brng af gerckend, het. kanaal nu rccds eene 1 englo liccft van ruim
1600 Ned. roeden of ongeveer drie uren gaans. Het loopt op en längs
de grenzen der gemeenlen Wildervank en Onstwedde, in eene regte
lijn, tot omstreeks 1225 Ned. roeden , als wanncer het kanaal eene
zuidwaartsclie wending neemt, ter lengte van ongeveer 80 Ned. roeden
om zieh dan weder naar het Zuidoosten te wenden en zijne oude rig-
tin g , welke naar Ter-Apel loopt, te bernernen.
Er liggen thans reeds. vier verlaten of sluizen in het S t a d s -K a n a a l . Het
eerste verlaat, gebouwd in 1789, ligt in de vijfde 100 Ned. roeden ;
het tweede, in 1828 gemaakt, in de achtste 100 Ned. roeden, het
derde, in 1819 aangelegd, in de elfde 100 Ned. roeden, en het
vierde, dat van 1841 i s , in de vijfticnde 100 Ned. roeden. Het
tweede verlaat werd gelegd op verlangen van de Drenthsche en Vccn-
huizer veengenooten , ten einde geinakkelijker en goedkooper hunne
veenen te kunnen aanleggen.
Ieder der opgenoemde markten heeft éénen mond in het kanaal,
behalve Gieten , dat twee rnonden heeft, gelijk ook Exloo en waar-
schijnlijk Valthe, er twee znllen bekoraen. Dit alles is bij het convenant
geregeld. Uit dezen aanleg is reeds ontstaan een dorp, ge-
n a a nid het Nieu we- S t a d s - k a n a a l . Zie het volgcnde art.
De verburingsconditiën dpr veenen in Sappetneer en Eexhol, van
den 8 December 1628-, zijn in alle stads veenkolonien, met kleine
wijzigingen naar de plaatselijke omstandigheden, steeds gevolgd , eok
in de verhuring der veenplaatsen, gelegen ten N. 0 . van het Nieuwe-
kanaal, en loopende tot aan de Barkela-sloot, nitwijzende de voor-
waarden daarvan, op den 16 Jnnij 1785, door den druk bekend gemaakt.
Thans geeft de stad er eene groote menigte heemsteden, na
eerst het dalland tot vruchtbaar land te hebben gemaakt, in altijd-
durende erfpachtnit, en wel op algcmeene voorwaarden , gearresteerd
den 27 November 1834 en gedrukt uitgegeven.
De geheele weg, tot aan de eerste zijdwending van het kanaal, is
reeds met boomen beplant, en op elke 100 Ned. roeden is een blaaaw
hardsteenen paaltje, met het nummer der honderdtallen roeden, ge-
plaatst.
Er vaart ook geregeld eene trekschuit van het S t a d s -K a n a a l naar
Groningen en terug, waarvan het regiement, van den 19 October 1835,
is gedrukt. En thans (Sept. 1847) zijn de Besturcn van Groningen
en Borger, in Drenthe, voornemeos eene trek- en pakschuit tnsseben
die beide plaatsen aan te leggen, wordende over het regiement en de
vrachllijst, beide reeds ontworpen , beraadslaagd.
Waarschijnlijk zal binnen kort ook een beurtschip tusschen Amsterdam
en het S t a d s k a n a a l worden aangelegd.
STADSKANAAL (NIEIJW-), veenkolonie in het Oldambt en Westerwolde,
prov. Groningen, arr. Winschoten , gedeeltelijk kant. en 41 u.
Z. W. van Winschoten, gem. en 1-J n. Z, W. van Onstwedde, gedeeltelijk
kant, en 3 j u. Z. van Zuidbroek, gem. en 1 u. Z. 0. van de
Wildervank.
Hoezeer met den aanleg dezer veenkolonie eerst in het laatst der vorige
eeuw begonnen is , zoo bevat zij reeds 475 h. en 2850 zielen. In 1818
telde men er nog geen 600 en in 1828 omstreeks 1400 zielen.
. De hnizen doen zieh eerst op 1 n. afstands van de Wildervank voor
en slrekken zieh voorts 2 u. Jangs de vaart uit. De bodem is wel,
maar niet zoo veel als andere veenkolonien, doorsneden met wijken.
