9 4 7 E d I T O R UM O BSE R V A TI O N E S 9 $
tio termimm imponant ; faciet quod fapientiffimo confilto fuO fudicavent.
C a r 1 1 Æ canones. adverfus Eufebianos conditi videntur . Sicuti emm contra
iiür hos, qui S. Athanafio antea inique condemnàto omnem reftitutioms ipem acumen
tes, in Antiochena pfeudofynodo fucceflbrem eiegerant, Sardicenfes Patres
fcripferunt fynodicas, qmbus euradem Alexandrinum Antiftitem rnnoc _e'
dararunt, 4 q u e fedi reftituerunt j àta hos canones fanxifle videntur ob con-
tundendas injuitas eorum querélas adverfus Julium Pontifioem5 ac fi 1
lium Synodorum jura violaffet, cum ejufdem Athanafu & aliorum E^fcoço-
rum Orientis ad Romanam Sedem confugentium cauffas poft eorum detmlitio-
nem dijudicandas fufcepit, illudpræferentes (ut ex Juin epiftola PM N h R S
ex ipforum pfeudpfynodica Sardicenfi liquet ) quod ficut Orientales juo j
non fubjecerunt .cauffas ab Occidentales définiras, fed eorum judicia rata ha-
buere: ita etiam nec Occidentales Epifcopi, nec ipfe Romanus Pontifex -
ret fe fe ingerere in cauffis Orientis , nec retraffare Onentalium Synodorum
judicia, quafi Primatui Romanæ. Sedis nihil fubeffent.
Eorum 7. Porro ut genuinus fenfus: iftorum canonum perfpiciatur, advertendum
fenfus ex- tertip. canone , verba Si aliquis Eptjcoporum judtcatus fuent tn altqua caujj ,
plicatur. jndicare condemnationem feu depofitionem Epifcopi, uti colhgitur ex ,can. 4.
ubi de depofito Epifcopo fermo eft : verba zvsem Addendum , f i placet, mm
fententiæ &c, hune canonem quartum ad eamdem cauffam antenoris canonis
referri aperte indicant. Hinc etïam Dionyfius damnati Epifcopi mentionem in
titulp c. 3. pofuif : Quad f i damnatus appellaverit Romanum Pontificem. Dionyfius
quidem, ficut etiam auétor colleâionis Quefnellianæ in titùlo, nec non
Ferrandus in Breviario de appellatione ad Romanum Pontificem hoc canone agi
præfumferunt : idque ex eo videntur deduxiife , quiat tota res fummo Ponnnci
decernenda fubjicitur. At fi propria appellatio ad Sedem Apoftolicam ab Epifcopo
depofito interjeta fuiffet, illam Ofius fatis expreffiffet in îpfo canone, uti
expreffit can. 7. al» 5. nec de eadem initio can. 7. idem decretum repetendum
fuerat . Ipfa certe canonis tertii verba nihil amplius indicant, nui lermonem
effe .de Epifcopo , qui prima cognitione-damnatus, mt fieri folebat, a lux pro-
vinciæ Epifcopis, novam caufîæ cognitionem efflagitet put at fe bonamcauj-
Jam habere, ut iterum Concilium renovetur; quod quidem fecund* cognitioms
judicium ex faciliori & frequentiori ufu, ubi expreffa ad Sedem Apoftolicam
appellatio non intercefliflet, a finitiitiis Epifcopis in Synodum cogendis quære-
batur- Decernitur autem ,: ut in honorèm memoriae S. Pétri îpfi judiees primx
fententiæ feribant ad Julium Romanum Antiftitem , qui fi novum judicium ad-
hibendum crediderit , fecundæ cognitionis judices det ex fimtimis utique tpi-
feopis ; unde canone 4. aliquid addendum fubjicitur poft hoc fecundum Eptjcc-
porum judicium, qui in vteinis locis commorantur
Deformu-, 8. Obfervandum porro eft hoc tantum canone tertiofadhibitam iuiüe a la-
la S. Pc- tribus formulam S. Pétri Apoftoli memoriam honoremus. Ubi enim non mter-
tri mémo- ce(j;t expreffa ad Romanam Sedem appellatio, novum, quod petebatur, judi-
«amW £ium exrfinitimis Epifcopis quaeri folebat, Ut ex can. 14. Antiocheno ahifque
teftimoniis liquet : neque in W apoftolica aufloritas neceffaria erat. Çum îgi-
tur Sardicenfes Patres non ex jure, quod cogeret, fed ex obfervantia in Seftem
Apoftolicam hanc methodum fervari prseceperint ^ ut hac ratione ejufdem Sedis
auéloritatem & honorem promoverent , cul Eufebiani detrahere conati fuerant,
ea formula uli. videntur. In hoc aütern pontificii primatus-ratio habita fuit.
