7 9 \
. vinciam Vienncnfera : alieno enim proprium
opponitur , ,8c fuciliter admodum primam
vocaret alienam & indebitam, nifi alteram,
quam illi oppomt pro légitima ae pr«rpria
agnofceret. Difficultatis quidem nonnihil fa-
cit, quod de poteftate in Viennenfem a it ,
quam male ufurpaverat; fed in notisadhanc
epiftolam oftendemus vel ufurpare hoc loco
pro uti pofitum efle , quo fenfu in malam
partem non fumitur , nifi additione adver-
bii alicujus malignantis naturæ, ut hie male
} vel dicendum errorem hue irrepfifle', &
pro ufurpaverat legend urn efle ufus fuerat :
ab uno enim in alterum facilis eft lapfus
in antiquis manuferiptis Codicibus.
4. In breviori epiftola ad Viennenfes, fi
tarnen genuina e ft, difertis verbis agnofeit
privilegium Arelatenfis Ecclefiæ ac civitatis.
A privilégié, inquit, fua civitatis fub-
motus , humili, loco difeat, quod in magno
gratis munere pradecejforum noßrorum concef-
fo tenere noluit : fitque redintegratum Viennenfi
Epifcopo privilegium & jus antiquum ,
quod apoßolica bentgnitas ad Arelatenfem ex
parte tranßulit civitatcm . Ubi Viennenfi
quidem antiquitus delatam efle affirmât me-
tropoliticam poteftatem , fed tarnen ( quod
Hilario fatis eft) eamdem tunctemporisfa-
tetur penes Arelatenfem Epifcopum fuifle ,
& quidem Sedis' Apoftolicæ fuffragio 8c munere
conceflam . .
C A P U T VIII-.
Ex his y qua pofi Hilarii. reditum in Gal-
lias ufque ad ejus obit urn, & in Raven-
nii ordinatione funt geßa , metropoliticam
Arelatenfis Ecclefia dignitatem confirmait.
ETfi fatis fuperque probatum fit hafte-
nus, Arelatenfem Ecclefiam tunc me-
tmpolitica dignitate ornatam fuiflfe , eum
Hilarius CeJidonium Epifcopum in eadern
Provineia conftitutum depofuit ; clarius tarnen
ad hue elucefcet, fi ea examina veri mus,
quæ .poft S. Leonis Conftitutionem feu ab
eodera feripta , feu gefta funt a Gallicanis
Epifcopis.
Audito in Galliis Leonis judicio , rece-
ptaque i prima ilia 8c breviori ejus epiftola
, quae feripta legitur v m . Idus Janua-
rii , quid, inter fe de Hilarii damnatione
eênfuèrint Epifçopi Gallicani , non liquido
apparet. Vero tarnen fimillimum eft eum-
dem. Temper, animum erga Hilarium geflif-
fe., nec minus ei detuliffe auftoritatis in
y p z
Tuas Ecclefias, quam antea fecerant: & fa- PARS J
eile, adducor ut credam , nihil jurium fuo- UAPljr
rum fibi detrahi pafliim efle Arelatenfem . Vllj,
Quæ caufla fuit ut S. Leo quinto poft primam
epiftolam menfe , aliam longe prolL-
xiorem , diuturnaque meditatione ac cura ela-
boratam ad eofdem Epifcopos feripferit : ubi
exafperatos Gallicanorum Antiftitum ex Romano
judicio animos , quibus poteft verbo-
rum blanditiis delinire fatagit , vel etiam
afperioribus terrere , nunc earn fufpicionem
ab eorum animis eximens , quam concepe-
rant , cogitare Leonem de trahendis ad fe
Gallicanarum Ecclefiarum ordinationibus ;
nunc in eos minas intentans , qui .. fponte
omnem poteftatem Hilario deferebant in provinciis
a Viennenfi diftinftis; obteftans de-
nique , obfecrans , & fub Dei invocatione
conveniens, ut omnem diflenfionis mate-
riam de fuis provinciis , Hilarium abdican-
do, removerent. Sed cum præfagiret Galli-
canos Epifcopos confilii lui jurifque tenaces
pofterioribus litteris non magis efle commo-
vendos, quam prioribus , imperatoriam poteftatem
in pontificiæ. auxilium vocare de-
crevit . Impetravit igitur a Valentiniano
Augufto.Conftitutionem ad Aetium Magi-
ftrum militke in Galliisi, qua jubet ut fan-
fti Leonis Papæ fentenria adverfus Hilarium
lata plenum fortiatur effeftum ; perennique
fanSlione decernit , ne quid tarn Gallicanis
Epifcopis , quam aliarum provinciarum contra
con fuetudinem .veterem liceat fine virive-
nerabilis Papa urbis aterna auBoritate-tenta.*
re y fed illis omnibufque pro lege fit quic-
quid fanxit vel fanxerit Apoßolica Sedis au-
Boritas See.
