40 cogitare me pofle proteftor f Sedilibus 40
praparatis in jejunio, ab hora diei fexta
ufq.ue in ejus decimam epulis piebem fpiri-
talibus faginabat, pafcendo efurire cogebat,
efurienfes nequaquam pafcere defiftebat, Ne-
fcio utrurn fafietas plus famem fidelium pro-
vocaret, an edendo piebem magis coegerit
4t efurire , implens jllu4 41 propheticum di-
Ecclef.i\, ftum: Qui edunt me^adhuc efurient.; & qui
bibunt me, adhuc fit tent. Si peritorum tur-
ba defuilfet , fimplici fermone rufticorum
eorda nutriebat: at ubi inftru&os fuperve-
nifle vidiflet, fermone a? yultu pariter in
quad'am gratia .infolita excitabatur , feipfq
4? celfior apparebat, ut ejufdem 42 praclari au-
stores temporis, qui fuis fcriptis merito cla-«
43 ruertmt, 43 Silvius, Eufebius , pomnulus
admiratione fuccenfi in hag verba prorupe-
xint: Non do&nnam, non eloquentiam , fed
nefcia quid fuper homines confecutum. Quid
plura dicam ? JSTifi dicendi- paufa defuperei-
dem adveniffet, fermonem finire non po-
tuerat, tanta gratia exundante, & miracu-
44 la 44 &: ßupore creftente , ut peritiflimis.
defperationem tunc aufloribus faculi ejus inferret
oratio: in tantüm ut' livius temporis.
illius Poeta & au&or infignis publice
4$ proclamaret Si Augufiinus 45 poft te fuif-
fe t, judicaretur inferior. .Et licet gratia ejus.
ex his pperibus, qua eodeim dicendi impe-
.. n tu concepit, genuit, ornaVit, protulit, pof-
pufcula. abfque hafitatione dignofci ; Vita fcili-
* * cet Antiftitis Honorati, Hopiilia in totius.
anni feftivitatibus expedite,.Syniboli expo-
fitio ambienda, Epiftolarum vero tantus nu-
merus, verfus etiam fontis ardentis: at ne
quis me aftimet falfa fortaflis afferere , te-
ftimonium Beati Eucherii Epifcopi juilum
40 Quefn. in margine ideft menftsad cibum fu-
mendum paratis . At de fedilibus , quae jejunis
auditoribus verbum Deiaudituris parabantur, haec
accipienda effe optime notavit 1). Salinas. Lieft
tnim multis in locis a fidelibus ftantibus audiren-
tur conciones facrae , ut conftat ex Optato I.4.
C. $. ubi negat populutn in Ecclefia fedendi babe-
re lieentiam ; tarnen, ut refert S. Aug. lib. de
catech. rud. c. 13. Longe confultius inauibufdam
tranfmarinis Eccle/iis non folum Ant'tftites jeden-
tes loquuntur ad populuvt; fed etiam ipfi popu-
lo fedilia fubjaeent, ne quifquam iufirmior flan-
do laxatus, a falüberrima intent tone avert at ur ,
aut etiam cogatur ab feeder e . Id pericuii magis
xnulto imminebat jejunii tempore , cum' populo
adhuc jejuno Miffae fubvefperam celebrarentur,
eumque a fexta hora ad decimam ufque Hilarius
in verb! Dei prsedicatione detineret. Poft pauca
ante voces ab bora Quefnellus praemifit particu-
lam ut9 quam melius delendam putavimus cum
MSS. Vat. Reg. &, Lirin. uti etiam Bolland.
41 Lir. cod. Saptentiee dictum.
42 Quefn. prolati. MSS. Lir.& Vat. Reg.pr*-
lati. Prseferimus leftionem Bolland. Mox pro mt-
ritis claruerunt cod. Var. Reg. habet mentis Jum-
mi j Bolland. meriti fummi.
43 Quinam fuerint hi tres auftores, Böllandi
corninuator non invenit. Joannes Salinas Dorn»«-
lum- a Sidonio Apollinari lib. 4. ep. 25; & lib. 9.
