iP'3. D e V o c a t . o m n .
CAP.XVII.tori injtifta videbatur hæc largitas, & quid
& XVIII. eruditioois retuiit ? quid rationis accepit ?
Non eft ei difpenfationis hujus .revelata ju-
ftitia , nec ad infpe&ionem fecreti latentis
admiflus eft , fed uc a difcutiendis Dei ju-
diciis abftineret, oppofita eft çi bonitas mi-
ferantis , Sç volentis poteftas , q.uafi illi &
Rorq.p.20. aft Apoftolo dicerctuc : O homo , tu guis es
qui refpondeas Deo P Numquid dicitfigmen-
tuw ei qui fe finxit : Quart me fccifli fiç ?
C A P U T X V I I I , <
Gratia, fine qua bon,a mérita ejfe nequeunt,
jfo/i accipttur a quoquam nifi ex Dei, j
vojunjate , fine mentis,
Tota gra- Mpibus ergo hominibus cujuslibet gen-
*!* rcci- tis Sc generis , cujuslibet- conditionis
iw "volun- ^ * ta£is > çauffa percipiendæ gratis volpptas
tasDei. Lei T7 apud quam ratio. eJe£tioni$ abf-
^7 çondita eft , ab ea gratia incipientibus mentis,,
quam accepere fipe mentis, Quæ fi pof-
fent bona elfe fine gratia , non diceretur *
Jp4«. 3. 5. Nifi quis renatus fuerit ex aqua & . Sjpir-itu,
Çraija fanSlo, non intrabit in regnum coelorum : & :
principium Nifi manducaveritis camera filii hominis, &
Th '™*mC biberitis fanguinem ejus , non habebitis vi-
Joan.6.^. in vobis; fed diçeretur: Nifi quis fuerit
jüftusi & bonus, bea^us in sternum elfe
*8 n.pp poterit . Nec opus effet 1$ per aquam
& Spirjturti renafei, fi per mandatum fuffi-
çerçt, erudiri, Et evacuaretur fides, quæ crédit
per, baptifmum omn.ia peccata dimijtti
fi, gratia , non malis &, impiis, fed bonis &
Fides eR re&is doceretur impendi. Origo itaque veræ
initiumye-vits , , versque juftitia; in regeneratipnis eft
xx iuftmæ. pcßtJL facramento y ut ubi homo renafeitur ,
ibi etiam ipfarum vir tut um veritas oriatur y
& incipiapt ad perpqtuam gloriam profipere
jp per.fidem, 19 qus vix ad temporalem vans
laudis poterant pervenire mercedem. Si-
ve enim Judsus legis feientia tumens , five
Grscus ftudio fapientis naturalis inflatus ,
priufquam juftificetur per fidem Ghrifti -,
jo conclufus eft fub peccatd .* & fi infua 20
irifidélifatè perftitërit , ira Dei manet fuper
ç u m, illa feilicet in Ads praevaricatione
cohtrafta , de qua ApoftoJus loquitur di-
f aV eens 2 îf E t vos cum e jfe tis mor tu i d elic t is
UR e i ’ -1* ( y p e ç cà tis v e ß r i s , in q u i bits a liquando am-
Bulaßis fccundum fceçulum mundi hufus, fecundity
pxincipém poteßatis acris; hu/us, fpi-
22 ritus. qui nunc operatur 22 in filios diffidenr
tite i in quibus "& nos aliquando. converfati
fumas in defideriis carnis noßra , factentes
voluntatemficarnis & cogitationum , & era-
xfius natura filii irfi , ficut & ceteri . Et
Jbid. 11. iterum : Qui emis illo tempore fine Chrifio,
aliénait a converfatione Ifrael , & hofpites 17 * 19 20
17 Vat. 1. apud quern.
j8 Idem Vat, %. aqua & fpiritu.
