CAP. V.
Job i . J.
Jób t. 3.
J 6
Job 2* 7.
J7
Job 42.10.
Job 42.13.
18
Job 7. I.
juxta 70.
Non défunt
um-
quam boni
divites .
j .Tim. 6.
*7*
Ecclefia
per totut
mundum
diffufa.
19
Divite$
pauperism
procurato
res & Ec
clefise ce.
conomi.
de quo Deus pronuntiat, dicens :• Ntmquid
cônfiderafii fervum meum Job, quod non .fit
ei fimilis in terra 9 homo fimplex & reBus,
& timens Deum , recédons a malo ? ideo
virtus ifta defuerit, quia team ( ficut fcri-
ptum eft ) in pojjejfione ejus feptcm milita
ovium, CF tria milita cnmelorum, quingehta
quoque juga bourn, quingetjta afina , ac
familta mult a n'tm'ts : eratque yir tile ma-
gnus inter omnes Orientales. 16 Qui ft tunc iftius
gratia; particeps fa&us ,eft.y quando omnibus
Facultatibus perditis , univeria quoque fami-
iia filiifque privatus , & percujfus yulnere
peffimo a planta pedis ufque ad vcrticem capitis
, tefia faniem rade bat, fcdens infierco-
re\ 17 ad imaginent elationis tentationifque
poftraodum revocatus eft , quando corporis
incolumitate renovata feptem rurfqs filio-
rum triumque filiarum faSlus efi pater , &
duplo ini univerfam fubfiantiam eft ditatus
augmento, Abfic autem ab animts fideiium
tarn irreligiofa perfuafio , ut cuiquam San-
&orum'; quibus Deus & divitias çft largitus
& honores, ad capiendutn veræ humilitatis
meritum cred^tUr 18 vet opuientia obfirif-
fe , vel dignitas ; cum eis ad hujus virtutis
proveftum utraque profuerint, Quamvis enim
to ta vita hdmin'ts tentât to. fitfuper ten am ,
& tarn abUndantia, quant inopia , materia
foleat effç peccati, çum .vel dives extollitur
ad fuperbiam \ vel pauper profilit ad quere-
lam ; exftiterunt tamen in omni tempore',
& in noftra quoque ætatç non défunt, ficut
& boni pauperes, ita & boni divîtes > Nec,
fruftra beatus Apoftolus Paullus Timotheum
admonet , dicens : JJivitibus hujus fieculi
pracipe non fuperbe fapere , nec fperare in
incerto divitiarum , fed in Deo , jj qui prafiat
nobis omnia abunde ad fruendum ; bene age-
re , divites fieri in operibus bonis 9 facile tri-
buere, communicate, thefaurizaire fibi funda-
mentum bonum in futurum : ut appréhendant
vex am vit am , Quod utique fieri in univer-
1 fa Eccléfia , quæ per totum mundum eft
diffufa , non dubium eft ; pauperes Chri-
fti non éoruro tantum facultatibus. Fuftineri,
qùi ut expeditiores Dbminum fequerentur ,
fimul fertomnibus : fuis opibus exuerunt ; fed
eidem open etiam illbrum fubftantias de-
fervire , qui pofteffionibus fuis non aliter ,
quam rebus paupgrum præfunt, 19 & ecr
clefiafticæ utilitati fub quadam procuratione
fàmülàntür, êlabôràntçs finguli prb fuariun
* virium portione, ut ad vi^lum atque vefti-
’ turn Fa mi fiat Dei neceffaria'conferantur, &
fimul prqfpicientes ut in domibus ipforum
fub jufto. fanftoque moderamine omnes &
benignitas foveat , & difciplina contineat :
Î. dicenfe Apbftolo : Si qy,is àutem fuorum i
• 16 Editi V Quafi tunc : & poft nonnulla Quef-
nellut ant« voces ad imaginetn elationis addidit
aut i quod in edîtis deerat . Utroque autem modo
leÓio corrupta , de qua tioviffimus Profperi
editor nonnihil conjecit ; fed codicibus deftitu-
tus j -Quefnelli leCtionem ftfcutùs eft . Noftri
codices veràm leftionem prxbuerunt.
17 Ob corruptam lcftionem Qitaji Ouefncllus
EM E T R I A D EM.
maxime domefiicorum ctiram non habet ,fidem CAP. vj,
negavtt, Ó* efi infideli deterior . 1 & VII.
C A P U T VI.
Omnes fanBos Ecclefia filios aliis rebus dif- ■
pares, fola humilitate pares ejfici.
