Tijdcns de Spannseile hccrsohappy bij de beginselen van den opstand,
leed S t a p h o r s t van de Staatsgezinden veel aanstoots, als kunnende de
irigezeteilen den naam niet ontgaan van zeer naar Spanjo te hellen.
Zij maaktcn eene geraeene zaak met de hoeren van Mastcnbroek.
lloiiESLo tegen hen te velde trckkende-, leed een geduchle nederlaag.
Later ging men met dezen hoop , die zieh de Desperaten noemden en
een vaandel met zieh voerden , waarop men een gebroken ei zag, een
verdrag aan. Prins M a o k i t s toog, inet zij 11 leger, over deze plaats naar
Koevorden en hield zieh met zijn leger hier tweo dagen stil, hij zelf
koos zijn verblijf in de kork.
Den 13 Junij des jaars 1672 werden, doordien de sehans Vrie-
s e k a ai door de bezetting verlaten werd, de dorpen S t a p h o r s t c d
R o u v e e n , ofschoon reeds onder water gezet, door de Munsterschen
ingenomen. ^ De landlieden vlugteden in den laten avond buitenwaarts
naar bet wei- en hooiland, hunnc vervoerbare goederen zoo yeel doen-
lijk medenemende. Een geruimen tijd vertoefde de vijand hier, en
hield hier huis als in vijands land; ofschoon Ridderschap en steden
met zij ne Keurvorstelijke Doorluehtigheid van Keulen en Hoogwaardo
Genade van Munster gecapituleerd badden. De oorlogsconlributien , die
den verarmde ingezetenen werden opgelegd, bedroegen verbazende som-
men, en in bet begin der achtticnde eeuw waren sominige der, tot
dat einde opgenomen, kapitalen nog niet afgelost.
Bij den watersnöod van February 1825 stond, met uitzondering van
een enkel huis, alles onderwater; hier en daar tot aan de daken der
huizen. Vele woningen werden onbruikbaar. Sommige stortten in of
spoelden half weg. Het ineeste vee yerdronk en voeraadje en andere
goederen raakten verloren. Tot bij de twintig menschen zouden zijn
omgckomen. De overigen hadden gebrek aan alles , en inocsten uit Moppel,
de Wijk en Hasselt van levensmiddelen worden voorzien.
Het wapen dezer gemeente bestaat uit een veld van azuur , met drie
zamengevoegde torens van goud (1).
STAPHORST (OLDE-), landhoevein Zalland , prov. Overijssel, arr.,
kant.' en 3 u. N. 0 . van Zwolle, gem. en £ u. ,Z. »van Staphorst,
20 min. van het Drenlsche stadje Meppel.
Deze landhoeve beboorde in vroegere tijden aan het konvent Olde-
llaske in Friesland, later bij ruiling aan de abdij Dickeninge en is in
Let midden. der achttiende eeuw door de ridderschap en eigen erven
van het landschap Drenthe aan partikulieren verkocht. Zij beslaat,
inet de daartoe behoorende gronden , eene oppervlakte van 50 bund.,
en wordt in eigendom bezeten door den Heer J. J. T e r w a i , woon-
achtig te Meppel.
Zij is in onheugelijke tijden het begin van het dorp geweest , dus de
plaats , waar de eerste kerk van Staphorst gestaan heeft en zal mogelijk
den eersten omtrck van Staphorst hebben uigemaakt.
STAPHORSTER-SCHUTSLUIS (DE GROOTE), sluis in Zalland,
prov. Overijssel, 1 u. W. van Staphorst.
Deze sluis was, in het begin der zeventiende eeuw , een houlen duiker
in den Zwartewaler-dijk, alleen tot uitwatering bcstcmd. Den 10
Mei 1619 is deze duiker ovcrgedaan door de Ingelanden van het noord-
einde van Rouveen , Staphorst en IJhorst aan H e n d r i k B e k t ik c k en verdere
(1) W ij hebben gemeend niet beter "te kuunen doen, dau bij de bcscbrijving der gemeente S t a p -
h o b s t , tot gids te-nemen F. Ä. E u d in g e W ü d d b n , P la a tsb e s c h r ijv in g d e r g em e e n te S ta p h o r s t *
Groningen 1835*
eigeneren, gelieel om niet, allccn met uitkecring van eene halve aam
Rynscke wijn, en beding voor de erfgenamen van Staphorst, IJhorst
en Rouveen, van eene vrije doorvaart door die zi j l indien deze
daartoe bekwaam werd gemaakt , van hnnne goederen, turf uitgezon-
derd; voorts van vrije watergang en afleidrng , gelijk zij voorheen ge-
had hadden, en als de .sluis met schutting werd gemaakt, dat dan ,
met kennis der vorige eigenaren , zekere peilingen zouden moeten worden
beraamd , daar men de schutting naar doen zoude , opdat niemand
aan groen ,of hooi binnen of buiten stouws mögt worden beschadigd.
