VII.
De Sabba-
ti quatuor
T empo-
rum jeju-
ruo.
IO 7 5 Q .Ü E SN E L L I
met um J ud, cor um fe occuluiffe ,Q u o d urique
non dubium efi , in tantum eos jejunaf-
fe. biduo memorato , ut traditio Ecclefia
babe at ifto biduo fàcramenta penitus non ce-
lebrari.
Quartam addunt aliqui : ut videlicet a Ju-
dæorum moribus iongius recèderetur. Siqui-
dem perfidi ifti. non modo Sabbato non jejü-
nant, fed laute potius & oppipare epulantur,
folemnique cultu feftivum habent. Eam ra-
îionem fubindigitat Caffianus loco- citato :
cum hæc ad contrarium Orientaliüm mo--
rem defendendum , quafi- ôbjeéfioni Roma-
norum occurreris, fcribit : Non ad commu-
nionem fefiivitatis Judaica abfolutio iß a je-
junii reputatfda eß : his praferttm , qui ab
omni Judaiça fuperßitione alieni monflran-
tur\ fed ad rcfeÇtionem, quam diximus iajfi
corporis pertinere: quod per totas anni fepti-
manas jugiter quints diebus je ju nans , nifi
duabus fedtem interpofitis refocillatum fuerit,
facile laxefcit ac déficit. Ex eodem àdverfus
luperftitiones ödio defcendit , quod illorum
maxime dierum jejunium horrori habuitEc-
clelia j. quos' jejuniisfuis Manichæos confe-
crare animadvertit . Die Dominica , inquit
Auguftinus epift.. 86.--jejunare fcandalum eß
magnum y maxime poßeaquam innotuitdett-
ftabilis tnultumque fidei cat hait ex Scripturïf-
que divin is apertiffime contraria harefis'Ma-
ntçhaorum , qui fuis auditoribus-ai jejunan-
dum ■ ifium quafi legitimum conflituerunt dient ;
Pe^ quod faSium eft , ut 'jejunium diet dominée
i >/lorribilius haberetur..
His de prima Sabbatorutn clafle expo-'
fris » >ad alteram pergimus^, ilia videlicet
Safibata . comple&entem , quæ quartam &•
fextami: feriam quatuor Temporum -exci-
piunt ; r Dubitandi ' locum' dédit familiaris ilia
Leonis claufula , quam ad calcem omnium
fermonum de ifto jejunio folet apponere :
Igitur feria quarta & feria fexta ’ jejutie-
mus. Sabbato autem vigUias apud S. Petrum
faciemus . His* enim yerbis aliam ferla
rirm illarum obfervantiam , aliamSabba-
là fuiffe^ videtur indicare, ut huic~folas vi-
grliâs deputet , iliîs jejunandi neceffitatenr
affigat -V e rum non .eû^ca mens Leonis
led hoc jpotius 'intendit , üt in Sabbato ad
jejunium .vigiliæ fuperadderentur / Enirnvero
fieufc ne celle erat ut aliorüm dierum jejunium
iridiceretur chriftiàhæ plebi, ita omni-
no fuiffet fupervacaneum de jejunio Sabbati
mentionem faeere , cum- jam peculiari legé\
ae. confuetudine ad iilud jejunium Romani
adftringerenfur.
Deinde eui mortalitim iilud in mentemi
venerit , Romanos tanta religion? fïbbàti-
çum : jejunium öbfervalfe perV reliquàs anni:
hebdomadas , ut ad iilud ex apôrtolica tra-
ditione , Apoftolorum exempleac myfte-
riorum' recolendorum neci ffitate tener-i’ fe
exillimarent, & dementis' elfe'diceretlnno-l.