Talibus munita præfidiis Leonis epiftola Quem
in Gallias tranfmifla . eft , quo fucceflii ex fucceflii
hiftoricis. feriptoribus non difeimus. Auftor fit nafh
vitæ fanfti Hilarii 2 narrat ipfum totum fe
ad placandum tunc animum S. Leonis incli- ^
nata humilitate convert iffe ubi infinuatad
id fe Hilarium non tamquam contumaciam 1 0 \
reum débita demiffione , fed fpontanea 8c
ultro inclinata humilitate , tamquam çhri-
ftianæ caritatis 8c reverentiæ debitorem, de-
jeciffe . Eo confilio Ravennium fuæ Ëccle-
fiæ Prefbyterum 8c poftea fucceflorem Ro-
mam delegavit, deinde fanéHflimos Epifcopos
Neftarium 8c Conftantium , quorum
opera ufus eft , ut Leoni, fuæ dignitatis jura
, judiciique adverfus Celidonium decreti
æquitatera probaret . Multa etiam in hac
caufla feripfit , quæ ad nos ufque fi tranf-
milfa eflent ab Honora to Maflilienfi Epi-
'• fco-
Q-u e s n e l l i D i s s e r t . V. a p o l o g .
E D I T O R UM A D N O T A T I O N E S .
i u rn Viueineuus anterioribus capitil
hanc breviorem epiftolam allegavit, hæc f
adjecit, fi tarnen genuina e ß . Nunc earn om
uo genuinam praefumit, ut apoftolicam au6
ritatem ab Hilario 8c a Gallicanis Epiico
pegle£tam#/uadeat . Spuriam vero illam e
m admonitione eidem epiftolæ præmifla & ;
pendici inferta demonftravimus. Quare toti
fequens Quefnelli ratiocinium apoftolicæ <
ftoritati infenfum, ipfifqiie Gallicanis Epifcopis
ejufdem auftoritatis obfervantiflimis inju-
riofum , quod tam falfæ hypothefi incumbit ,
prorfus corruit.
2 Hæc non poft , fed ante Leonis judicium
gefta oftendimus in Obferv. part. c. 2., n. 1.
& n. a. præterea probabimus , Hilarium poft
ipfum judicium nihil tentafle, fed paruifle.
7P3 P ro S. H i l a
&R.S L fcopo, penes quern foere, ut ex vita Hila-
ApllT riij quam feripfit, manifeftum eft , maxi-
jll. • mo nos beneficio devinxiflet . Cum vero
Auxiliaris Præfeftus Urbis his omnibus con-
tentionibus velitationibufque magis exafpe-
rari Leonis animum ccrneret, quam placa-
ri ( quod Hilario in votis erat ) huic pro
communi neceflitudine auftor fuit, ut fe fe
Romanorum teneritudini paullifper accom-
modaret , 8c exiguas nubes parvæ mutatio-
nis ferenitate compefceret , ut plurimum
nd Ho- hac via, nihil perditurus , acquireret. Cum
**tum propofiti, inquit, tenax fis y & femper aqua-
ß . in Us, nulloque commotionis feile rapiaris ,ficut
jt,i fan- null is extolleris ill e ce bris gàudiorum y ego nec
Ii Hila- minimum quidem faftum beatitudinis tua ar-
rogantia memini contagione fufeari. Sed impatienter
ferunt homines y fi fie loquamur ,
quomodo nobis confçii fumus : aures praterea
Romanorum quadam teneritudine plus tra-
huntur : in quam fi fe fqn&itas tua fubinde
demittat, plurimum tu nihil perditurus acqui-
ris. Da mihi hoc , & exiguas nubes parva
mutâtionis feienitate compefce .
Hanc parvam mutationem, quam fibi da-
ri ab Hilario tam amice pofeebat Auxiliaris
, conceflam huic fuifle certum pene fa-
ciunt fequentia hæc Honofati verba. Talia
percipiens, inquit poft relata Auxiliaris rao-
nita, totum fe orationi, pradicationi, opera-
tioni, velut incipiens , mancipavit , Et poftea
: Abflinendo viBü, operi infiflendo , itinera
pedibus conficiendo ita fe tenuavity fa-
tigavity exhaufity ut v'tx quadragefimi oBa-
vi anni circulum adimplerct -,
.ilarius e . Ex quibus patet nec fanftum Leonem
jita dece- fententiam fuam mutafle, nec ceflifle Hila-
H 44P- rium fuis juribus ; fed iftum ab hujufmodi
eontentionibus quiefeentem Leoni amplius
moleftum non fuifle ; totum vero fe ani-
mabus commiffis oratione , prædicatione ,
ac - cura fua juvandis colendifque dedifle .
