80 SA S.
■i f1
¡(¡¡Pi I I
i i i i i
i l l 'ill
I 11 1
« i l l
|®f [pi .
HE H
¡ ¡ I
¡1
l a
-it.
dSIkosten
ten bcdrage van 99,166 guld. gcvonden werden , door den ver-
koop van de vierbannen van Duiveland. Vroeger bestond er nog een
tweede sas , het Ve r s t e - S a s genaamd. Zie dat woord.
SATALAN, kaap in Oost-Indie, in de Zee-tan-Java, aan de Zuidkust
van het Sundasche eil. Borneo, 4° 13' Z. B., 132° 36' 0. L. *
SATANS-EILAND, eil. in Oost-Indie , tot d eBanda-eilanden behoo-
rende. Zie S je tuan.
SATAPA, st. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Borneo, aan de
de Zuidkust, kon. en 25,n. van de stad Banjermasing.
SATIE , naam , welken de Negers geven aan de koffijplant. G e e r t r e i-
sen b er g , in Nederlands-Guiana, kol. Suriname. Zie Geertreidenberg.
SATOE , eil. in Oost-Indie, aan de westkust van bet Sundasche eil.
Sumatra, tot de Zeven-eilandjes behoorende.
SATTINAFE , groep kleine eil. en rotsen in de Indische-zee , 24° N. B.
156° 24' 0 . L.
SATTY of S attey , T andjong- S attey , kaap in Oost-Indie, op het
Sundasche eil. Borneo, aan de westkust.
SAUIE (TANDJ0NG-) , d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Sumatra
, gouv. Sumatra’'s- Westkust, resid. Padangsche-Bovenlanden, in de
zoogenaamde Tien-Kotta’s , aan den oostelijken arm van het meer Danau.
SAUJIEK, st, in Oost-Indie, op het eil. Sumibawa, een der Kleine-
Sunda-eilanden.
SAUNDANO, vlek in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Celebes,
resid. Menado. — In den omtrek heeft men kofüjtuinen, waar de
koflij zeer welig tiert.
Sinds den aanvang van het jaar 1850 werd derwaarts overgebragt
de Javaansche Priester K iay-M odjo j die, onder D iepo-N egoro , sedert
1828 tot aan zijne gevangenneming, een der hoofdleiders van den op-
stand op Java geweest was.
r SAUSLEAN , b., prov. Friesland, kw. Westergoo , griet. IIen-
Jnaarderadeel, arr. en 1J u. N. van Sneek , kant. en 2J u. 0 . van
\Bolstcard, J u. W. Z. W. vah Lutkewierum, waartoe het behoort.
SAUNLEANSTER-HUIZEN , b., prov. Friesland, kw. Westergoo,
griet. Uennaarderadeel, arr. en 2 u . N. W. van Sneek, kant. en 2 u.
N. 0 . van Boisward, onder het dorp Oosterend, op het Slypster-
Vierendeel; met 2 h. en 12 inw. In dit geh. liggen de voorm. staten
Bonga en Ko y f e n n e , thans boerderijen.
SAU VA , eil. in Oost-Indie, in de Indische-zee. Zie Savo.
SAUVAGE (LA) , kasteel en ijzerwerk in het voormalige hert. Lotharingenj
thans grooth. Luxemburg, kw., arr. en 5 u. Z. W. van
Luxemburg, kant. en 2£ u. W. ten N. van Fsch-aan-de-Alzette, gem.
en £ u. W. van Differdingen, aan den Boerbach , in een zeer schoon,
verrukkelijk oord. Met de bygebouwen telt men er 7 h., bewoond
door 35 inw.
Wijl te ia S aevage eene soort van puimsteen wordt gevonden , heeft
men gemeend, dat hier eenmaal een vuurspnwende berg is geweest.
SAUW, d. in Oost-Indie, op het eil. Wetter, een der Zuidwester-
eilanden van Banda , aan de Zuidkust.
Voor dit d. is eene kleine bogt, waarin men, op eene kabellengte
afstands van het strand, door eene ver uitstekende landpunt, tame-
lijk beschut ligt tegen de zuidoostenwinden. In den tijd der Oost-In-
dische Compagnie , was hier eene Nederlandsche bezetting.