De grond bestaat er meestal uit boog veen. De afgegravene gronden
of dallandcn worden met stadsstraatvuilnis tot vruchtbaar bouw- cn
weiland bereid. Men houdt dit oord voor bijzonder gezond. De kolo-
nie is zeer bezienswaardig. De. inwoners vinden meest in de veen-
derij en den landbouw hun best aan. Ook heeft men er 3 scheepstim-
merwerven , 1 steenfabriek ,- 2 bierbrouwerijen , 1 aardappelen-moul-
wijnstokerij , 2 lÿnbancu , 1 houlzaag- en rogtnolcn en 1 rog- cn olie-
molen. -
De Herv,, die er 2500 in getal zijn, onder welke 350 Ledematen,
behoorden vroeger tot de gem. Onstwedde en Wildervank, maar malen
, sedert het jaar 1830, eene afzonderlijke gem. uit, welke tot do
klass, en ring van Winschoten, behoort. De eerste, die in deze gem.
het leeraaranibt heeft waargenomen , is geweest J a » S o m o s S w a a gm a n ,
die in het jaar 1831 herwaarts kwam, en er nog in dienst is. De kerk ,
zijnde een eenvoudig en net gebouw , zonder loren of orgel, is , even
als de pastorÿ , met eene stads hijdrage van 4000 guld. gebouwd cn werd
den 51 October van dat jaar ingewijd door den Consulent A d a h u s O om -
r a s , Predikant te Onstwedde, bij welke gelegenheid ook de eerste ker-
keraad dezer nieuwe gemeente bevestigd werd. Op de sehool, bij de
kerk, is de klok geplaats van Ter-Apel, gegoten in 1805^ en vandaar
overgebragt in 1816.
De Christelijke Afgescheidene gemeente, meest bestaande uit leden
van de naburige Drentsche veenkolonien, heeft in het jaar 1844 ajdaar
eene kerk en leeraarswoning gesticht.
De ß . K., van welke men er 220 aantreft, behooren tot de stat. van
Pekela en Schaapsberg.
Men heeft er drie scholen, waarvan de eene in 1816, door de stad
Groningen; de tweede in 1842, door de gem. Onstwedde, met eene
stads bijdrage van 1000 guld., en de derde in 1845*, door de gem.
Wildervank, met eene stads bijdrage vah 400 guld., gesticht zijn.
Deze scholen worden gezamenlijk gemiddeld door een getal van
400 leerlingen bezocht.
STADS-POLDER, pold. in Noord-Beveland, prov. Zeeland, arr.
Goes, kant. en gem. Kortgene; palende N. O. aan den Ond-Kortgene-
polder, O. aan den Adriaan-polder, Z. aan het haventje van Kortgene,
Z. W. aan den Willem-Adriaan-polder, W. aan den West-polder.
Deze pold., welke in het jaar 1681 hedijkt is,beslaat, volgens het
kadaster , eene oppervlakte van 44 bnnd. 54 v. r. 90 v'. eil., alles
schotbaar land; telt 5 h,, zijnde alle boerderijen, en wordt door twee
sluizen, in de haven van Kortgene, van het overtollige water ontlast.
Ilet polderbestuur bestaat uit eenen Dükgraaf, eenen Gezworene en
eenen Penningmeester.
STADS-POLDER (DE), pold. in den Biesbosch, prov. Zuid-Holland.
Zie D o r d r e c h t ( S t a d s - p o l d e r - v a n - ) .
STADSPOLDER (DE) of G r o n i n g e r - p o l d e r , pold. in het Oldambt,
prov. Groningen, arr. en kant. Winschoten, gem. Beerta; palende
N. W., N. en N. O. aan de buitenlanden tegen den Dollart, 0 . aan
het Wijmeersler-diep, dat dezen polder van Hannover scheidt, Z, W.
aan den Kroon-polder.
Deze pold., welke in het jaar 1740 bedijkt i s , beslaat, volgens het
kadaster, eene oppervlakte van 427 bund. 77 v. r. 60 v. eil., waar-
onder 423 bund. 10 v. eil. schotbaar land ; telt 10 k., waaronder
o boerderijen , en wordt met eenen molen , door de Stadspolder-zÿl,
naar den Dollart van lict overtollige water ontlast. De polder ligt ge-
imddeld op 0.44 eil. beneden volzee. Het polderbestuur bestaat uit