C Um jtaque Ecclefia Doi , quæ eft cor- StruOuri
pus Chrifti , ita fit multimoda varié- Ecdeti*
tate contexta , ut in unum decorem etiam *lul fit*
qu$ non funt paria, concurrant : & de omni •
genere hominum , dc omni gradu officio-
rum, de omni menfura operum , de omni
qualitate virtutum fiat totius ædificationis
infeparabilis connexio & indiSèrens pulchri- g
tudo , nec défit foliditati , quod non defue- - s.
rit portioni j tantaque ibi fit pax , tantaque
çonçordia, ut non poftit çfle nifi omnium,
quod eft çtiam fingulorum : indubitanter ap-
paret, copulatricem quamdam effe virtu-
tern, qua fibi ponfoederatur & concinit multiplex
fanftorum unitas, & fpeciofa diver-
fitas . Haec autem virtus , vera humilitas Humilim
eft j quæ inter quoslibet metitorum gradus virtus co.
numquam fui poteft effe diffimilis. Nan? & pulatrix,
in offiçiorum viciffitudine, & in manfuetu-
dinis lenitate , & in voluhtariæ paupertatis
eleftione, invenifur multa diftantia, & alter
altero in propofiti fui devotione aut major
aut minor eft j in vera autem humilita-r
te nihil divifum;, nihilque non folidum eft :
& ideo, omnes participes fuos unum faciç,
quia inæqualitatem ipfa non recipit.
q a p V T VII.
Vtram humilitatem in perfeffa & intégra
gratia confejfione confifiere■.
HUjus igitur boni proprietas in confef- Gratia w
fione eft gratiæ Dei , quæ tota repel- ta repeli
litur , njfi tota fufcipitur, Sicut enim alie-
nus eft a numero fideiium & a forte San- -t^r #
ftorum , qui in aliquo, a catholica veritate ^
diljentit 5 ita extra gratiam éfticitur , qui
aliquid de éjus plenitudine diffitenir ; quafi
homo auxilio D^i in quadam aftionutti fua-
rum parte egeaç, in quadam autem parte
non egeat , fitqüe ullum tempus , ullumve c
momentum , quo perniciofum illi elfç non
poffit t fi ap ço Spiritus Saqftus defuerit : jj0 eoc.
qui utique fecundum vçræ Deitatis effen- mus.
tiam ubique tottjs eft , & Qtpnia compre-
hendit; led jab illis modo quodam intelligi-
tur recedere., .quos ;deftiterit guberpare. Cef-
latio quippe auxilii ej,us pro abfentia acci«
pitur, quam^fibi infaniflime utilern putat,
qui in iis quap refte gefferit, fe magis quand
Dèum
^ddidit aut, ut antecedenti adnotatione monui-
inus. Vera autem leftione indufta noftrorum MSS.
præfidio , hoc additanjento opus non eft. Mo«
tentationifque ex iisdem MSS. addidimus.
18 Quefn. & opuientia. Correximus ex editis
Profperi noftrifque codicibus.
19 Ita ex MSS. Vatt. Editi : ut eçclefiafticte militât
i, .... famulentur.
26 7 E p i s t o l a a d
fcp.VlI. Deum gaudet opçratum. Plene ergo & Ve-
I VIIL raciter cpnfitenda eft gratia Dei , de eu jus
hoc primum munere eft , ut auxilium ipfius
fentiatur . Propter quod dicit Apoftolus :
I . Nos autem non fpiritum mundi acccpimus ,
gratis mu- fed fpiritum qui ex Deo efi , ut feiamus qua
lus eft, a Deo donata 20 funt nobis . Unde fi quis
nihil fibi qUi aliqua fe habere exiftimat bona ,
Boni, fed qUorum non Deus largitor fit, fed ipfe fibi
auétor exiftat ; manifeftum eft hune non
j*Cor. 2. Dei fpiritum habere, fed mundi , & de il-
» 2. la fæcularis fapientiæ tumere doftrina , de
K to qua dicit Dominus : Perdam fapientiam fa-
f • ’ * pientium, & prudentiam prudentium reprobabo
. Ubi fapiens? ubi Jcri bal ubi conquifitor
hujus faculi ? Nonne fiultam fecit' Deus fapientiam
hujus mundi ? Secundum quam ,
ficut ait Apoftolus , quidam cum cognovif-
ojw.1,21. fent Deum, non ficut Deum glorificavcrunt,
aut gratias egerunt ; fed evanuerunt in cogi-
tationibus fûts , & obfcuratum efi cor infi-
piens eorum. Dicentes enim fe ejfe fapientes ,
fiulti fafti funt. Videfne qualis fuperbis re-
tributio deSeatur , & quali mercede reple-
antur, qui fi quo modo ad côgnitionem ve-
ritatis acceffennt , fuæ hoc fapientiæ tri-
buunt , & de naturali ingenio gloriantur ;
tanaquam Deum, non Dei munere, fedpro-
|p eus n>l* prii intelleflus facultate cognoverint ? Omnia
»e non cC* <îu^cm eleraenta mundi, & univerfæ crea-
fcofcitur°" turarum naturæ , hoc ipfa fui exigunt fpe-
«çw,i.2o! cie, ut invifibilia Dei per eu qua faElafunt,
intelleSla confpiciantur : 8c in pulchritudine
I 2t cæli & terræ quædam 21 funt paginæ , ad
omnium oculos femper patentes , & au&o-
rem fuum numquam tacentes, quarum pro-
teftatio do&rinam imitatur magiftrorum ,
Exreriora & eloquia feripturarum . Sed quicquid illud
■ milia in- eft, quo corporeorum fenfuum exteriora pul-
■ aig'ent fantur , in agro cordis cui impenditur ifta
Kratia. cultura, nec radicem poteft figere, neeger-
men emittere , nifi il le fummus & verus
agricola potentiam fui operis adhibuerit, &
ad vitalem profeélum ea quæ funt planta-
ta, perduxerit. Sive enim contemplatio crea-
turarum, five facrorum fériés voluminum ,
five feientia differentium , fincero & afliduo
■ i.Cor.3.7. teftimonio prædicet veritatem , neque qu’t
plantât efi aliquid, neque qui rigat, fed qui
tncrementum dat Deus.
