tëo-ni qui»
que mali
^nius tea
t/intuf,
?7
Optimiç
quibiifqup
jnfidiari
tentato-
jçm.
Confidçn-
tia liberi
arbitrii,
tentario
perfefto-
jum .
28
2p
3°
Pel agi!
dogmata,
2 6 ? E p i St o l a AD P
C A P U T X.
E* bonis operibus fuperbiam & Pdagianarq
h are fin} ejfe natam ; nee non & Pe-
lagtanorum rcliquias.
CUm ergo per ineffabilem mifericordjam
Dei captiyis libertas , perditis falus ,
• piortuis vifa reparatur ; cum in façramento
çrucis &ç refurreéliopis Chriftj , ad novita-
tem redit vetuftas, & ad innocçntiam re-
generatur impietas ; antiquus hoftis mali-
gnius frémit, & açrius ipardefeit : & cum
innumeris nocendi artibus humanum genus
nitatur evertere, ferens difeordias, incitans
iras, acuens cupiditates , fuadens turpia ,
falfa commentans, & errorum laqueos per
opinionum commenta multipliçaris , plus
yritur de virtute flantium , quam lætetur
de fragjlitate labentium . Multi enim fer-
vientes Deo, & in lege pjus die aç nofle
méditantes , crucifixerunt çarnem. fuam curq
defiderifs & concupifcentiis, om ni unique il-
lecebrarum incentiva domuerunt ; non da-f
mnis vi£li, non perfecutioqibuç fradii, non
profperjtatibus depravati , mundum ifturp
nec dilexere obfpqqentçm , nec timuere ter-
rentem . Tantamitaque firmitatem , &tam
fublime propofitum qua impugnatione dia-
bolus polfet adoriri, nifi ut quibus non po-
tuerat perfuadere vitiorum amorçm, immiN
teret laudis cupiditaferçiî 27 & inde novif-
fima jnftrueretur tentatio * unde nocuit,pri-**
ma. dççeptio ? Non itaque defidiofis & te-
pidis, neque inertibus & incultis, fed , ma-
gis quibuidam animis fçdulis , & bonorum
adluum probitate luçulentis, per gloriam ir-»
repfit humanam : & quos impulfione non
movit, elatione dejecit, Quanto enim cla-
riores erant meritis, tanto eos aptiores fuis
jnvenit ipfidjis, In paradifo tiamque Eccle-
fiæ conftitutos , & virtutum deliciis abun-
dantes , ad confidential!! liberi incitavit jar»
bitrii , ut profedlus fuos in fe conftituerent,
& ad arborera propria? voluntatis manual præ»
fumtionis extenderent , Reftiterunt quidem
huic impietati rçfta 28 innumerabilium cor-,
da fandlorum , & non folum doéli quique
Pontifices, verum etiam univerfafes Eccle-
fiæ plebes, Apoftoliçæ Sedis 29 exemplo ,
infaniam novi dogmaris liorruerunt . Sed
invenerunt quidam vàperina coniilia ,
quibus do&rinx iuæ virus infunderent , &
quorum linguam per dolos falfæ rationis
armarent. Hinc ilia erat naturæ humanæ
fraudulenta laudatio y & tllæfæ per omnes
homines originalis defenlio dignitatis ; hinc 27 28
E M E T R I A D E M . 2 yO
Adæ peccatpm exemplo pofteris aiïerebatur £AP. x.
noçuifle ? non tranfitu : & quam jlli pofli-
bile fuerat non yiolare mandatum, tam liberum
.elfe unicuique declinare delidlum :
hinc evacuatio baptifmatis parvulorum, qui
fola adoptione donari, nullo 91 autem rea- 31
tu dicerentur abfolvi : hinc poftremo divins
gratiæ fimulata & infinçera eonfeflio ,
quae feçundum mérita daretur, non ex qua
mérita nafeerentur , Quam 32 partem fu- 3|
perbse prædi cation is quidam fibi ,. cum cetera
abnuerent , fervaverunt , Sed hoc eos
aut nimis imperite, aut valde nequiter fe-
oiffe non dubium eft ; ut pmnium hominum
generalem ruinam , meritorum privilegio
fublevarent: 8ç cum inter noftros originalis
peccati vulnera faterentur , inter fuos ta-
m«U hoc tenere oftenderent , qupd primo-
rum hominum prævaricatio lolis imitatori-
bus obfuifl'et ; naturalem autem façultatem
nihil fui in alieno amifilfe peccato , cui &
poflibile effet & liberum per voluntarianj
devotionem promereri gratiæ largitatem ,
C A P U T XI.
Omnes in peccato natos, a falute alienos efi*
f e , nifi in Chrifio renafeantur.