Neque. enim hune honorem Romans: Sedi iidem Patres detulerunt , quafi pu-
tarent nullum ipfi jus in appèllationibus competere , quod fequentibus canom-
bus fatis. declararunt ; fed quia eo quoque cafu1, quo judices ex finitimis Pro-
vinciis darentur,- citius ab ea Sede dandos crederent,_quæ ratione primatus ta
omnes Ecclefias provincias jürifdiâionem habebat, quam a Metropolitano Epifcopo,
qui pèr ie in'iirovinciæ'finitim» Epifcopos nihil juris habet. Ceterum
haç formula abftinuerurit in canonibus fequentibus, ubi de appellatione proprie
diâta ad; Summunu Pontificem fermo eft : quia hic non merum honorem ahas
non neçeffarium,, fed >jus propriiim ejufdem Sedis noverunt. Verba autem lau-
dati çaiionis Si vobis placet non trepidantium & dubitantium, funt, ut tiuel-
nellus perperam interpretatus eft , fed communis fuit formula, ut liquet ex alns
P 4 P ïn I. Pa r t . Dissert. V. Q uesnelli. P50
ejufdem Conciliî canonibus , qui cum certas & juftiffimas leges fixerint, nullam
trepidationera aie formidinem reçipiebant .
9. Ita porro commode intelligitur diferimen , quod intercedit inter can. 3. & Difcrimm
canonem 7. al. 5. In illo enim de mera novi judicii petitione agitur fine ap- clnonis 1-
pellatione ad Romanum Pontificem, in hoc autem de appellatione proprie tfi- & 7' al' s'
fia ad Epifcopum Romanum, ad quem Epifcopus depofitus confugere, ac ipfum
àppellationis judicium promovere traditur : unde hic can. 7. al. j. non vero
can. 3. infertus fuit a Zofimo in Commonitorio, quod dédit Legatis ad Afri-
canos an. 418. cum appellationem proprie diflam a Sardicenfi confirmatam pro-
bare voluit. Duos autem judicandi modos Ofius hoc cafu appellations propo-
fuit, fi Romanus Epifcopus jufium putaverit, ut renovetur examen, Prim um,
ut feribere his Epifcopis dignetur, qui in finitima & propinqua Provincia
fu n t , ut ipfi diligenter omnia requirent, & junta fidem veritatis definiant j
quæ eft delegationis fpecies, eaque magis obvia atque facilior. Alterum, ut e
latere fuo Presbyterum, vel ex Græco Presbyter os mittat , qui præfentèscum
Epifcopis ( finitima: Provincial ) judicent habentes ejus auHoritatem , a quo. de-
ftinati funt : quæ manifeftior delegatio nofeitur, eaque rarior & difficilior,
ob quam peculiaris appellantis deprecatio requiritur.
10. Reftat ut canonem quartum explicemus. Hic eft appendix canonis 3. ut Explis»-
indicant ilia : Addendum , f i placet, huic fententiæ , quam plenam fmttitate tur canon
protulifti : idque addendum in hypothefi, qua Epifcopi depofitio ilatuta ab quartus.
