In 1628 hadden (lrie Soldaten ult Utrecht eenen aanslag voor op
S c h o o n h o v e n , engeraakten in vrouwenkleederen binnen de st,ad, doch
hunne poging had eenen siechten nitslag want z,j werden gevat naar
’s Gravenhage gezonden en , na voorafgaande bekenten.s, aan den halze
gestrafft j e n gpaanschen oorlojj werd S c h o o n h o v e n , dan
door de eene, dan door de andere partij mgenomen. In 18/2 werd
zii door L m e i belegerd e n , inet twee stnkken gesehnt, beschoten eer
bet zieh, op den 1 October , bij verdrag, opgaf . De geestelykheid
werd hier zeer misbandeld. Een hunner , Broeder Dt*K v a n » e r G ohwe
werd doorstoken en twee anderen aan eenen nootenboom , Toor het
stadhnis, opgehangen. De Graaf v a n » e r M a r k deed echter een,gen
der handdadigen aan dezen moedwil straften.
D r i e j a r e n l a t e r , d e n 12 A n g u s t n s 1878, r n k t e d e S p a a n s c h e V e ld -
O T c r s te H ie r g e s T o o r S choonhoven. D e z o r g v o o r h e t k o r e n , d a t t e v e ld e
s t o n d , h a d h i e r o o k h e t o n d e r w a t e r z e t t e n d e r o m h g g e n d e l a n d e r i j e n
b e l c t w a a r v a n m e n e e n e n d e r B u r g e m e e s t e r s d e v o o r n a a m s t e s c h u ld
p a f D e P r i n s z o n d e r e c h t e r T i j f s c h e p e n m e t v o k e n v o o r r a a d n a a r
t o e o n d e r d e n K o l o n e i i a G a r d e , d i e o p d e n s c h i p n a , b i n n e n g e r
a n k t e n . O o k d e d e n d e S t a t e n , o p r a a d T a n d e n P n n s , d e s lu iz e n
e n k a d e n o p e n e n . D o c h h e t w a t e r w ie s t e w e i n i g , o m b e t b e l e g te
b i n d e r e n . O o k w e z e n e e n i g e u i t g e w e k e n e n d e n v y a n d d e b e k w a a m s t c
p l a a t s e n a a n , o m h e t g e s c h u t t e p l a n t e n . H e t b e u k e n T i n g d a n a a n
e n e r w e r d e n , o p e e n e n d a g , d r i e h o n d e r d s c h r e d e n m u u r s o m v e r r e
g e s m e t e n . L a G arde , t o e n a c h t g e T e n d e o p d e o n w i l l i g h e i d d e r b u r -
TOrii d i e g r o o t e n d e e l s g e z in A v o o r d e n T i j a n d , o f b e d a c h t T o o r h e t lo t
v n t f O u d e w a t e r , n i e t a a n h e t s t o p p e n d e r b r e u k t e k n j g e n w a s b e -
s l o o t m e t g o e d T in d c n T a n d e n k r i j g s r a a d , m o n d e r h a n d e lm g t e t r e d e n ,
e n g a f d e s t a d , o p d e n 24 A u g n s t u s , b i j T e r d r a g o v e r , b e d i n g e n d e
v r i i e n u i t t o g t , m e t T l i e g e n d e T a a n d e l s , g e w e e r e n p a k k a a d j e .
Den 20 Februarij 1877 ging de stad, door de Staten-Generaal , bij
eene bezending Tan den Graaf t a n Boss», daartoe aangezocht, tot de
unie over, werd TerTolgensin de pacificatie Tan Gend aangenomen, en
verkreeg van den Prins v a n O r a n j e satisfactie.
De kerkelijke twisten , welke, in het begin der zevent.ende eeuw, de
Vereenigde Nederlanden beroerden; sloegen ook tot S c h o o n h o v e n over.