*P* J3* ^ IS* commendatum notavit: ex quibus
teftimoniis is natione Afer, & vir apprime do-
flus, ac ob litteras Queftor fuiffe cognofcitur .
credidi adhibèndumj qui ejus volumine pro-
fa vçrfuque pçrcepto, tta refpondit : Et tu
liçet fisçlayus cloquio, çlarus ingenio J tu licet
preeferas annts juvenem , moribus fenem .
Et Auxiliaris au^lor Romanæ facundiæ :
Diclu difficile efi quanti mihi pretii fuerint
litterce far0itatis tues, in quibus tta expref-
fam facundiam reçognovi, fiq*t tenes tn aliis
modefiite morumque operibus principatum .
Jgnofce de te jludiofc minora diçenti ; 46 quia 4Ö
femper in .pmdicatione fui virtus erubefeit \
cunt hoc ipfiirn verecundia genus pars magm
virtutis f i t ,
Inaudita forfitan crederer replicare , nifi CAP.Xli,
hoc magnorum virorum didis, fcriptis , te- Q«abs^
ftjmoniifque firmarem, Sedili menfaque ap-
pofita, 47 liber ingëfebatur & retia , ad- jwanuumi
liante Notario, Liber præbebat animo ci- ^
bum, ma nus nedlendi velocitate currebant,
Notarii fimul ferebantur articuli, & oculus
paginam perçurrebat, Adveniens fanâus E-
defius rhetoricæ facundiæ & metrkæ artis
peritiffimus vir , ftupens & admirans
îætùs çffudit ;
Yidi ego, ncc dignus tanta ad praconia Edefiiv»
tefiisx . •■ ■ ■■■ . fuS>
48 Prolixos Soles fügt ceffiffe labori. 48
Nefiendi ratio varias injunxerat. horas ,
Nec finemprecibus mutatus fecerat. aSlus.
Çredere vix pojfum quemquam fie tempore
eodem
NeElere diftantem, relegendo , leSla 49
fatendo,. 49
Ore, manu fimul hoc op'erari j attendent
fart \
Çibum fine leftione non fumfit. Ab eo-
dem
Silvium vero in Chronico -Prolpfti Tirûnisnomine
edito memoratum reperimus ad annum XVx.
Theodofii junioris poft Honorii mortem ideft ad
an. 439. Silvius , inquit , turbatte admodum mentis
poft militice in palatio ex a fi te munera, ali qua
de reiigione confcripfit. Eft etiam au&or. Kalen-
darii a Bollandiftis editl tom. 6. Jùnii part. 2.
pag. 182. & inferipti Eucherio Epifcopo an.449.
ut patet ex Hotationibus Bollandi tom.i« Januar.
in præfat. ^c.4. §. 3. ac ex Epiftola nunçupatoria
ipfi us Silvii apparet , eum aliorum quoque ope-
rum fuiffe auÀorem, quæ ad eumdeth Eucherium
legenda miferat. De Eufebio nihil feimus.
44 Cod. Arel, ex ftupore, & mox auditoribus
pro auSlonbus . -
4$ MS. Lir. poflHilarium : Bolland. poli te .
Hilar!.
4 6 Idem cod. quia femper in precatiotle virtu-
Us f i t .
47 D. Salinas alia leâione & interpünftiorte .*
liber ingerebatur ; & Titio ad flan te Notario Uber
prabebat &c. Nihil vero immufavimua in le-
ftione vulgata , quae item eft codicum .* quia ne-
Rend* verbum , quod mox fubjicitur , retia 1 e?
quirat .
48 Quefn. Plexos Sole jugi digitos Ceffiffe la-
bori\ & notavit cod. Lir. habere Prolixos foles.
Ita etiam Var. & apud Boll, quôd praeferendum
fuit , turn prima fyllaba vocis jugi longa fît .
Mox pro Nedendi ratio in Vat. Reg. & Boll.N^.
flendi opérâtio , male .
