436 S LD.
SLUIS, kerk. ring, prov. Zeeland, klass. van IJzendijke.
Deze ring, bevat de vollende 8 gemeenten : S l u i s , A a r d e nb u r g,
St . A n n a - Ter-M u ide n , Ka d z a n d , St. Kr u i s , Oos tburg,
R c t r a n c h emc n t en Zui dz an de .
Men heeft er 8 kerken , bediend wordende door even zoo vele Predi-
kanten , entelter ruim 6900 zielen , onder welke ruim 3200 Ledematen.
SLUIS, gem. in, Staats- Flaanderen, prov. Zeeland, arr. Middelburg,
kant. en distr. Sluis (9 m. k., 4 s. d. ) ; palende N. aan het
Zwin, die haar van het Retranchemenl Scheldt, 0. en Z. aan Ileille ,
W. aan Sint-A'nna-Ter-Muiden.
Deze gem. strekt zieh niet verder ui t , dan toi de stad 'Sluis met
zljne wallen en buitenwerken , die aan de overzijde der, haven er onder
begrepen. — Alleen ligt aan de Noordzijde eene vrij groote lap schorre ,
welke als aanwas tot de gemeente behoort; binnen de wallen liggen echter
nitgestrekte weilanden , van welke cenige onlangs tot bouwlaud gebragt
zijn : Voorts ligt in de haven zelve het opgewassen Ma r i a - p o l d e r t j e
(Zie dat art.)
Volgens de statistieke tabel uitgegeven in 1830 bij B eukers te Middelburg,
is de gemeente groot (hemels breed te) 230 bund., waarondcr
224 bund. 63 v. r. 49 v. ell. belaslhaar land. Men telt er 331 ge-
bouwen , waarender 264 h., bewoond door 430 huisgez., uitmakende
eene bevolking van ruim 1600 zielen. De inw. hebben bun bestaan
van de scheepvaart en den handel; eenigen generen zieh met de vis-
scherij van garnalen en bot. Slechts enkele leven van den landbouw
en de moezerij. Voorts zijn er te S l u is , behalve een wind-, koren-
en pelmolen, eene zout- en zeepziederij , eene bierbrouwerij , tevens
azijnmakerij , en eene ijzersmelterij.
Het gelal Her v o r m d e n bedraagt ongeveer 930. De Hervormden
gem. te S l u i s , die tot de klass. van IJzendijke, ring van Sluis, be-
hoort, en door eenen Predikant bediend wordt, is echter grooter , daar
zij zieh ook over de gem. I lei l le uitstrekt. Van die gem. behooren lot
S lu i s de Kr a b b e , de B 1 a a u we- H o fst ed e ende K r u i s s c h a n s ,
mitsgaders alle de Hervormden, die tusschen deze schans en S lu is
woonachtig zijn. Zij telt alzoo ruim 1000 zielen , onder welke 340
Ledematen. De hervorming werd te S lu i s , ten gevolge van den rell-
gionsvrede, zoo als uit alles schijnt te blijken , algemeen , zbnder op-
schudding of botsingen , omtrent October 1378, ingevoerd. Als eerste
Predikant Staat bekend en was tot ordening der gemeente werkzaain
J o h a n n e s A r c e r iu s , onder wiens leiding , den 14 October, Ouderliugen
gestemd en gekozen werden. Hij was te voren in Zuid-Holland Predikant
en vertrok in het laatst van 1380 naar Oost- en Wester Schcl-
ling. Te gelijk met A b c e r iu s was te S lu i s als Predikant zekere H a z
a r t . In de akten van 30 April 1379 staat : » Is besloten, dat Ar-
» cebius schriven zal , beyde aan H azart en Oudenburg (eene stad
x in West-Vlaanderen) ten eerste, dat I I azart vrij is van ons, en
» zoo hem belieft, dat bij mogt met die van Oudenburg handelen ;
» doch zoo bij ook wil bliven , dat zijn liuis hem ter eere bewaert
» wezen zal en hij ’t alien tijde welkom. Aan die van Oudenburg,
x dat zij liefst maar met H azart zouden liandelcn en besicn , wat zij
x aan hem verwinnen kunnen , dewijl hij in ons gebiet niet en is.