19 Noviflimus editor Profperi cum fuis 'MSS*
qut.jvi-X i rM explicat de hominibus'I. Quefp. &
/juidam alii codd. qutc , ideft virtiltefe.;
20 marg^Al, inf elicitate. ei ■
H Et vos defunt in Vat. t.
G e n t i u m L i b . I . 1^ 4
tefiamentorum , promijjionis Jpem non haben- CAP.Xlx,
ies, & fine Deo in mundo. Et iterum: 23 & XX.
Eratis aliquando tenebra, nunc autem lux in £p^el 1
Domino . Et iterum : Gratias agentes Deo colof.i,fi I
Patri , qui dignos nos fecit in partem fortis
fanSlorum in luminc, qui eripuit nos detene-
\ bris & potefiate tenebrdrum, & tranfiulitin
regnum filii dileftionis fua, Et iterum: Era- Tit, 3. j, I
mus enirn & nos aliquando infipientes , in-
creduli, err antes j fervientes defideriis & vo-
luptatibus variis, in malitia& invidia agentes
f odibiles, odientes invicertq , Cum autem
benignitas humanitas apparuit Salvator is
nofiri 24, non ex operibus fufiitia qua feci- 24
mus nos , fed fecundum fuam mifericordiam
falyos nos fecip per layacrum regenerationis
Spirits fan&i , quern effudit in nos abunde
per Jefum Chrtfium Sal^atorem nofirum : ut
jufiificati gratia ipfius , heresies fimus fecundum
fpetn vita (eterna.
. C A P U T X IX .
Qualis fit natura fine gratia .
ET ut brevifiime pateat, qualis fit natu-
t ra humana fine gratia, dicat Judas Apo-
ftolus , .quid agat vel ignorantia imperito-
rum, vel do&rina fapientium. Hi autem , V. 10. I
inquit, quacumque quidem ignorant, blafphe-
mant : quacumque autem nafuraliter \velut
■muta animalia norunt, in his corrumpuntur .
25 Dicat etiam fub verbis Zacharis Evan- 2$ 1
gelifta Lucas , ante illuminationem gratis
m qua humanum genus no£le verfetur , &
de quibus ignorantis tenebris Dei populus, 76j
eruatur. _ fit tu , inquit, puer propheta Altif-
fimi vocaberis, praibis enim ante faciem Domini
par are vias ejus: ad dandam feientiam
falutis populp ejus-x in remiffionempeccatoxum
ipforum, propter vifeera mifericordia 2 6 Do- tfi I
mini, in qwbus vtfitavit nos oriens ex alto,
lucere his qui in tenebris & in umbra mortis
fedent ad dirigendos pedes nofiros inviam
paeis'i m m Ul'
C A P U T XX,
Vifeera mifericordia Dominus ad omnium na-
tionum impendit falutem , omnefque fal-
vkt’s & tamen etiam veruni efi quod te-
fiimpnium ejus nemo accipit,
HiE C autem vifeera mifericordite Dominus
non ad unius tantum populi
redemtionem , fed ad omnium natiorium
impendit falutem, dicente Evangelifta : Quia j oan ,,, I
Jefas. moriturus erat pro gente , & non tan- <r. * I
turn pro gente , fed etiam ut filios Dei 27 17
difperfos congregant in unum. Hoc enim agit
ilia 2 * 24 26 27
22 Quefn. in marg. Al. in fitiis.
1 23 Vat. 1. Eramus enim aliquando.
24 Idem Var: I. addit Dei.
2$ MSS. Vat. i. Jol. & Camb.' Die at autem .
