en de Utreehtsche gem. Zuid-Polsbroek , 0 . aan de Utrechtsche
gem. Willige-Langerak , Z. aan de Lek , W. aan s Heeraartsberg-en-
BeDe’zTgemh bevat de stad S c h o o n h o v e n , beneyens den K ik v o r-
s c he -pol d e r . Zij beslaat een oppervlakte van 92 bund. 83 v. r.
89 v. eil. waaronder 71 band. 81 v. r. 56 v. eil. belastbaar land.
Men telt er 806 h., bcwoond door 868 huisgez., uitmakende eene
bevolkinp van 2660 inw. De handel te S choonhoven was oudtijds
tamelijk bloeijend. Voor de Nederlandsche beroerten in de zest.ende
eeuw werd hij op Cleefsland en Bergsland sterk gedreven. Omstreeks bet
iaar 1600 werden er ook vele Brabandscbe en \laamscne tapytwer-
kers naar S choonhoven gelokt; doch deze fabrijken zijn sedert van
daar weder verplaatst. Men ziet nog ecmge stukken van de Schoon-
hovensche tapijtwerkers in de vergaderplaats der Staten van Holland
te ’s Gravenhage , en op het stadhuis te S choonhoven. Ook had men er
voorlieen pijpenfabrijken en pottenbakkerijen. Thans zijn de voornaamste
middelen van bestaan de goud- en zilver smederijen , en koperslagerijen ;
ziinde er behalve de kooplieden en inlandsche kramers m goud en zilver,
hier 47 goud- en zilverwerkers , waarvoor in 1837 een kantoor van
waarborg is opgerigt; voorts 8 koperslagerijen en blikwerkerijen en 6
grof- en hoefsmeden. Ook is hier veel handel in henmp, van welk
product hier iaarlijks eenige millioenen ponden ter waag worden gebragt ,
en in granen , terwijl ook nog eenigen zieh met de zalmvisscherij op de
Lek en anderen zieh met het bakken van de vermaarde Schoonhovensche
fonteinkoek generen ; bovendien heeft men er 1 loodwitroakerij; 1 boek-
drukkerii ; 1 leerlooijerij en zeemfabrijk ; 1 scheepstimmerwert; 1 bier-
brouwerij ; 1 azijnmakerij ; 1 korenmolen. Voor^eenige jaren had men
er nog 1 leerlooijerij , 1 touwslagerij en 1 aardappel-siroopfabrijk, welke
thans echter te niet zijn. . . . . ' , , T a De Herv. die er 1960 in getal zijn, onder welke 790 Ledematen,
maken eene gem. uit , welke tot de klass. van Gouda ring van Schoon-
hoven behoort en 'vroeger drie Predikanten had , doch thans door twee
bediend wordt. De eerste , die hier het leeraarambt heeft waarge-
nomenis geweest P e tru s J ohannes U vtenbog aard , die eerst R. K. Priester
was , en na gevlugt te zijn geweest , als Hervormd leeraar naarScnoo,-
hoven terugkeerde, vanwaar , hij m lo75 naar Delft vertrok. In
bekwam hij tot ambtgenoot N icoeaas L arenios , dle tevens Rector was.
De eerste derde Predikant was J osua S anherhs , die in 1641 van heer-
Jansdam herwaarts beroepen werd en in 1686 ementus werd. Na
C onstant VAN d e » K er rh o v en , hier beroepen in 1798 en Ch r is t ia n «*
d e G root S t ie e r i j , hier beroepen in 1797 , beide ementi verklaard
in 1814 is siechts een Predikant weder beroepen en alzoo de derüe
Predikantsplaats ingetrokken. Het beroep geschiedt d o o r den kerkeraad.
De C h r is t e l i j k e -Afg e sc h ei de n en , die er ruim oO in getal
zlin, makeu een gem. u it, welke den 8 November van het jaar 18U
erkend is , tot eersten leeraar gehad heeft Ds. F. M. Ldther, en thans
herderloos is. . . „„„
De Remon s t r a n t e n hadden hier vroeger mede eene k l e i n e gem.
en een kerkgebouw , hetwclk in het jaar 1670 gesticht, doch in e
W in dezer eeuw is afgebroken. De 14 Remonstranten die er thans
„op wonen behooren tot de gem. van Nieuwpoort.
