* bat ; dignus qui mérite ab omnibus confute- cuiffe & uxorem -aceipere , & ad fecundas
retur, Petri Âpeftoli Collega, primus omnium nuptias çonvolare , & liberis etiam procretoto
qua pat et orbe Pontipcum, cujus proero- andis operam dare . Hie eft fenfus verbogativéc
fubjiciebatur, cujus cerffur<e adtreme- rum iftomm epiftolæ : De Çlericis vero bibat
etiam turba Collegii epifcopalis , in eu- garnis ufque ad Ofliarios Ecclefia permittit
jus gravitatis comparationem ipfa etiam gran- Cf patitur.
dtevorum corda puerafeebant i fanßorum utri- 2, Eybrciftis & Subdiaconis eadem omniufque.
ordinis (monaftici & pontificalis ) con-' no permiffa effe, uno excepto, ne videlicet
clamatijfmus primipilaùs, norma morum, co- ad feçundas nuptias tranfîrent . Sic enim
lumna virtutum , junior magis quam minor ait : Exorciftas vero aut Subdiaconos a fe-
Moyfes , per quinquennia deçem &v amplius tundis nuptiis penitus excludit.
non aqueevis Sacerdotalibus tantum , verum 3. Hanc Ecclefiy permifiionem ita fequi
Cf antiquis antelatus , , liberum fuiffe Epifcopis, ut tarnen ar&iorem
Tantum virum. par eft iaudire de Clerico- difeiplinam in fuam quifque Ecclefiam pof-
rum continentia differentem, diftinguentem- fet pro arbitrio fpo inducere: Et quamquis
que quid in fua Trëcenfi ageretur Ecclefia , Saceràotum régulant, inquit, pro dißriftione
quid in Auguftodunçnfi, quid in univerfa ; fua affumferit * jure cufiodiet.
quid ex confuetudine , quid ex neeeflitate , 4. Optaflent fanfti Epifcopi numquam conquid
de fa&o inftitueretur ; quid invotisha- jugatos affumi ad Exorciftarum & Subdiabçret,
quid in aliis laudaret , quid denique conorum officium : quoniam difficillimum
ipfe non auderet. Ipfa hujus epiftolae verba erat, quin inde multæ difputationes orirendeferibenda
primüm , tpm per partes difeu* tur in Ecclefia, dum vix intra certoslimitienda,
✓ ■ , tes coerceri poffet matrimonii ufus in his,
„ De CIericis( inquit ) bjgàmis ufque ad qui matrimonio jun&i ad Ecclefiy officia
„ Oftiarios Ecclefia permittit & patitur :& affumebantur.’
„ quam quis. Sacerdotum regulam pro di- 5. Sal.tem vero generationem liberorum ,
3, ftriftione fua affumferit, jure cuftodiet . fi fieri poffit, arceri cupiunt ab iis quicon-
„ Exorciftas vero aut Subdiaconos , a fe- jugati affurauntur . Utriufque hujus partis
,j cundis nuptiis penitus excludit . Genera- fenfus his verbis continetur : Generationem
„ tionem vero-filiorum ab his , quos con- veVo filiorum abh'ts,- quos conjugates- affu-
,, jugatos affumimusj melius effet , fi fieri mimus , melius effet ,J i fieri poffit, arceri ;
„ poffit, arceri; quos melius eft non affu- quos melius eft non, affumi, quam de his po-
„ mi, quanv dehis poftea fub diverfa fen- flea fub diver fa cenfuum varietate certari .•
„ fuum varietate certari : cum melius fit cum melius fit omnes dijfceptationum cauffas
,, omnes difceptatib.num ca.uffas excludi«; ut excludi c ut qui non vult in Glericatu gene-
,, qui non vult in Clericatu gçnerari , non rart, non conflituat in Altario conjugates.
„ conftituat in altario con jugatos,<.Hæc pro 6. Uxc , qu?e prius öbfervari docuere ,
9, confuetudine Ecclefiarum noftrarum, qua- u&i rqçepta fuiffe-.- afferunt, in utraque fua^
rum una.eft, régula, paginas hujusfermo- Eëclpfia Aüguftodqnçnfr, in Lugdunenfi Ir
3, ne texuimus. Si quid yero pro honore & ;Trecenfi in Senonïa feu Lugdunenfi IV.
„ Domini poteft. diftriftionis acCrefcere, et- Hcsc^. inquiunt, prp confuetudine Ecclefiarum
3, fi imitari non poffumus ) pro Domini ho-, nçflrarum, quarum ma efi régula, pagina.