26 Vat. I , Dei noflri.
27 Idem Vat. 1. qui trant difperfi ; & mox •
Hoe enim ait illa vox.
i p5 D e V o c a t . cm » ;
chP.XX. ilia vox Domini, qus per quamdam piëta-1
tis tubam totp terrafum orbe refonantem y
, M 28 28 omnes .homines & invitât & conyepit 5
M#«II,25*Nam cum dixiffet : Confiteor tibi , Pater f
Domine, càli & terra ' f 'quja abfcondifii 'hac'
a fapientibus , & prudmnbus , & reveiafii-'
ea parvulis, ïta Pater, quoniam Jic benepla-
Iw*7’ citum eft ante te : addidit ; Omnia mihi tra-
dit a ftunt a Pâtre meo , & nemo novit Fi-
lium nifi Pater , neque Pattern quis novit
nifi Filius , & cut voluerit filius revelare ,
Um%' Et deinde adjecit, : Venite ad me omnes qui
laboratis, & onerath efiis , & ègo vos 'refi-
ciam , Tollite jugum meum fuper vos , &
difeite a me , quia mitis fum & humilis coï-
de : & invenietis requiem animabus vefirts.
Jugum enim meum fuave e f t & onus meilrrt
leve eft . Joannes vero Baptifta in Evangelic
Joannis prophetico fpiritu1 proteftatur di—
Joan.3.31. cens : Qui de çalo venit, fuper:lontnes eft ,l
' f Quod vidit. & ‘ audivit ) teftificatur- , & te-
ftimonium ejus nemo 1 accipit. Qui accipit te-
fiimomum ejus ^. fignavit:. quoniam Deus ve-
rax eft. Igitur quantum tattinet -ad humani
generis cscitatem longa ignorantis & fu-
perbis no£le contra&am, venit in hune mun-
Jótöi. I. 5. dum creator mundi , & mundus eum non
&$o. ‘ cognovit . lu x lucet in tenebris , Ù5 tenebra
earn non comprehenderunt . Qui fuper omnes•
: eft ‘,' quod vidit &> audivit • teftificatur , &
' tefnmonium ejus nemo accipit... Sed quia non
3 fniftra Deus' Dei filius ven.it in niundum >,
& dédît-, femetipfum pro. omnibus,f& mo,r-
tuus eft r non tantum pro gente eé fed etiam.
ut filios Dei difperfos congregaret in .unum :
& univerfis' dicit : Venite ad mè "bmnes qui
laborat is <& onerati .eftistjk. fervato fibi 29
incognofcibilis eleólibnis arbitrio, dat fuiPa-
trifque nptitiam , quibùs 30 earn voluerit
aHi revelare 5 '.omnes fini lucis , filii promiftio*
nis^ filii Abrahæ, filii Dei, genusoleftum,
xegafe facerdatiura , veri Ifraelitæ', prsco-
gniti & præordinati in regnuin Dei ,q>ui eos
vocavit non, folum ex Judsis, fed etiam ex
gentibus, teftimonium ejus> qui de cselo ve-»
m ^I nit, accipiunt3i ;fignantes quia Deus ve-
« rax eft firïà ç& ., exprefle figmficantes in fui
falvatione quiakuam Deus Verax eftyimplens
& perfiqens. .quod promifit Ahraftsomnium
gentium! .patri: ,' qui, pollicehte. Deo , quod
R^i.4.20. he res futurus effet mundi, non hafitavitdifi
€ fidentia, fed'.corfonatuc eft fide ,: dans gloriam
Dee p plen ’tffime fetens, quoniam quod
Dej ell im- Nomifipf potens e f t & façere •. Quis autem
plere quod tarn alienûs eft a fide Abrahæ, quis tam de-
prpmifit. gener ab. univerfarum gentium paire , qui
promiftionem Dei aut non impleii , aut ab
alio prster eum qui promifit, dicat imple-
ri ? Ule quidem erit mendax j Deus autem
28 Vocem omnes a Quefn. omilfam, ex noftris
MSS. & edit. iProfperi reftituimus.
29 I ta Thuan. cod. MS. Alii tam edit! quant
manu exarati legunt cognofcibilis : quod lenlui &
menti audoris répugnât .
3° Edit. Profp. eum : at codd. etiam a Pro,
fperi editore confulti earn.
31 Quefn. in marg. Al. fignificantes.
G E N T I U M L I B. I . I p 6
eft'iveräx:. & omnis qub accipit teftimonium CAP. XX.