49 Weft fundo’t unde in vérfu feq. fari.
dem in civitatibus ifta eft 50 inveéla pri-
mitus confuetuda . Et tanta parcitate vita
eft illius fuftentata, ut raro fæcularium ali-
quem invitàret. In omni adlu, in omni loco
quicquid ad profeftum pertinere poterat,
alacer inquirere, ftrenuus exercere, folers con-
fueverat confummare. Jam quemadmodum
51 Salinas expetens 52 automata propriis
manibus & fudore confecerit : hebdomadà
compléta i-die dominicq, media no^Ie con-
furgere ; ^ triginta millia pedibus confice-
rej poftmodum facris folemnibus. intereffe ,
& ufque- ad horam feptimam populos pafcere
; ut dignum eft ^ nec antiquorum poflët
explicare facundia.
■ ^AP.XIII. Quotiefcumque poenitentiam dédit, fæpe
»ualis in 53 die dominico ad eum turba varia conflue-
jfeoiten- bat ; volabat ad ejuscaftigationem , quicum-
tribu- ue acjefl-e volebat , lacrymarum fe imbri-
bus eluebat , cæleftibus judiciis territus ,
■ promiflïfque fuccenfus; tanti gemitus, tan-
ti fletüs adftantibus nafeebantur , ut vitæ
præfentis horreret habitaculum . Quis ita fu-
turi judicii monflravit examen 2 Quis ita
tenebrofum terribiliter intimavit incendium?
■ 54 Quis ita 54 flumen exurentis pariter & raf
t pientis cruciatus expreffit? Quis ita vulnera
confcientiæ ante oculos' infpicienda redu-
■ orma de H P Admonitione compléta cum lacrymis
Irecatoria fupplicatiqnum fumebat exordia, ut poeni-
acniten- tentiæ fru&um , quèm monendocontuleràt ,
W • orando firmaret. Nam millier qtiædam cæ-
ca, dum manus èjus impofitione benedici-
tur, vifum fe recepiffe proclamât : æftimo
quod antea interiori homini præftitit, quod
I exteriori poftmodum 55 impetravit. Quæ re-
I cepto lumine ducem viæ ulterius non quæfivit.
Precibus ejus non ambigo impetratum
ut tantum miraculum ad paticos admodum
leflionum perveniret. Die etiam dominico dum Le-
’»lemnia . flîonum folemnia recitantur, quidam phan-
tafmate conftrifhis, Sanêle , iriquit, Hila-
r i, cur me torques ? publica voce procla-
mans. Tunc beatus Hilarius ea , qua po-
Tom IL
i l
s»
terat, Dominum vi conftringit & rogat .
Cumque fe obtinuiffe fenfiflet: Imperat tibi
Jesus , a it , ut de ifto 5 6 homine nullam
facias mentionem . Qua fupplicatione, quafi
quibufdam catenisadftringeretur ,obmutuit ,
57.& difeeffit. Plus obmutuifle congaudens,
quia ejus meritum potuerit occultari, quam
plafmatis vigentis fofpitate.
Sacrilegium etiam, quod fpiritus Pytho-
l nis muliere obtenta influxerat 58 civitati,
quam ’ fólerti fpiritalis arte confilii extinxe-
rit, nequaquam filentio pratermittam . Com-
prehenfam .‘jubet recenfitis Leélionibus veteris
teftamenti in cancello Ecclefia publica
collöcari. Quid lex juberet, quantum mali
chriftianis mentibus diabolica perverfitatis
propinaret aftutia , fermone profluo dèmon-
ftravit. Et ne ullus deinceps tanto facrile-
gio , dum dämonum refponfa perquirit ,
fponte fe fubderet, necelfaria inftru£lione per-
doeuit: nullam deinceps excufationem , etiam
negligentibus, derelinquens, quam id-
circo publice feciflet ftatui, ut rion liceret
poftmodum ignorari. Pracepit ut abiret malign
us fpiritus. Tum , quia videbät fe aperte
proditum , nec poftmodum decipiendis
animabus clandèftiua fraude valiturum: Quo,
inquit, vadam } Et Sanéius advertens quantum
Dei gratia fuo minifterio effeciffet, latus
exclamat: 59 Maximum purgationis indicium
efi , nefeire quo redeas .