Epifcopis, fuæ. Provincia in primo judiçio, etiam in feçundo ab Epifcopis finitimis,
quos Romanus Pontifex judices . dederit, confirmata fuiflèt, indicare videntur
îequentia : Cum aliquis Epifcopus depofitus fuerit eorum Epifcoporuni
judicio, qui in vicinis locis commorantur, fecundo utique judicio, quod folum
ad Epifcopos finitimos poterat pertinere. S; ergo is, qui depofitus fuit, huic
quoque judicio non acquiefeeps, proclamavçrit agendum fitbi negotium in. urbe
Roma , decernitur , ut alter Epifcopus in-ejus cathedrapoft appellationem ejus,
qui wdetur effe depofitus , omnine non qrdirietur, nifi caujfa fuerit in-judicio
Epifcopi Romani determinate . Licet nimirum duo uniformia depofitionis judicia
præcefferint, alter in Copcilio Epifcoporum. ejufdem. Provincial, alterum ab
Epifcopis finitimis, vi tarnen qppellationis ad Apoftolicam Sedem j quam depo-
fitus ( uti tertio canone præfertur ) prpprie antea non interpofuerat, tertium judicium
conceditur , & iftud quidem in Urbe, quo cgulfa in judicio Epifcopi
Romani terminetur> Hinc fprte gçclefiafticus ftylus ,. ut tria.judicia concedan-
tur, manavit.
xi- Secuti porro fumus Latinam leflibnem , quæ hoc præfertim in canone Latinuy
eadem eft non tarn in omnibus MSS. Dionyfii, verum etiam in côdicibus fex textusc»-
aliarum colleftiomim,; quæ licet in radice canonum Sardicènfium cum Diony- "PP“®.0-
fii ; editiohe: conveniant,. a Dionyfio tarnen non prodeunt , nimirum Veronenfisrlglnalls •
S8. ,| Vatic. Reginæ 1997. ,.Ba«>erinæ 2&8.8., Lucenfis.,• Quefnellianæ, & Hit
panicæ ; Unde confirmatur’ vel maxime quod exprefle. aflûrmat Dionyfius ( 1 j
Exiguus, originale iftorum canonum fuifle Latinum : interpfetationes" enim ex
Græco diverfe. originis , tantam fimilitudinem confervare non poifent. Hinc etiam,
congruit iftorum cânonum leviio cum leétione duorum canonum, qui ex
Romandr ArChiyo eduéli a 'Zofimo in Apiarii cauffa ^ Fauftini Legati Com-
monitörio inferti, in Concilio Carthaginenfi an. 419. recitantur. QuodfnGræ- Forte et-
cuni textum originarium contendas, duo originaria exempla-in Sardicenfi fcri- t<»-
ptavdicenda eruut, alterum Latinum pto-;Latinist qui ibidemifuerant frequeri-/tus Græ*
tiores, alterum• Græcum pró--Græcis,, quorum præfertim-de cauffa Concilium cus‘
agebatur. Latinus certe textus'plenior, &-,.perfeélior eft . Etfi.-enim duo canones
leguntur in Græco continentes; res- Græcorum; proprias, quæ ommittr po-
tuerunt in Latino, textu.; plura tamen'.non .peculiaria Latinorum. ex folo Latino
haftenus prodierunt, & plura item Latini .textus clariorem & aptiorem fen-
tentiam fere exhibent, quam in Græébv De hoc duplici onginàli iftorum^ canonum
plenius fortaflis differemus tqmo III. in traélatu de Collettionibus canonum_
Tom. pi. i l i j , " . Q q q V !A3 12.
, ( I ) Iri‘ epift. ad Stephanum Salon, ait : Statuta quoque Sardicenfi^ Coricility atque Africa~
n i, qua Hatinè 'funt édita &c. Sicut ergo canones'Africani certo latine' editi Yuht, its etiätn >
Sardicenfes.