çjus,,.hoc lignât y hoc indiçat, quod per lu- ^
cem. iUuminantem faâus eft videos y faftus
obediens , faftus intelligens , ficut Joannes
Evangelifta teftaturfiicens: ficimus qutamun- i.jcan. <.
dus totus in maligna pafitus eft y & feimus ip.
quia Filius Dei venit, & dedit nobis fen-
fum, ut cognofcamus verum Deum , & fimus
.in vero Filio ejus.
C A P n T X X I .
Non effe fcrntandum^ .\cur Deus alios eligit ,
alios non eligit ; ficut nec cur antea omnibus
gentibus pratermijfis , unum Ifraelem
. xelegit.
SI vero qusritutr.y, cur Salvator .omnium
hominum. norv omnibus dedehit hunt fen^
film., ut cognofcerent verum Deuni, &, ef-
fenO j id eft y permanererit in veroElio-ejiis : Gratia
quànjvis çredaxnus nul lis hominibus opem nullis in
gtatiæ in totnraifuiffe fubtraftam , de quo tot“m
plenius 33. in fequenfibus differed!us ; ta - tra a*
men- ita; forteihoc .velatum f i t ,' ficut illud
abfeonditum eft.', cur 33 antea : omnibus
gentibus præternuflis,, unum fibi .populum.,
quem ad veritatâsirçpgnitionem erùditet, ex-
ceperit.*. De qua 1 judicio Dei fi- non. eftcon.-
querendutn, multo minus de hoc , quod cum
ele&ioner: omnium gentium, geritur , i mur-
raurpndum eft ï-> Quæ enim Dèus occulta ef-
fe.' Voluit , pon Tunt ferutanda • ; quæ autem
maniifefta fecit, non 34 funtnegligenda : ne M 94f*L -
Bç in illis illicite curiofi, & in iftisdamna-> •
bilitftt inveniamur ingrati. Non autemigno- n^verita*
jamus effe quosdam tarn inconfidêfatge præ ^ tis teqeq-
fumtionis > , & tam .fuperbæ arrogahtiæ, ut dus. '*
quod, præcipuus - magifter gentium , non ab
hominibus, neque per hominem , Led. divin
ity ;Cruditus,;ffupra meniuram feientiæfuæ
longe Sc .alte jremotum effe con&ffus'eft ,
audeadt •falfi nominis, temerare doilrina y &
nihiJ:dllic occultum, nihil velint effefeere-
tum,, ùbi, Apoftolus mon quid fentiendum. effet
aperuit, fed quid non .ferutandum effet,
oftendit.. Nullis etenira , quod fwpi-a jamdi-
ximuso ftudiisi, nullis ingeniisindagare,com
çeffum eft, quo judicio, quove confilio Deus rowj> j u
incommutabiiiter bonus , incommutabiliter 32.
juftus.;, femper præfcius :, femper omnipotens,
ideo omnia in incredulitate conclufwit,
ut omnium mi fer eatur ; & tamen. il lis ' fæcu-
lis y quibus unum Ifraelem erudiebaty innu-
mer abi les populos impiorum illuminare dif-
tuieFit-: & nunc eumdem Ifraelem , ‘donee Viciflitudo
univerfitas gentium introeat, obearcatum ef- illumina-
fe patiatur , pereuptem in tot millibus na- au.c
feentium atque morientium , & falvandum e n "^ '5
- in gj Judaeo-
___ __ ■ rum in-
' ferutabilis.
32 MS. Jol. in confequentibus.
33 Ex Prolperi edifc. adjecimus particulam antea
y quæ ad figbificaodum veteris teftamenti
tempus neceffaria videtur . In nonnullis tamen
MSS. etiam Vat. deed.
34 Verbum funt additum ex omnibus noilris codd.
& edit. ^Profperi . Pro negligenda Vatt. 2. & J,
cum antiquis editionibus Profperi habtntneganda.