Populos etiam poft evangel icam leflio-
nem 60 egredientes tali clamore revocavit:
Exite, inquit, exite , quia hoc vobis de ge-
henna facere non licebit. Turn fpiritalis zeli
amulatio Angularis ultionem pcena terribi-
lem ob eprum exegit injuriam . Nam cum
facilis ad eum tunc inaniter excitatä popu-
lorum turba & 61 inconfueta deceptaque
venilfet, ejufqueanimum concitalfet, civitatis
pars maxima miffo defuper terribili con-
flagravit incendioy quod ipfi quoque , qui
non mediocribus funt difpendiis fatigati ,
propria voce ob ejus vindi&am venifle co-
Z 2 gno-
$0 Cod. Lir. inventa. Quod autem dicitur ,
hæc legendi confuetudo in civitatikus primitus
invefla , fubimelligendum eft in Gallias : natn
leftio ad menfa n etiam ab Auguftino adhibita
fuit in civirate Hypponenfi, tefte Poffidio in ejus
Vna. Porro Lirinenfes monachi, qui pariter le-
gebant ad inenfam , extra civitatem degebant .
51 Quefnellus in marginali notatione .* Oppidum
puto, illud quod Salona nunc dicitur, jacetque inter
Arelatem & Aquas /extias, ab bac urbes quinque leads
, ab ilia feptem drei ter diflans . Vulgo Salon
appellatuv : in Tabula Geographica Hondii Salins,
cut refpondet vox Honorati, Salinae.
$2 Cod. Arel. & ex parte Lir. hæc ad marg.
Automata Junt inflrumenta in arte meebanica ,
qua nullo labor e , fed fua quafi fponte moventur. :
unde ex bis verbis conjicere licet S. Hilarium fuis
manibus pro comodo ad Salinas laborantium bac
inflrumenta confecijfe. Quefn. Quidam volunt hzc
automata fuiffe machinas , quibus aqua ,in Salinas
derivabatur.
53 Hæc , quæ de poenitentiis ab Hilario Epifcopo
cum magna poenitentium frequentia quolibet
die dominico impofitis traduntur, privatam &
fccretam confeffionem indicant : neque enim fin*
gulis domioicis publica peenitentia dabatur , fed
privatim,' uri de poenitentiis item ab Ambrofio
privatim traditis Paulinus refert in ejus Vita :
Quotiefcumque illi aliquis ad percipiendam pee-
nitentiam lapfus fuos confeffus ejjet , ita flebat ,
ut & ilium flere compelleret .... Caujfas autem criminum
, quas illi confitebatur , nullt mfi Domino
foli, apud quem intetcedebat, loquebatur &C.Hinc
etiam S. Leo ep. 168. c. 2. Kerum confcientiam
fujficit folis Sacerdotibus tniieari confejjione fe-
cretx .
54 Codd. Lir. & Vat. Regifluvii.
55 MS.-Arel. imperavit.
56 Lir. nomine.
57 Idem Lir. delet & difeeffit, ficut delent etiam
Bolland. & Var. Reg. codex, qui mox fub-
dit plus fe obtinuiffe congaudens.
58 Lir. & Boll, delent civitati.
59 Quefn. Maximum purgati orbis . Magis pla-
cuit Boli. leftio, quz cod. Vat. Reg- confirmatur.
60 Idem abufus obtinuit etiam fub S. Czfario
.Hilarii fucceffore, uti colligitur ex ipfius. Serm.
280. & feqq.'in Append. Augußini, & ex Cypria-
no in ejus yita Üb. 1. n. 14.
61 Forte inconfulta. Quefn.
57
CAP.XIV
Pythonem
expellic.
58
59
Exeuntes a
Bafilica
retinet.
60
61