Men zoude liicruit mögen opmaken, dat H azart reeds de predikdienst,
voorde organisatie, bij de Sluissche Hervormden had waargenomen , maar
bij de organisatie afwezig was, en zijne betrekking tot de gemeente,
en van deze tot hem alzoo twijfelachtig was. Naderhand koint hij als
S LU. 437
diensldoende Predikant te S luis voor, maar hij vertrok reeds in het
Win van 1380, waarheen blijkt niet. Hij werd vervangen door G ill is
van H a u t e , een’ Gentenaar, die er bleef, lot de overgave der stad aan
P arma 1387. In plaats van A rcerius kwam , ter leen van Dixmuiden
i n West-Vlaanderen , in 1383, W illem C omantius , hij bleef te S luis tot
1586, als wanneer hij naar Noordwijk vertrok, zijnde Dixmuiden, zijne
eipenlijke standplaats, toen reeds Spaansch. Nog werd den 24 Augustus
1584 na geexamincerd te zijn , en daarover met de Waalsche consislorie
te Middelburg gecorrespondeerd te hebben, tot Waalseh Predikant be-
vestipd C hristiaan do B locij , te voren Waalseh Schoolmeester te IJperen ,
dievandaar, gelijk vele andere Walen , had moeten vluglen. Hij bleef
in dienst tot de overgave der slad in 1587 en heeft toen , volgens de
capitnlatie , vrij geleide gehad tot Breskens , om zieh in te schepen naar
Walcheren. Na het uitdrijven der Spanjaarden in 1604, was de eersle
Predikant L o d ew ijK D ierix , die als zoodanig door de Algemeene Staten
gezonden werd en den 27 September 1604 in diensftrad , doch reeds in
February 1605 naar Koudekerke, in bet land van Walcheren , vertrok.
De predikdienst werd nu tijdelijk vervuld door eenen Predikant van Rotterdam,
D aniel van K eulen ofCoLONlus en door G il l is B urs van Middelburg.
De opvolger van L o d ew i jk D ierix was J ob du R ieu : bij werd beroepen, op
voorwaarde, om ook soins in het Fransch te prediken van wege de fransche
soldaten en om eene fransche kerk aantekweeken. Hij kwam als Proponent
van Utrecht den 22 Mei 16Ö5, en vertrok naar Bergen-op-Zooin den
26 Junij 1619. De eerste , die als tweede Predikant in dienst kwam , was
F lorentius Marci ab H alle , die van Oestgeest herwaarts kwam , den 3 December
1606 in dienst trad en den 24 December 1622 te S luis overleed.
De eerste , die als derde Predikant in dienst kwam , was L o d ew ijk ^ van
der Eyken. Deze kwam van Oostburg , trad in dienst 17 Januarij 1616 ,
overleed te S luis 30 April 1642. Van 1619 , toen Job du R ieu vertrok
tot 1656 waren er slechts twee Predikanten j- doch op eenen hunner
rustte de verpligting, om soms in bet Fransch te prediken. In laatst-
genoemd jaar werd weder tot derde Predikant beroepen H enricus B erdenis ,
met verpligting , om geregeld de predikdienst in het Eransch waar te ne-
men , doch ook buitendien in de Nederduitscbe predikbeurten behulp-
zaam te zijn. Hij werd den 18 Julij bevestigd , en vertrok naar Vol-
lenhove den 16 September 1664. Op alle zijne opvolgers rustte de
zelfde verpligting j doch slechts weimge voldeden aau laatstgenoemde
voorwaarde eenigermate, de meesten in het geheel niet# Het is opmer-
kelijk , dat te S luis steeds geregeld in een afzonderlijk kerkgebouw in
het Fransch gepredikt werd , zonder , dat er eene eigenlijke Waalsche
gemeente , of afzonderlijke kerkeraad bestond : — Alleen was er altijd
een zoogenoemd Duitsch-fransch Ouderling en Diaken. De Predikant
stond ook in geene betrekking tot bet Waalsche synode. Dit alles bleef
voortduren tot den inval der Franschcn in 1794 , toen de betaling der
traktementen uit ’s lands kas ophield. De Predikant D ionijsius B redero ,
den 10 November 1793 naar Dirksland vertrokken zijnde , werd niet
vervangen en evcnmin de Predikant voor de Fransche taal J ean Maurel ,
toen hij den 29 November 1806 overleed. Sedert dien tijd heeft do
predikdienst in de Fransche taal opgehouden , en is de gemeente slechts
door eenen Predikant bediend geworden.
Onder de Predikanten van naam, die te S luis gestaan hebben , waren..
J udocus van L odenstein , bekend wegens de- door hem uitgege-
vene Geestelijke Liederen, die er den 18 September 16o0 kwam, en
den 19 Mei 1652 , naar Utrecht vertrok, en J acobus K oeiman wiens