Quibus fedulo incumbens vivendi finem fecit
vir eccïefiafticæ pads magis quam dignitatis
propriæ ftudiofus, cujus ob^tum conti-
giffe certum eft , anno Chrifti quadringen-
teffmo quadragjefimo nono , tertio Nonas
Maji. Cum enim refponfionem fanfti Leonis
ad Epifcopos Ravennii ordinatores, quæ
x i. Kalendas Septembiris anni 449. data,
eft, præcedere debuerint (olemnia Hilarii
funera, Concilii convpcatio. ex. pluribusfor-
fan provinciis , Concilium ipfum , confe-
cratio Ravennii, epiftolæ confecratorum ad
Leonem confcriptio, Legatorum iterRomam
ab ordinatoribus miflorum j ifta 8c alia quæ
Tom• IL
R I O A R E L A T. 7 P 4
forte prius afta funt ÿ . nifi trium vel qua- PARS I.
tuor menfium fpatio perfici non potuerunt. CAPUT
Unde illud etiam confequitur, B. Hilarium VIII.
vix amplius quam très aut quatuor annos
fupervixifle poft receptas in Galliis Valen-
tiniani Imperatoris Leonifque Papæ confti-
tutiones , 8c vix etiam duos trefve ex quo
Auxiliaris Præfefti precibus , amore pacts ,
annuens, ab omni fe contentione abftinuit,
vitæque reliquum tempus totum Bontificis
muniis confecravit .
Res itaque in ancipiti erat inter Roma- Contro-
num Gallicanofque Pontifices, cum deceflic verfia A-
Hilarius e vita : quoniam intra biennii il- relatenfis
lius fpatium nulla, fefe obtulerat occafio , in. a1101"
quam nec Hilarius quæfierat , in c^ua ne- Pin
cefle effet vel Leonis decreto contraire, vel furP
confuetis muniis ac privilegiis cedere . Pri-
ma enim, ut manifeftum eft., ab illo tempore
occurrit Vafenfis Epifcopi ordinatio ,
quæ fopitam , non extinftam contentionem
excitavit inter Arelatenfem 8c Viennenfem
Epifcopos. ..
Sed quam longe abeflent Gallicani provinciarum
illarum Antiftites a Leonis con-
ftitutione effeftui tradenda , in ipfa 3 ordi- Z
natione Ravennii darum evafit. Pofthabito
enim Viennenfi Sacerdote , duodecim Epi-
fco.pi vel 4 ex fola Viennenfi prov-incia ex 4
quatuordecim conflata (quern numerumim-
plebant. Viennenfis 8c Arelatenfis illis duodecim
additi ) vel etiam ex aliis provinciis
in Synodum convenerunt , 8c Ravennium S. Leonis
fecundum defideria Cleri , Honor'atorum, & Epifl- 36.
plebis unanimiter confecrarunt . Quam ordi- ac^ ^pife*
nationem non modo non culpa vit S. Leo , Pf?vtnc’r
fed potius tamquam bonum fraternitatis fa- l/tennenJ-
cerdotalis opus Dei munere conceffum , 8c nUnC ^°*
ex infpiratione divina faftum fuo judicio ro-
boravit. Quia , inquit, eleBionem pacificam
atque concordem , cut nec mérita morum, nec
ßudia civium defuerunt y poßulationis quidem
humana, fed infpirationis credtmus fuif-
fe divina. Porro Viennenfem Epifcopum il- Viennen-
lius participem non fuifle darum eft recen- fis Epi-
fenti eorum Epifcoporum nomina, qui lit- fC0PHs
teras ordinationis indices ad Leonem dede- no*l în~
runt , quos inter , tamquam ordinationis
princeps , primatum tenet Conftantinus • Ravenii
Hüne autem non fuifle Viennæ Epifcopum ,
certum facit altera epiftola , quam 5 iidem $
ordinatores adjunftis aliis feptem feripfe- Ep- 65.
runt ad Leonem in gratiam Sedis Arelatenfis...
In Leonis enim refponfione , qui eos- Ep- 66.
omnes ex ordine recenfet, idem Conftanti-.
nus prima pariter loco inferiptus legirur :
F f f 2 quem
e d i t o r u m a d n o t a t i o n e s .
3 Ordinationi Ravennii haud obftabat Leonis
conftitütio , quse'cum folam Hilarii per-
fönam multaverit , hoc e vivis fublato Com-
provincialibus lieuit fuccefforem ordinäre , ad
quem omnia Arelatenfis fedis jura^ipfo Leone
non diflentiente tranfirent . vide qua; in
hanc rem difleremus in Obferv. part. 2,. n. 5.8c 6.
4 Non ex fola Viennenfi provincia, fed ex
provinciis etiam Narboaenfi fecunda 8c Alpium
maritimarum Epifcopi convenerunt ad
ordinationem Ravennii. Afclepius enim Apten-
fis Epifcbpus fuit Narbonenfis fecundæ , Al-
pium vero maritimarum Neftarius Dinienfis.
f Quinque ex Epifcopis ordinatoribus . Ravennii
hanc alteram epiftolam non feripfe-.
runt : unde in refponfione Leonis ipforum no«,
mina non recenfentur,