de schokkcn weder geweldig toenaineu, en door de duisternis de angst
en verschrikking des te grooter werden. De zee begon plotseling te
zieden en te bruisen ; zij brak het land in en dreefalleop Strand slaande
vaartuigen voor zieh heen, om die vervolgens met boomen en alles ,
wat voor haar geweld bezweken was , in de diepte even plotseling te
doen verdwijne'n. i
SUMBAWA o f S o em b a w a , v o r s t . i n Oost-Indie, op h e t e i l . Sumbawa
, e e n der Kleine-Sunda-eilanden.
Het strekt zieh thans längs de Westkust van Straat-Allas ni t , en
heeft nog onderscheiden Leenmanncn, van welke de Radja van Dompo
de aanzienlijksle is 5 het was evenwel eertijds magtiger , en bevatte
ook het eiland Lombok. Door de Baliers is Lombok van S u b bawa af-
gescheiden. De hoeveelheid Sapanhont, vroeger door den Radja aan
de Oostindische Maatschappij geleverd, is in het laatste gedeelte der
achltieride eeuw aanmerkelljk verminderd.
Het Staat onder eenen Vorst, die den tilel van Mangkoeboemi voert.
De onderdeelen van dit rijk worden door Prinsen geregeerd, die' elkander
vijandig zijn , waardoor eene verdeelheid bestaat , die uit een
staatkundig oogpunt beschouwd, voor het gonvernement voordeelig is.
Dit rijk heeft in 1818 veel door de uitbarstingj van den Tarnboro
geleden.
SUMBAWA of S oembawa, st. in Oost-Indie, op het eil.Sumbawa, rijk
Sumbawa, de hoofdplaats van dit rijk en het verblijf van den Radja.
Deze stad ligt ten Ztfidoosten van eene diepe en ruime baai, welke
voor de noorde- en noordwestewinden open ligt. De Wadjorezen drij-
ven hier veel handel en bewonen eene afzonderlijke wijk. Deze vrij
uitgestrekte städ is door eenen zwaren mnur omringd.
Bij de uitbarsling van den Tamboro, in 1818, heeft deze stad zeer
veel geleden ; harc, destijds schier geheel verdelgde bevolking, is lang-
zamerhand weder toegenomen. De arme bevolking heeft veel van de zee-
roovers te lijden , tegen welken nu en dan kruistogten ondernomen
worden.
SUMBEWARO , d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java , resid.
Passaroewang, ads. res. Banjoewangi, 740 palen 0. van Batavia,
42 palen W. van Banjoewangi.
SUMBRONGBAAI, baai in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java,
resid. Madion, lands. Panaraga.
SU-MEER , d., prov. Friesland, kw. Ooslergoo , griet. Tietjerkste-
radeel. Zie S uameer,
SUMEDANG, reg. en d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java.
Zie S d b a d a sg .
SUMMEREN, d. in de ¡Ueijerij van 's Hertogenbosch, kw. Peelland,
prov. Noord-Braband. Zie S omerew.
SUMORLANGA, vlek in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Sumatra,
kon. jätjieh, 18 mijlen 0 . van Pcdir; met eene niet zeer veilige reede.
_ De omtrek levert eene groote menigte rijst op, mitsgaders een wei-
nig was en peper. — De reede wordt dikwijls door kleine vaartnigen
bezocht, die er zieh van levensmiddelen komen voorzien.
SUMORNE, d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java, resid.
Samaräng, distr. Grogol.
SUN DA (STRAAT-), z e e e n g t e i n d e Indische-zee, t u s s c h c n Java e n
Sumatra.
Zij is aan de eene zijde ruim 25 en aan de andere zijde 50 mijlen
breed. In den mond ligt het Prinsen-eiland, helwelk twee doorgangen
vancen scheidt, waarvan die aan den kant van Java moostal ge-
bruikt wordt door schepen, die bij den zuidoost-passaat door de straat
moelen , daar de andere weg of het Groote-kanaal vele moeijelijkheden
oplevert. In het naauWste gedeelte van de straat ligt het Moddereiland
, hetwelk overal door eenen Sterken stroom omringd wordt.