Eenige ijverige Contraremonstranten werden , omdat zij geweigerd ha
den aan de® vredezoekende maatregelen der wethouderschap het oo
te leenen , 'in eene geldboete verwezen en hun tevens het burgerregt
opgezegd: terwijl den Predikantvan Groot-Ammers , omdat hij vol-
„ens het oordeel der regering, die lieden m het kwaad gestyfd had,
de stad verboden werd. Zekere P i e t e r M a a r t e n s z o o n , schoolmeester
te Lekkerkerk, zette nu de gemoederen op , door bet njmen van
oproerige liedekens , welke hij te S c h o o n h o v e n had doen diukken en
yoorts onder den gemeenen man gebragt Aangezien de on nsten l ^
meer en meer toenamen , werd men, in het jaar 1617 , gelijk elders ,
dus ook in S c h o o n h o v e n te rade , ter handhaving vooral van de st
delijke voorregten, waardgelders aan te nemen. Te meer besloot men
tot dien stap uit wantrouwen op de twee compagmen soldate ,
S L T I 'van de rcSeeUrinmg«, z isehi vnan »kr»uid, “ en lood voorz?ie“n hAadd en. “
Toen in de Nationale Synode het gevoelen der Remonstränten vc '
oordeeld en hunne Predikanten diensvolgens aigezctwaren was bci oOt
h o t e n de eerste stad , waar de bnilengewonc regeringsverandenng plaats
y Dit viel voor op den 7 September 1618, nadat, eenige dagen
te voren, on, den gemoederen schrik aan te jagen , eenige Soldaten
door den Stadhouder binnen de stad gebragt waren. Niet zonder vruebt
was deze regeringsverandering voor de Contraremonstranten. Meer
dan elders hadden zij te S c h o o n h o v e n tegenstand ontmoet van deioude
Regenten, die van oordeel waren , dat zij de afzondering van de Re-
monstranten, zonder wettige redenen en op eene onbehoorhjke wijze ,
doorgedreven hadden, waarover zij, met het verbieden van de Gontra-
remonstrantsebe vergaderingen en het afvorderen van boeten , hnn
ongenoegen getoond badden. De meuwe, door Pnns M a d r i t s aan-
gestelde, Regenten waren naauwelijks in het bewind getreden, ot zij
dedeii den toestand van zaken eene andere gedaante aannemen. Reeds
op den tweeden dag van hun bewind, geschiedde, op verzoek der
Contraremonstranten, de volgende afkondiging, welke voorts door den
druk werd gemeen gemaakt: » Men laat eenen legenlijk mits deezen
» weten dat de Heeren Burgemeesleren , Schepenen en Vroedschappen
i der stede S c h o o n h o v e n , op verzoek der bedroeide Ledematen der waare
» Gereformeerde Christelijke Religie alhier binnen S c h o o n h o v e n , bij ad-
, vys van zijne Prinselijke Excellentie, als Stadhouder deezer provincie,
» ¡reconsenleerd en geaccordeerd hebben , consenteeren en accordeeren
» mits deezen , dat dezelve per vices altemas, bij beurten, in de paro-
» chiaale kerk deezer stede, nevens de geenen, die tegenwoordig aldaar
» prediken, insgelijks zullen inogen prediken: dat men ook het klooster«
» k e r s k e n b i n n e n d e e z e r s t e d e o p b e t s p o e d i g s t e z a l p r e p a r e e r e n , t e n e m d e
» d a t d i e g e e n e n , d i e d e j o n g s t e b e u r t i n d e v o o r s z . p a r o c h i a l e k e r k z u l l e n
i h e b b e n g e b a d , a l d a a r z u l l e n m ö g e n p r e d i k e n e n h u n n e n g o d s d i e n s t
• w a a r n e e m e n , e n d a t t e r w e d e r z i j d e i n a l l e m o d e s t i e e n s t i l l i g b e i d , v o l -
» g e n s d e r e s o l u t i e d a a r v a n o p g i s t e r e n b i j d e v o o r s c h r e e v e V r o e d s c h a p -
» p e n g e n o m e n . O r d o n n e e r e n e n b e v e e l e n d a a r o m e e n e n l e g e l i j k e n , v a n
» w a t S t a a t , c o n d i t i e o f g e z i n d h e i d h i j z i j , h u n l i e d e n d a a r m n e g e e n
» l e t s e l o f t e m o e i j e n i s s e t e d o e n , o o k d e n e e n d e n a n d e r e n h i e r o v e r ,
» of ter cause van religionszaaken, niet te injurieeren, ofte miszeggen,
» veel min te misdoen, op zwaare correctieter arbitragie van de Vroed-
» schappen voorschreven. En dit alles bij provisie, en tot dat anders
, hier jn zal weezen voorzien.” Wat ook de reden möge geweest zijn,
zeker is het dat de Remonstränten te S c h o o n h o v e n in deze schikking geen
genoegen vonden. In de maand Maart des vollenden jaars hieldcn zij
binnen de stad eene afzonderlijke vergadering, in welke echter niet ge-
predikt, maar siechts eene voorlezing werd gedaan. Dit, door den bal-
juw, den Heeren Staten zijnde aangediend, besloten deze aan de wethouderschap
der stad te schrijven , en daarbij te belasten , om onderzoek te
doen, door wiens ingeving de vergadering wäre bijeengekomen ; voorts
den Yoorlezer te ondervragen en orde te stellen , dat zulks in het
toekomende mögt geweerd worden , doch alles met bescheidenheid. ln
weerwil van deze maatregelen hielden de Schoonhovensche Remonstran-
ten niet af van het hoilden van vergaderingen; doch, vermits da
strengheid van den Baljuw , vonden zij zieh genoodzaakt op hunno
veiligheid bedacht te zijn. Op den 25 July des volgenden jaars ver-
gaderden zij , niet ver van de stad, op Stichtschen bodem, te Wu-
lige-Langerak. De Staten van Holland hadden hiervan naauwelijks
berigt onlvangen, of zij zonden een verzoek aan die van Utrecht,
om op dusdanige zamenkomsten, binnen hun grondgebied, orde te
stellen, en gelastten vervolgens den Wethouders van S c h o o n h o v e n ,
om alles , wat tot hindering van de predikatien der Remonstränten,