C A P U T V I I I .
Superborum ruinam omnium ejfe gravijfimam .
INter omnes igitur Iapfus hominum , inter
omnia commiffa: peccantium , nulla
eft gravior quam fuperborum> ruina ; maxi-
■ Duple* me cum e^at'° ten^ c itijuriam .
■ fuperbiæ ^ am aliter inflantur, qui cupiditate extol-
■ genus : o- lentiæ fingulàris omnibus appetunt antefer-
Tom. II.
20 Sic noftri codd. Vuig. fint.
z i Unus cod. Vat. fini.
22 Forte Jublimitate.
23 Sic Quefnellus cum editione Parifienfi S%
Ambrofii an. i 569. ficut & in noviflima editione
Profperi . Al. in libertatex & ita noftri codices.
) e m e t r i a d e m . 268
ri; aliter vero intumefeunt , qui Dei auxi- mnibus
lium réfutantes , quæ fieri fine ipfius opéré J)om’n
non poffunt, ex fua perfici virtute conten- p^ife Vj
dunt , & fpem fuam a Domino auferunt , dco nojie
atque ad fe transferunt ; ut adimpleatur in fubjici.
eis quod feriptum eft: MalcdiSlus homo qui 1er. 17.5.
fpem habet in homine, & firmat carnem bra •
chii fui , & a Domino difeedit cor ejus. Hæc Superbiac
fuperbia a diabolo fumfit exordium : qui quo- ^diabolo*
niam fua, quam a creatore acceperat , po-
tentia & dignitate fibi placuit, feque au-
&oris fui gloriæ comparavit, cum iis ange-
lis quos in confenfum impietatis fuæ traxe-
rat , a cælefti 22 humilitate dejeétus eft . 2Z
Et ideo primis hominibus nocere potuit ,
quia illis male credulis per mendacia venenata
perfuafit, ut meliores fe futuros puta-
rent, fi 23 in libertatem fui arbitrii profi- 23
lireut , quam fi in legis datæ euftodia per-
manerent *.•
C A P U T IX .
Superbiam , qua quis fuorum fibi vult. auBor
ejfe bonorum , omni s effe peccati
initium.
SIve itaque in lapfu diaboli, five in præ- Cur fuper-
varicatione ho minis , initium peccati bja ava“
fuperbia eft : qi^æ congruenter & avaritia riî,a no"
nominatur , quia utraque appellatio eum mina ur *
fignificat appetitum, qui & fuam menfuram
concupifcat excedere, & non dignetur dives
effe, nifi propriis : tamquam habeat hoc fimi- Perverfa
le Deo , ut bonorum fuorum ipfe fibi 24 ^e.‘ irn1"*
fons, ipfe fibi fit copia. Hæc autem elatio latl° *
de perverfo ufu donorum Dei nafeitur. Nam '
fi conditor naturarum nulla pulchra, nulla
fublimia naturis rationabilibus contuliffet :
unde fe extollerent non haberent . 2.5 Ne- 2$
mo enim de iis quæ non accepit fuperbit ,
nec infiari quifquam de eo poteft , quod a
participations ejus alienum eft . Numquam
gloriatur de fobrietate temulentüs ,, neque
de benevolentia invidus , aut de lenitate
fævus^, vel de caftitate extollitur impudi-
cus . Ipfa fe a virtutibus vitia fecernunt ;
& cum in peccatis agitur, non infita per
naturam, fed ex mala voluntate concept!
z6 ut propria diliguntur : t quia , ficut feri- 26
ptum eft, mendax de proprio loquitur. Cum JoaK‘ 8.
autem in bonis & re&is a&ibus laudabilis ejj
vita ducitur, Dei eft quod geritur, Dei eft qUidquid
quod amatur . Omne /enim datum optimum boni in
& omne donum perfeftum defurfum eft\9de- homine.
Jcendens a pâtre luminum. Unde quia inter JaCt Ij.yI7>
vitia aut nulla: eft , aut rara ja&antia , & yJa
facile fpernitur qui. de opprobrio gloriatur , ^(fiatur*
malum fuperbiæ mâxime virtutibus eft ca-
vendum : quia nullis opportunius infidiatur*.
quam quibus Taus jiifta debetur.
T », . C A -
24 Editio Profp. fit fons •
2$ Vuig. corrupte {- Non enim -. Noftri codd.
emendatipnem præbuere . 1
26 ’ Sic Quefn. probe correxit , cum io editis
& noftris etiam MSS. mendofe legatur & pro-
pria «