3, nore laudabimus. Nam jam. Ecclefiæ ob-v hujus fermone texuimus, Sed pro jure , :quod,
3, fequiis aggregatos ad fecundas nuptias tranf- fupra • ùnicuique, Epifcopo in fua Ecclefia,
si ire non patimur: quos.poftquam affumti competere agnovit, quam voluerit regulam
3, fuerint, etiara a primis penitus arcemus, pro d.iftriftione fua aflumendi, teftatur.utçr-
9, Exorciftas dumtaxat atque Subdiaconos * que ille EpifGöpus ffriëliorem, puf/ipr^mque!
s, In Auguftodunenfi autem Ecclçfia , vel difeiplinam in fuas Ecclefias a fe fuiffe. in-
5j Oftiarius in immo, officio cpnftitutus>, fi ve£fam, cum aliquo etiam unius ab altera
33 uxprem aliam acceperit , ab officio peni- difçri.mïne, faltem quantum ad pcenamji? ,
9, tus abdicatur.. Subdiacofios autem ad pa- qui, contra irent ,• infljgendam *
3, cem t inter fe injfecrario oportet accede-, 7. In Ecclefia çnim Treçénfi.hoc, Si Lji-
9, re;; in altario autem , non nifi dum por- pus fepciverat j me quifquam, 'aliquo in ea
5, rigtint pallas Diacono,autfufeipiuntquod minifterio initiatus fedundis fe nuptiis.-rim"
3, refertur; ad pacem autem nequaquameis pliçare finerçtur:,rj Slam jam + \nqu.it,,\\Sf-’
39 permiffum eft . Si autem illius .amentiæ clefia obfequiis aggregates ad Jecuridas nu-
39 fuerit, vel Exorcifta , vel Subdjaconus , ptias. tranfire non pa.tim.ur: quod de ultimis
3, vel etiam $ ficiit fupra mempratura eft , etiam gradibus intélligendum eft-,'4 . Ä ut
3, Oftiarius, ut fecundis fe nuptiis. illigarit , . primp eifdem uxprem aceipere liceret ;qup-.
,, non-fplum ab officio,, ! fed etiam a. com- ad Exorciftas verp & Subdiaconos 'fi qui;
3, muniotie peiiitus arcetur. “ u-i, > ante omne conjugium, in iis gradihus col-
Hoc .ergo . primum ex-ifta. epiftola elici- Ipcarentur ô iis ne. femel quidem nubere per-
tur f- Ecclefiâî permiflione ac tolerantiai Gle-, raifit■ ;,«Quo».poftquam affumti etiam
ricos miliores, ufque ad.Qftiarios inclufive r . a primis penitus arcemus , Exorciftas fiùmta-
bigamos effe poffe ; id,eft , & affumi" poffe xat, atque Subdiaconos.. :
ad ptfiarii & ad infimotum^offiçiorum era-' 8. |n Auguftodupçnfi ,autem Ecclefia i,a
dus qui. con jugati erant velfuçrant, Cleri- hoc feverior ab Euphronio fancita erat di-
«ifq.ue -in hujufmodi rauneribusconftitutisli- feiplina, »t depofitionis poena multaretur
« 'wi 1 etiam
I f°-> . . Q u e s n e l l i N o t ^ ,
etiam Oftiarius, qur omnium ordinum ulti-
mus f. fi fecundam uxorem accepiffet: Exorcifta
m vero & Subdiaconum , qui idem fe-
ciffent, non folum a fuo officio , fed etiam a
communione arcerent. In Auguftodunenfi, in-
quit, Ecclefia vel Oftiarius in imo officio confti-
tutus, ft aliani uxorem acceperit ",' ab officio,
penitus abdicatur q . ft autem illius amentia
fuerit, vel Exorcifta, |vel Subdiaconus , vel
etiam, ftcut fupra memoratum eft, Oftiarius,
ut fecundis fe nuptiis alligarit, non folum
ab officio , fed etiam a communione penitus
arcetur
An vero illis, quos hic>, vel a primis,
vel a fecundis nuptiis prohibet , uxoribus
quas ante ordinationem acceperant , uti facultas
erat reli&a? Ita fuiffeexiftimo,quem-
admodum etiam ex Venetico & Agathenfi
canonibus fupra laudatis habetur : quorum
Conciliorum Patres , exemplo proculdubia
fanftorum Lupi & Euphronii accenfi, ar-
öiores continentix leges altaris miniftris prse-
feripferunt , & ad earn difeiplinam propius
accedere cceperunt , quam in Ecclefia Ro-
mana Leonis noftri temporibus viguiffe vi-
demus: a qua tarnen adhuc in multis dif-
crepabant, ut vel ex hac fanfli Lupi epiftola
intelligere licet, fi cum ifta ad Rufti-
cum, & aliis ad Anaftafium Theffalonic. ad
Italic Epifcopos , & ad Viennenfes confe-
xatur . In quarum ultima cap. 3. Glericos
etiam in minoribus- officiis • refidere non patitur,
qui fuerint plufquam unius uxoris v ir i:
Laxiorem porro difeiplinam iilam , qiia ;
ut memoravimus , Subdiaconi permitteban-»
tur uxoribus proprfis commifceri; & corru-
ptelam, q'uje ante Arauficanje Synod!prim®
& Arelatenfis II. canones Ecclefias Gallica^
nas pervafiffe. videtur., ut Diacones atiquan-r
dd ordinarentur non ante profeffi converfio-.
nis. feu continentia propofitum ; non ex mo-
rum folummodo corPüptione, aut Epifcöpo-
rum negligentia defeendiffe putaverim , fed
ex Synodorum Orientalium canonibus, qui-
$$ bus 15" Gallicanus canonum codex ex parte
compdfitus erat , quos inter AncyranusMo;
Diaconum, qui orainationis tempore conti-
nentiam/ promittere noiuerat, ad nuptias fi-i-
nebat tijanfire , nec propterea gradum aufe-v
rebat . Romana di feiplina* longe purior ac
tradition! magis confbrmis x continently legem
Diaconisifemper indixerat : nec re cepe
rat Ancyranum canonenl 10. nifi eum cor-
rigendo & ad fuum ufuin accommodando ,
ut in Differtatione ad antiquum noftrum Romany
Ecclefiy codicem diximus.