Vorder zijn de voornaamste cilanden in de straat Krakatau en Poeloe-
Babi. De overige zijn van weinig belang of klippen. Aan de zijde
van Java ligt Anjer, eene opene reede, alwaar de terugzcilende schepen
zieh yeelal van goed waler voorzien. Naar deze straat noemt men
Java en de eilandenrccks ten 0 . daarvan , jle Sundasche eilanden , en de
zee tusschen deze laatste , Nieuw-Guinea, de Moluksche eilanden en Celebes
eu Borneo , ook.wel de Sundasche-zee.
- SUNDA , D a n n ) , welken de inboorlingen geven aan dat gedeelte van
het eil. Java , in Oost-Indie, lietwelk ten W. van de Lösari lig t, en
thans W e s t e l i jk - J ava uitmaakt. Zie J ava (W e s t e l i jk ) .
SUNDA , riaam, welken de Portugezen vecltijds gaven aan het
voorm, kon. J a k a t r a , in Oost-Indie, op het Snndasche eil. Java. Zie
J a k a tra .
SUNDA-EILANDEN (DE) o f de O o ste r sch e -A r c h ip e e , g r o e p e i l . in
Oost-Indie, in d e s t r a a t v a n Sunda, e n t e n 0 . d a a r v a n g e l e g e n .
Deze eilanden worden in de Groo te- Sun d a - e i l a n d e n en de
Kl e i n e - Su n d a - e i l a n d e n verdeeld en bestaan uit Sumat r a ^
Bor ne o, Celebes, J a v a , Ban g k a , Bal i , Lom b o k , Sumba wa,
Floris, Tj iendan of Sumba , S ab ra o, So 1 o r, Lomb lern ,
Ombay, en de groep van Timor . Zie voorts de bijzondere art.
SUNDA-E1LAN DEN (DE GRQOTE-) , onder dezen naam verstaat men
de eilanden S uma t r a * Borneo, C e l e be s , Ja va en Ba n g k a
met Bi l leton. . . . b
SUNDA-EILANDEN (DE KLEINE-), onder dezen naam verstaat men
de eilanden in den Sundasche-Archipel , wrelke len 0 . van Java gelegen
' zijn j als: Bal i , Lombo k , S umb aw a , F l o r e s , T j i e n d a n
of Sumb a , S a b r a o , S o l o r , Lomb l em, Omba y en den aroep
van Tim o r . J ö 1
SUNDA-KALAPPA , naam , onder welken de stad J ak atra , in Oost-
Indie, op het Sundasche eil. Java, vroegec bekend was. Zie J a k a t r a .
SUNDANG-BLIETE en SUNDANG-KLINGLIE * twee distr. op het
Sunda sehe eil. Sumatra, resid. Sumatra's-Oostknst, ads. res. Palembanq.
SUNDASCF1E-ZEE, zee in Oost-Indie. Zie J ava (Z e e - v a n- ) .
SUN1CIER3 , oude volkslam, welke , naar men algemeen gelooft, het
tegenwoordige hertogdom Limburg bewoond hebben.
SUNNEMERE, oude naam van het d. Z o n h em a i r e , op het eil. Schou-
wen y prov. Aeelünd* Zie Z o k u km a ih e ,
Sii’PERBERG, eigenlijk S ie b er b e r g , berg in het Land-
van-Falkenburg, prov. Limburg , gem. en | u. W. van Oud-Falkenburg.
Deze berg levert, even als den St. Pielersberg, bij Maastricht, groeven
van mergcl op. De hier uxtgegraven steenen zijn witter en vaster dan
die van den St. Pieter en hebben om die reden , bij het bonwen , dan ook
verre de voorkeur. In dezen berg zijn mede verbazend uitgestrekte
onderaardsche gangen , hoewel niet zoo talrijk als in den St. Pietersberg.
(DE) ^ riv. in het g*rooth. Luxemburg.
Deze riv., die in het Fr. S o b r e , in bet Lat. S ora en in het Duitsch
o a ü r ot S auer wordt genaamd , ontspringt m het bosch van Wase, ten
noordwesten van het dorp Vaux-lez-Rosiercs, in Bclgie ; bereikt de grenzen
des grooth. bij Martclingen en dringt het op de hoogte van Tintingen