Deze nieuwe eigenaren vormden zieh tot eene maatschappij , toen en
nu nog bekend onder den naam van Participanten van de groote S t a p -
noRSTER-scuoTSims , die, weinig tijds na den overdragt, octrooi van de
Ridderschap en steden verzochten en erlangden , tegen genot van zekere
regten , onder voorwaarde , dat de onde sluis door eene van steen zoude
moeten worden vervangen , wijder moest zijn en even als voorheen aan
de Hasselter-Schouw onderworpen. Ook werd daarbij het peil bepaald
met het sluisgeld. Sedert dien tijd heeft de Dering en welvaart aan
de'nieuwe sluis zoodanig toegenomen , dat de plaats, waar vroeger
niets dan eenige butten stonden , nu een aanzienlijk vlek uitmaakt onder
den naam van Nieuwe-sluis.
STAPHRUM, Friesche naam van de st. S t a v o r e » , prov. Friesland,
kw. Westergoo. Zie S t a v o r e » .
STAR (NIEUWE-), suikerplant. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname
, aan de Suriname , ter linkerzijde in het afvaren ; palende bo-
venwaarts aan de verl. plant. Welbedacht, benedenwaaj-ts aan de verl.
plant. Oranjestein; 940 akk. groot; met 133 slaven. Zij wordt met
eenen watermolen bewerkt. Voorheen heette zij S t r e l a - N o v a .
STARCKENBURGS-HUIS, oud adell. h. prov. Friesland, te Leeu-
warden. Zie M a r t e h a - h u i s .
STARGAST, vroegere naam van de plant. N i e d w z o r g , in Nederlands-
Gniana, kol. Suriname. Zie Zokg (N i e u w - ) .
STARINGBAAI, baai in Oost-Indie, in de Straat-der-Molukken, aan
de Ooslkust van het Sundasche eil. Celebes.'
STARKENBORG, naam, welke op sommige kaarten weleens, naar
den laatsten bewoner en eigenaar, bij den voorm. bürg B o r g w e e r , in
Hunsingo, prov. Groningen, vermeld Staat. Zie B o r g w e e r .
STARKENBURG, voorm. bürg in Hunsingo, prov. Groningen, arr.
en 6 u. W. ten N. van Appingedam, kant. en 1 | u. W. ten N. van
Onderdendam, gem. en | u. W. van Bdflo , 35 min. W. van Tinallinge.
Deze burg is in het laatst der voorgaande eeuw gesloopt. Ter plaatse ,
waar hij gestaan heeft, ziet men thans eene boerderij. De daartoe
nog behoorende gronden beslaan eene oppervlakte van 16 bund 73
v. r. 70 v. eil., cn worden in eigendom bezeten door den Heer Mr.
A h ti io n iu s B e c k e r i n g b , Kantonrogier van het kant. Onderdendam.
STARKENBURG , kast. in het Overkwartier der prov. Utrecht. Zie
S t e r r e n b o r g .
STARMEER (HET), h e t S t a r n m e e r , h e t S t e r h e e r of h e t S t e r r e -
nEER, voormalig meer , gedeeltelijk in Kennemerland, gedeeltelijk in
het-balj. der ffieutoburgen , prov. Noord-Holland.
Op klagte van de bestuurders van de Rijp aan de Staten over het
gering inkomen hunner kerk , werd hun in 1632 octrooi verleend , tot
het bedijken van het Starmeer , om dit in vier jaren tijds tot stand
te brengen. Alzoo dit werk geen doorgang kreeg, werd het octrooi
op aanzoek , in 1639 vernieuwd en kwam de bedyking in 1643 tot