centius bidui, agere con fuetudin em , Sabbato
pratermiffa Sabbatum aurem tunç tempo-
ris àc per eas hebdomadas prætermifilfe ,
quæ fanôiqri quatuor Temporum jejunio ex
apoftolica inftitqtione confecratæ erant, quafi
D i s s e r t . VI. 107^
•minus "confuetudinis lex tune urgeret , ex
qua Sabbati jejunium fufeeperant? At veta-
bant , inquies , indantes Sabbati vigiliæ ,
quibur» »etendis fideles , ejufdem diei jejunio '
fatigati, pares non fuiffent : èani enim elfe
caulfarfi ait Cafiianus , Cur'Sabbatum apud
Orientales1 a jejunio effet immuné . Ex. il- Joan.^
lo , inquit y tempore apoftolico hwc noÜi ■ fimi \
quæ 'Sabbati lucem antecedit, deputata vi-,
giliarum folemnitas ufque in hodiernum àiem ^oe>I-lil
per univOrfum Qrientem fimiliter obfervatur-s 3'Ca^
Ideoque &■ 'abfolutio je junii póft'vigtUarum
laborem ab iifdem apoftoltcis viris ftatuta,non
immerito - prafumitur per univerfas Or.ientis
Ecclefias. Optime id quidem , quod, ad O-
rientales attinet : fed quid ad Occidentales
Ecclefias^ ex quibus' quæ, Sabbati:., jejunium
colebint , fatigationem : exr:ivigiüis,i ortam
nullatenus attendiffe teftis eft idem eodem-
que loco Galfianusi? Cujus , inquit V rpode-
raminis ' caajfam nonnulli in quibufdam Occident
alibüs: ctvi tatibus 'ignorantes\ & , maxime
in Urbe ,• idcirco putant .abfolutionem Säbr
bati minime debere prafumi-, ■
3. Ex' decreto Leonis de Ordina iohe facerdotali
jiquod fupra relatum a nobjs fuit,
manifeffum eft eam in quamlibqt Domini-
eam etiam quatuor temporuçn caçlerepotuif-
fe-4 cui‘ celebrandæ neetffàrium erat ut jejunium
Sabbati- continuaretur . Ubi c.unl ex-t
ceptione nulla utatur, intelligendunq relin-r
quit Sabbata- il la non magis quam alia.;a
jejunandi lege libera fuiffe.- 1 \
4. Augüftirtus epiftola 8d. hæc habet;, quæ ^
ad rem nofiram facere v id e n t u r Non fo- e$ll ‘
lum Eharifisus ^ qui bis in Sabbato jejunabat,
verum etiam Chriftianus , qui quart a
& fextà feria , & ipfo Sabbato- jejunare,
confuevitj quod frequenter: Romana plebs fa-,
cit , in labore je junii fuperabitUr * , Et poft;
multa quibus Urbicum ilium feu Romanum
exagitat, qui jejunium Sabbati Romanis familiare
cum ceterarum Ecelëfiarum injuria;
infolentius jaftabat, hæc.iterum fcrihit tF/->
deat ergo quant or ajficiat vontumelia ipfam
quoque Romanam Eccle/iàm, ubi & hi$ heb-,
domadibus in' quibus quarta &> -fexP,a &
Sabbato jejunatùr , tribus tarnen diebus coh-
tinuis , Dominica- fcilicèt, de deinde fecunda
& tertia prandetur . Quis< hæc Jegens non
advërtit 'Augùftinüm quatuor Temporum je-
junia défiguré' ?• Quæ enim. aliæ. hebdoma-
dæ, in quibus . quarta & fexta & Sabbato
jejunatur , nifi hebdomadæ illæ, per, quatuor
anni tempeftates folita jejunio celebra-
ri ? non ex cujufque votôcac dévotion?, fed:
ex confuetudine, Confuevit ; non ab aliqut-
bus tantum , fed ab univerïa Romana Ec-
clefia , Romana plebs y non femel aut ite-
rum, fed frequenter, hoc eft, quater in anno
s vel ter ad minus , fi Quadragefimarn
feponas . Gerte fi quæ alia ftatar-per annum
jejunia ex confuetudine ecclefiaftica Ro-
mæ Lrequentata fuiffent, il lorum aliquodap-
parerét in antiqùorum fcriptisteftimonium,.
præfertim apud Leonem noftrum ,.qui omnes
hujufmodi Ecclefiæ fuæ confüetudines tam
accurate recenfuit, tam ftudiofe coluit, tam
reli-
'1077 D e J e j u n i
religiofe obfervari curavit fuis ad populum
adhortationibus.