De 2 E v a n g e l i s c h e -L u t h e r s c h e n , dio men er aan treft, worden
tot de gem. van Gouda gerekend.
De R. K., die er ruim 600 in getal zijn, onder welke 390 Com-
munikanten, maken eene stat. u it, welke tot het aartspr. van Utrecht
hehoort, en door eenen Pastoor bediend wordt. Deze stat. was weleer
*ppr talriik, als behoorende daaronder mede die vam Lan ge r a k ,
Ja ar sve ld, Lopi k, Ca b a uwr Zevender , en Bonr epa s en
werd als toen door twee Pastoors bediend, doch in het jaar 1680
werd- er te Cabauw eene tweede kerk voor de buitenlieden gebouwd ,
en toen werd de stat. van S choonhoven in tweeen gesplitst, van welke
die te S choonhoven later door R. K. Priesters van de Oude Clerezy bediend
is , zoodat de andere R. K. te Cabauw parochieerden , tot dat,
in het jaar 1784, te S choonhoven de thans daar nog bestaande t t . R.
stat. is opgerigt.
De R. K. v an de Oude Glerezi j , van welke men er ruim 20
telt, en onder deze 18 Communikanten, maken mede eene stat. uit,
welke door eenen Pastoor bediend wordt.
De I s r a e l i e t e n , die men er ongeveer 100 telt, hebben hier eene
biikerk, welke tot de ringsynagoge van Gouda behoort.
le n heeft in deze gem. vier scholen, als eine F r a n s c h e k os t-
school , eene Yo l k s s c h o o l en eene Arme n s c h ool welke allen
in hetzelfde gebouw gehouden worden en onder den zelfden Heofdonder-
wijzer geplaatst zijn , en eene J o n g e J u f v ™ " y . e * s c h o £ ?*J
worden te zamen gemiddeld door een getal van 280 leerlingen bezocht.
De stad S choonhoven ligt ongeveer 6 u. O. van Rotterdam , 3 u.
0. Z. 0. van Gouda, 2 u. Z. ten 0. van Oudewater, aan den reg-
teroever van de Lek, 81° 46' 49" N. B. 22° 30 84 ü . L.
Eenige willen dat deze stad eertijds S c h o o n h a v e n geheeten zou beb-
ben, welken naam zij bij scbrijvers yan de zestiende eeuw draagt en
welke zij zoude ontleend hebben van de schoone nieuwe haven, welke
men e r, na het afdammen der oude haven, heeft aangelegd. Anderen
zijn van gedachten dat de stad, eertijds een hof of verblijfplaats
der Hollandsche Graven geweest zijnde , hiervan hären naam zoude
verkregen hebben, waarom zij, door den Kromjkschrijver H e d a , B e i i a -
Cwua of S c h o o n h o e genoemd wordt. Het meest algemeen gevoelen is
echter, dat S c h o o n h o v e n z o o genaamd zij. naar de fraaije hoven , boom-
gaarden en landerijen , nabij de stad gelegen , uit welken hoofde eenige
willen dat de stad ook S c h o o n e -O d w e n , dat is schoone landerijen , kan
genaamd zijn geweest. Zeker gaat h e t, dat S c h o o n h o v e n ten ., en
W. schoon weiland heeft. Ook heeft men bezuiden deze stad , over de
hek, eene aangename landouwe. Vanhare eerste Stichling vin t men
geen gewag gemaakt. Sommigen verzekeren , dat de stad reeds m bet
jaar 787 bestaan heeft en bekend was, doch op wat grond vindt men ner-
gens geboekt. De eerste vermelding van S c h o o n h o v e n , waarvan men weet,
dagteekent van het jaar 1234 , bij gelegenheid, dat F i o e i s V, Graat van
Holland, ten yerzoeke van O t t o v a n H o e e a n d , den zes en dertigsten Bis-
schop van Utrecht, zekeren zwaren dijk längs de Lek, van Amerongen
tot S c h o o n h o v e n deed aanleggen. S c h o o n h o v e n was toen eene heerhjkheia,
die, nevens Goud a , in het jaar 1280, aan Heer N i c o i a a s v a n K a t s
toebehoorde. J a n v a n N a s s a ü , de negen en dertigste Bisschop van
Utrecht, verleende Heer N i c o i a a s en zijne Mannen , binnen zijne stad
S ch o o n h o v en wonende , in het gezegde ja a r, vrijheid van tollen door het
X. D e e i .