SACWER.T of S a lw e r t , zoomen wil eigenlijk S a n dw e r t , d. in Uun-
singo , prov. Groningen, arr. en 5 u. W. van AppingedXim, kant. en
S A U . 81
I J n . Z. W. van Onderdendam , gem. en £ u. N. van Adorp , op
eene wierde. Men telt er met de daartoe behoorende buurs. Ar werd ,
60 huizen en 540 inwoners , die meest in den landbouw hun bestaan
rinden.
De bodem is er gedeeltelijk, en wel ten W., van boven zavelachtige
kleiaarde, doch ten O. in de Meeden is hij eertigzints moerassig, en
heeft daaronder knipklei en roodoorn. Dit dorp is in de geschiedenis
dezer provincie zeer vermaard , wegens den ongemeenen Sterken bürg,
zijnde eene belangrijke vesting , welke de oude en aanzienlijke familie
der Onsta' s , die langen tijd aan het hoofd van den Groninger adel en
der Vctkoopers stond , hier bezat.
De Herv., die er 340 in getal zijn , behooren thans tot de gem.
Wetsinghe-en-Sauwert. Na de Reformatie was S a ewer t eene gem. op
zieh zelve, welke tot eersten Leeraar heeft gehad H ekrigcs B okelmaf» ,
die, in het jaar 1595 herwaarts beroepen en afgezet zijnde, in het jaar
1601 opgevolgd werd door J ohannes C onradi. Nadat P etros de J ager ,
hier beroepen in 1721, in 1737 naar Westerwijtwerd vertrokken was,
werd S aewer t met We t z i n g h e vereenigd. De kerk , welke hier vroeger
stond , was een eenvoudig langwerpig gebouw , met eenen niet hoo-
gen stompen toren , welke ten Z. 0 . afgezonderd van de kerk stond.
In het jaar 1679 werd in deze kerk bijgezet de Vrijheer van R osenstetn ,
Generaal Majoor in dienst van den Koning van Denemarken en Noorwegen
, hoogst waarschijnlijk te S aewert geboren , die in de Deensche
dienst tot hoogen rang geklommen en door den Koning van dat land met
den adeldom begiftigd is , waarna hij te S aewert , op het slot Onsta ,
deslijds zijn eigendom, is overleden (1). Tot de omwenteling van 1795,
hing in de Sauwerder kerk het wapen van R bsensteyn , alsmede een
Turksch Schild, aanduidende eene, gedurende zijne dienst, door de
Denen , op de Turnen behaalde overwinning. Het wapen werd sedert
bij P ie t er K laassens S cidhof te Sauwert zeer zorgvuldig bewaard , maar
is , in het jaar 1844, na het overlijden van diens weduwe , namens
eenen der afstammelingen des Generaais, aangekocht en naar Denemarken
gezonden , benevens een kerkglas, waarop ook het wapenschild van
dezen belangrijken veldkeer geteekend stond (2). Op het wapen zijn twee
forten geschilderd , waarvan de Deensche vlag waait. Tot op het laatst
zag men nog in eenen hoek dezer kerk de overblijfselen van eene , uit
hout gewerkte, groote zwaan, met eene vergulden kroon om hären hals.
Zij maakte vele jaren op het voorportaal dezer kerk een zeldzaam figuur.
De kerken en torens van We t s in g he en S a ew e r t , werden in 1840 op
afbraak verkocht, nadat vooraf van beide twee teekeningen waren ge-
maakt, die vervolgens in steendruk te Groningen zijn uitgegeven.
In hetzelfde jaar is midden tusschen de dorpen S abwart en W e t s i n-
g h e , een nieuw langwerpig keikgebouw gesticht, met een spitstorentje ,
doch zonder orgel, waartoe de gemeente is in Staat gesteld door bij-
dragen , zoowel van het Gouvernement, als uit het londs voor nood-
lijdende kerken.
De 2 Doopsgez., welke hier wonen, worden tot de gem. van Ilui-
zinge gerekend.
(1} Zie verder over hem ons a rt, Onsta- rürö.
(2) Dit kerhglaa was in het bezit van Jonkheef Jo o a n d e D u bw s v a n d e r F e l t z , Ont—
vanger van ’sR ijk s belastiogen te Uithuizermeeden, en is door dien Heer , door tusschenkomst van
den Heer Mr. H. 0 . F e i ti i , Archivarius te Groningen, aan de famielie ten gesehenke gezonden,
X. D e el . 6