H«?c quidem Auguftini verba non de quatuor
Temporum jejunio , led. de quadrage-
fimali intelligenda effe fomniavit e Calvini
grege nonnullus , ne jejunii quatuor Temporum
obfervantiam jam a quarto Ecclefiæ
fæculo apud Romanos religiofe euftoditam
agnofeere cogerecur . Puduit Dallæum tam
fupinæ collegæ fui ignorantiæ, qua parte ii-
lam Auguftini fententiam de Quadragefima
interpretatus eft ; non placuit tamen Dallæo
ad quatuor Temporum jejunia eam effe re-
ferendam, quæ videlicet nondum inufufuif-
fe fcribit, cum Auguftinus epiftolam ad Ca-
fulanum feriberet v licet ftatim fateri coga-
tur necejje effe vivent e fortajfe ipfo Augufti-
no ifta quatuor Tem orum jejunia , quai ta
quidem a Leone commemorantur, recepta fuif-
fe . Immo vero pag. 754. fatetur Leonis avo
quater in anno, fingulis fcilicèt anni tempe-
ftatibus , ■ Romx jejunatum fuiffe : five id
ipfe, five alii ( q u o d ver jus v id e t u r ) j a m
a n t e e u m inftituiffent . Quam e contrario
melius efficaciufque argumentaretur Dallæus $
fi ex eo quod Leonjs ætate , immo etiam
ante eum, ac vivente fovtaffe ipfo Augufti-
no , receptus erat in Ecclefia Romana hujufmodi
per quatuor anni tempora jejunandi
ritus, eumdem etiam turn inftitutum ac
receptum fuiffe contenderet, cum ad Cafu-
lanum-feriberet Auguftinus. Inter Augufti-
num enim viventem & Auguftinum feri-
bentem fallor, fi longa funt temporum in-
tervalla .
De Sabbatis quadragefimalibus modo eft
agendum , de quibus tamen, vix nobis a quo-
quam litem moveri intelligo : fi^uidem Joannes
Dallæus , qui tamquam majoris nominis
inter C^lvinianos feriptor , ecclefiaftici
jejunii- oppugnandi provinciam a fodalibus
accepiffe videtur , ultro fatetuv cujuslibet
hebdomadæ , ac etiam in Quadragefima ,
Sabbatum jejunio fuiffe apud Romanos con-
fecratum : Quod vel ex una , inquit, Auguftini,
ad Ca fulanum epiftola fit liquet, ut
nifi per fummam impudentiam negari non pof-
fit i Et .certe qui attendent quo ftudio Sabbati
jejunium propugnet S. Innocentius ,
quamqüe, religiofam exiftimet ejus obfervantiam
, non; facile adducetur , ut iilud per
Quadragefimam remiffum fuiffe putet apud
eos, quibus ‘piaculum erat iilud quo vis Sabbati
die prætermififfe * Omnium .probatio-
nfim inftar eric; criminatio ill\ adverfus Romanam
Ecclefiam , quæ Tciillani Concilii
cahone. quinquagefimo q.uinto continetur .
Quoniam intelleximusy inquiunt Græci , in
Romanorum civitatibus \in ; fanSlis Quadragefima
jejuni is «I in ejus Sabbatis je junare , prater.
ecclefiàfticant traditam obfewatjonem *•
fantla Synodo vifum eft , ut in Romanorum
quoque Ecclefia inconcuffe vires habcat canon
j qui die it : Si quis Clericus inventus
'fuerit in fanElo die dominico. vel Sabbato
fe junare y prater unum -&c folum, deponaturj
fin autem, laicus fegregetur . Quern Trulla-
num candnem . commentantes Balfamon &
I Tom. II.
o S a b b a t i . 1078
Zonaras , Romanorum in hoc quadragefi-
malis Sabbati jejunio perfeverantiam ( per-
tinaciam vocant ) ceftatam faciunt. Latino-
rum hoc pcccatum , inquit Zonaras , emen- Zonaras
dare Synodus conata efi f \)erum in fua per- 171 Canon,
tinacia haclenus permanferunt arrogantes, ho- 55- fix ta
dieque permanent, . • Synodt.