VErum iftam damnati dogmatis portiq-
aem catholicæ mentes facile intelli-
gunt, & merito deteftantur, Dicente enim
Domino Jçfu % Non efi opus fanis medicus , hw» 5’ 31'
fed male habenùbus : non enim vent vocar»
jujlos. y fed peccqtores ; convincuntur ifti in
fuperbia etiam fine voce clamare: Sani fu«-
mus, opus medico non habemus ; qua? nobis
expe&anda fuqt præfidia de ope gratis* ■ •
quibus fuppçtunt vires de incolumitate naturæ
i? Non aiitem fruftra Joannes protefta-
tur, & diçit; E'cce Agnus Dei , ecce qui Joan.iw
pollit peccata \ man d i . Nec fruftra feriptum
eft : Nemo mundus a fçrde , nec infam cut J. I^* 4-
jus unius diet vita efi fuper terram : & ; 1uxta 7°<
Quis poterit facçrc mundum de imnrundo com juxta
c cp tum femine ? Nonne tu qui folus.es? Pro-1 ♦ ’fffiS
pter quod , ficut nunc in Ecclefia manet
conftitutio SaJvatoris dicentis: Nifi quis're- Joan. 3. si
natus fuerit ex aqua & Spiritu Santto, non
intrabit in regnum calorum : ita facrati(Firne Ge», 17,
erat in Jege præcautum, ut natus puer, ni-
fi die circurhcideretur oftavö, 'exteBminare-
tur anima ejus de populo fuo , nullum in
hereditate Ifraei Jiabitura confortium . Qua?
orçnia , & multo plura documenta , non
tanta cura facris. paginis Spiritus Sandlus in-
feruiffet, fitalis eilet natura in filiis Adam,
qualis in ipfo efi principaliter inftituta >
27 Ita noftri codd. & editi l’rofperi . Q_uefn,
Ut inde ._
28 Aotiquæ edit, Profp. innumerabilia . Emen-
dationem Quefa, ooßri codices approbaot.
iç Carpic hunc locum Quefnel lus Diflert. 4. c.
6. n. 5, ac fi Au£Ior Romans &edis gloriam ela»
turus, eidem tribuat , quod African is ProfperaJ-
ferit. Sed quo fenfii, & quam vare Auâor feri-
pferit, ex ipfomet Profpero demonftrabimus in
Obferv. ad citatam Differtatioticm nutn. 8. & feqq.
30 Ita cum Quefn. noftri codd.Iji poftremaedit,
Pxofperi quofdam .
31 Sic iidem .MSS., Jibri. Editi tame,). .
32 His poftillam Quefnellus affixit ; Pelagia-
norum rel/quite Semi pelagian/ \ afc ft ad Semipe-
Jagianos fequentia pertineant . Sed. hcc fpeftare
ad quosdam occultos Pelagianos oftendemua plu»
ribus in Obferv. ad Differt, 2. n, 4.
.
271 E p i s t o l a AD D
j -J ap. XI. Sed quia Filius Dei venit, ut, folveret opera
f t XH, diaboli, & ut qu^renet ac falvaret quod per-
i K jS S b f manifefium eft omnes in Adam damn«-
* * tioni obnqxios effe nafeendo, nifi in Chri-
fto liberati fuerint renafeendo . Unde vigi-
I . lanter nobis confiderandum eft in ipfo re-
E s f l c generatiotlis munere quid geratur. Quamvis
|o;I)1,i J enim ad unum concurrant onjnes ejufdem
myfterii portiones; aliud tarnen eft quod vi-
fibiliter agitur, aliud quod invifibiljter ce-
lebratur: nec idem eft in facramento forma,
1 33 quod virtus 1 cum forma 33 humani minifterfi
adhibeatur obfequio, virtus autem per
diyini operis preftetur effe^Ium : ad cujus
utique potentiam referendum eft, quod dum
homo extefjor abluitur, mutatur interior t
& fit nova creatura de veteri, vafa irae in
yafa mifericordiae transferuntur, & in corpus
Chriftj convertitur caro peccati: de im-
piis jufti, de captiyis liberi, de filiis homi-
Joan.t.jj, num fiunt filii Dei , qui non ex fanguini-
bus, neque ex voluntate viri, neque ex vo-
luntate carnis ; fed ex Deo nati funt. Quod
quia indubitanter accepimus, veriftimumeft
E «5/W.8.14, quod Apqftolus docet , dicens : Quicumque
enim fpiritu Dei aguntur, ii filii funt D e i.
Unde videant cujus fe haberi tifios velint ,
qui definierint , omnes homines voluntate
propria regi, cum idem Apoftolus protefte-
8- 9-tur, & dicat: Qui fpiritum Chrifii non ha-
bet , hie non efi ejus,
C A P U T XII,
In folo Deo ejfe gloriandum , a quo omnis
virtus , gloria , & fapientia efi .