Col. 142r. 9. N ec dimittere uxores . Canon v i .
Inquif; 3. Apoftöl. hoe vetat: Epifcdpus aut Presby* ’■
ter uxorem propriam nequaquam fub obtentu
Peligionts ahjiciat: fi vero. rejecerit, excoht-
municetur ; fed & f i perfeveraverit, dejicia-
tur . Huic Orientalis Ecclefiy decreto con-
cinunt plures Latiny Conftitutiones, quibus
Tom. II.
tamen cautiori confilio provifum eft ne
Clericus majoris ordinis conjugatus cum uxo-
re In eadem domo habitet , nifi fequeftrato
manfionis cubiculo , religione pramiffa ( vel
promiffa ) ut habet Cone. Agathenfis can. 16.
poftea quam panter converfi fuerint.
10. Ghristt et Ecclesi.b Sacramen- C ol. 1422.
Tum . Cur irritum fit matriraonium inge- Inquif. 4,
nui cum ferva feu ancilla , non una afferri
folet ratio; ea vero, quam ex ipfius Sacra-
menti fignificatione repetit fanftus Leo,ne-
fcio' an fatis attendi foleat . Quod fcilicet
pry tér ■: vól un ta riam fexuum conjundlio.nem
tieceffe fit , ut -habeant matrimonia Ctirifti
& Ecclefiy fecramentum : ut enim Ghriftus
liberam duxit Ecclefiam, feu ducendo & red-
imendo' liberam fecit , ejufque filii here-
dés quidem Dei , coheredes-autem Chrifti
fa&i funt in Hujus. diviny perfony focieta-
tem., .& aliqua unigeniti jura adfeiti; ita
neceffe eft ut - mulier libera fit dum..affu-
mitur'in uxorem , vel libera redtj&tur (dum
a feiente affumitur 8z redimitur : Ingenua
fa£la & dotata legitime, & publicis nuptiis
honeflata, ut alias Leo . Quantum ad hanp
fublicarum nuptiarum conditionem , videtuc
earn neceffarie requirere S, Pontifex, ufra-r
ta fint & valida matrimonia: quod maxima
favet nonnullórum doftiflimorum juris ca-:
noniGi peritorum, qui clandeftina matrimo-»
nia femper invalida irritaque fuifle autu-r
mant . Verum cum facrofan&a Tridentina
Synodus ea rata & vera fuiffe cenfuerit ,
quamdiii ea Ecclefia irrita non fecit ; .fatius
eft Leonis verba’ intelligere de folis ancilla«.
rüm matrimonii«, quy non nifi publicarunt
nuptiarum folemnitate poflint honeftari, &
in libertarem vmdicari. Vide fan&um Au-
guftinum' de bono conjugali cap. 5. multo
pauciora ad veras nuptias requirentem , tam^
etfi dubitans loquatur , Porro quod de con^
cubinis hoc capite dicitur , in malam partem
accipiendum- non eft , fed de iis con*
cubinis , quarum ufus tunc temporis licitus
erat; ' qiiyque yelut 'uxores erant, , quam-
quam nec - dotalibusfinftrumentis , nec fole-
mniter du£ly nec ingenuy fa£ly ,, fed ad-;
hibity ad tempus maritali affe&u,. procrean-
dorum liberorum cauffa. Ne materiemmul-
torum tra&atibus verfatam •inutiliter retra-
«Slem , adeundi cbmmentarii novi Emahue*
Iis Gonzalez IC. in Concilium Illiberita-
num cap. 8. fubjeëli antiquioribus Mendo*
zy commentariis : ubi contrariam hujus fen*
tentiam refutat ille , expenditque fufius in
quibus concubinatus hujufmodi & matrimo-
nium vel conveniant vel diferepent.
i i . Paterno arbitrio & c. Membrum Ibidem,
hoc cum prycedenti cpnneftitur , non fo- Inquif. 5,
lum in colleftioriibus Dionyfii Exigui cap,
18. Ifidori , Gratianj' 32. q. 2. Non omnis
mulier , Burchardi & Yvonis; fed etiam in
MSS. codd, Corb. Griman, Vi^or. & qua-
L 11J1 tuor
E D I T O R U M A D N O T A T I O N E S .
15 Videfis noftram fuperiorem 14. adnotationem col, isp8. quy hue fpeftat, & illuc pef
errorem ïrrepfit- 4 . - r