Sunt tarnen quos movet Socratis hiftori- DC.
c i, Leonis noftn, Caffiodori , ac venerabi- **e![irl.<:1
lis Bedæ auftóritas : e quibus Henricus Va- .a .e u£~
lefius, vir fingularis erûditionis, fuis in li- 6
bri 5. Socratis cap. 22. annotationibus fibi i ua(jra_
perfuafit, Socratis, Leonifque ætate Roma,- geftma.11
nos in Quadragefima non jejunaffe die Sabbati
y fed tres tantummodo dies in fingulis
hebdomadibus jejunio deftinatos a Leone no-
tari, quinque a Socrate.
Quod ad Bedam fpeftat , cujus libellum Peda Li-
de Officiis laudat Valefius , vix- dignà funt bellus de
Beda Colle&anea ilia, quæ libelli de • Offi- °jificiis.
ciis nomen induerunt : nee Thelefphori con-
ftitutio quæ in eo libello refertur , certio-
r is , puto, eft: fidei apud Valefium . Ut ut
fit, nufquam apparet -illic quinta & feptima
feria plerofque non jejunaffe in Quadragefima
y faltem apud Romanos. Narrat enim,
quadragefimale jejunium quinquàgefimo die
ante Pafcha inchoatum fuiflè.ex Thelefpho-
xi conftitutione : ex ill is autem quinqua- %
ginta diebus , qui a Qpinquagefima nume- i
rantur ufque ad fanéfam Refurreélionem ,
fi y inquit, oBa dominicos dies Jubtraxeris ,
in quibus jejunium non licet obfervare : , remanent
quadraginta & duo dies ; hi duo
dies y quirîta & feptima ftria y qui quadra-
genarium excedunt, tapud quofdam. jejunio de-
ducuntur ; apud quofdam in refeedione propter
Coenam Dominicam & fanclum Sabbatum
habentur. Quæ quidem, non de quali-
bet feria v. nec de 'quolibet Quadragefimæ
Sabbato diei, feckcle his duabus foJummodo
feriis , quæ ad hebdomadam fanélam pertinent,
nemo non videt. Subjicit quidem poft
pauca , hæc alia verba : Septuagefima ideo
feriur a fidelibus celebrari , üt & décimas
dierum Deo reddere, nihilominus pr.imam
& quintam fériam Sabbatum poffint a
jejunio relax are. Sed hæc a Beda fine fupè-
rioris ævi tefte ïdicuntur , & admödum du-
bitanter , firtur-, & ad ætatis regionifque
fuæ confuetudinem aliquam animum adver-
tiffe videtur, potius quam vel ad Romanæ
Ecclefiæ ritum vel : ad ilia tempora, de
quibus modo, agimus . Ad alios, igituc au-
élores pergamus , qui & in eo àrgumeitto
majoris longe- func p önder is& majoti ec-
iam difficultate laborant; >
.. Socratisyilocus.iicnhabêt : QuiRoma f u n t x.
tres continuac hebdomadas ante Pafchar ex- Socratis
•CEPTis Sabbato et Dominico die. , jeju- de nume*
nant.. Torquent fe mirum in modum feri- xo heb-
ptores varii , ut noduin duplicem Xolvaht ’, domada-
qui in * verbis iftis1 reperitur , f unum circa rum Qua*
•hebdomadarum numerum qùadragefimalisjé- £lra§efi''
junii , : alterum circa 'Sabhatj .exceptaonem h*/}00?3’
■ in BomanaÆcclefia. De ppraô hünc mihi
-accuratius inqùirere non .vacathoc. unutn Wt ***'
dico, majorera effe joannis CaffiaiV'.aufto-
A a a a rita