REfutata igitur fuperborum impia vani-
ÏM E T R I A D E M . 272
Dominus dat fapientiam , a facie ejus CAP. XII.
feientia & intelleBus. gó Et in Ecclefia- ^ XIII.
fte libro ipfius legimus, quod & corda & 3Ö
opera juftorum in manu Dei fint : & tantum
tate, quibus in peccatum etiam ilia,
qus in eis videntur laudanda , vertuntur ,
■ 34 nos illam humilitatem , 34 cui yirtus &
■ gloria Deus eft,eligamu*; feientes Prophe- I PM88.j7.tam David ceciniffe de San£lis: Domine in
lumine vultus tui ambulabunt, & in nomine
tuo exultabunt tota die, & in tua jufii-
tia exaltabuntur : quoniam gloria virtutiseo-
rum tu es. Qui & alibi piiffime confitetur
Dominum in Sanflis fuis effe laudandum ,
I. fM 67, dicens : Mirpbilis Deus in Sanflis fuis ,
3 • Deus Ifraei' ipfe dab it virtutem & fortitu-
3$ dmem plebi' fu a . 35 Huic etiam Jeremias
yrem. p. concordat , & dicit : Hac dicit Dominus :
! *3- Non glor.ietur fapiens in fapientia fua , &
non glorietur. fortis in fprtitudine fua , &
non glorietur dives in divitiis fuis ; fed in
hoc' glorietur qui gloriatur, intelligere & fcite
quia ego fum Dominus. Ipfe vèro intel-
leftus & feientia unde habeantur , pandunt
■ ' Proverbia Salomonis , & dicunt ; Quoniam
■
--------------------- M
33 Editi cum uno noftro cod. Vat. addunt cum •
Meliqs delevimus auftoritate alterius M^.
.3* Ita. Quefn. & noviffimus -editor Profperi .
Vulg. anteriores cum rcccntiori MS. Vat. Cut
v*rtus & gloria Dei eft. Alius cod. Vat. cuivir-
tHt eft gloria Dei.
_,3S Edit j Hinc etiam , Noftrorum codicum le-
«»0 mclior.
in ftudijs fuis proficiant, quantum eos
ille proyexerit. Quantumcumque , inquit , Ecct. 8.17.
laboravfirit homo ut quoerat, non inveniet. Et
quodcumque 37 dixerit fapiens ut feiat, non 37
potefi invenire : quia jtniverfum hoc v/dit cor
meum9 quia jufii & fapientes, & operation
s eorum in manu Dei.. Tale eft quodApo- Eccfi ’?•%
ftolus prædicat , dicens omne verbum bo- •Dci eft
nutn & omne opus fan&um 38 donum ef- ^joe fk'n-
fe Spiritus Sanéli^ fine quo nihil re&e aga- Äum.
fur.: Ideo9 inquit, notum vobis facto, quod j.Cor. 12»
nemo in fpiritu Dei loquens dicit anathema 3*
Jefu. Et nemo potefi dicer c, Dominus J ejus, 38
nifi in Spiritu Sanflo, D/vifiones vero funt
gratiarum, idem autem Spiritus ; & divifio-
nes minifiratiomm funt, idem autem Dominas
y & divifiones operationum fu n t, idem
vero Deus, qui pperatur omnia in omnibus.
Unicuique autem dafür manifefiatio Spiritus
ad utilitatem. Alii quidem per Spiritum dafür
fermo fapientia, alii autem fermo feientia
fecundum eumdem Spiritum , alteri fides
in eodem Spiritu ‘ .39 alii operatio virtutum, 35?
alii prophefia, .alii diferetio fpirituum , alii
genera linguarum , alii, interpretatio fermo-
num . Hac autem omnia operatur unus at-
que idem Spiritus j dividens fingulis prout
Vult »
C A P U T XIII.
Sine Chrifii operantis in nobis auxilio nihil
boni nos agefo\ nec ita auferri liberum
arbitrium, fedjuvan.
S Unt & alia innumerabilia teftimonia ,
quæ ex paginis & novi & veteris te-
ftamenti, quadam conclamatione confirment,
hanc effe veræ humilitatis excellentiflimam
dignitatem , ut omnia quæ hominem fa-
ciunt chriftianum , ad divinæ gratiæ donum
referantur, Sed tantam multitudinem
fententiarum in unum congerere, immodi-
cum fuit j præfertim cum mihi fermo effet
ad San&knoniam tuam, cui ex formula eorum
qua? commemoravimus, omnia fe aut
recordanti offerent, aut legenti, licet quæ-
dam, etiam breviftima, tantæ fint plenitu-
dinis, tantæque virtutis, ut nullo adverfan-
tis ingenio poffint in fenfum alium detor-
quer iNam quæ contradictio admitti po-
teft in eo quod ipfa Veritas difeipulis fuis
per Evangelium Joannis dixiffe narratur ;
Sicut palmes, inquit , »0» potefi facere fru- Joan. 15.4.
Bum , nifi manferit in vite ; fie nec vos ,
nifi
36 Vulg. Unde in Ecclefiajla libro , vcl in Ec-
clefiafte . Noftros codd. Vatt. prstulimus.
„ 37 Iidcm codd. dilexer it,
3 8 Cum in anterioribus editis baberetur donum
eft , Quefnellus omifla voce donum , ex efi feri-
pfit effe. Noftri codd. veram integramque leftio»
nem dedere.
39 Sic iidem MSS, librt Vatt. Editi alter/.