CaJJian.
Col lat.i l
fap, 24.
CaJJianus
Collât. 21.
pap., 27.
ggg
Socratis
locus de
Sabbatorum
Qua-
.dragefimæ
jejünio
difcuflus
1075? Q u e s n e l l i
ritatem , quam Socratis. Ule ienim & ea-.
dem vl-x.it ætate, & Romæaliquamdiu com-
moratus eft, .& Leoni noftro familiaris fuit ;
ac demum apud Maffiliam diu vixit , quae
& Romanæ G al fi arum Provinciæ erat ., &
cum Romanis commercium frequentabat. In
CoIIatione autem 21. cap. 24. & fequenti-
bus , teftis eft fex integris hebdomadibus ,
folis exceptis Dom in icas jejunâtum efle,in
Ecclefia Romana , Quid cauffa efi , inquit
Germaijus, ut fex hebdomadibus Quadragçfi-
ma celebretur, licet .in quibufdam Pyovin.ciis
rcligionis forfitan propç'qfiçr cura adject (fc heb-
domadam etiam feptimam vide at ur, cum neur
1er numerus , die dominico fabbatoque fubr
traclo , quadraginta~dierum impleat fummam :
fex enim & triginta dies in ipfis hebdoma?
dibus tantummodo concluduntur . Sicut enim
vix dubium eft quin Abbas .Gprmanus, Ec-
clefiæ Conftantinopol ijtanæ poftmodurri Prefr
by ter „ de hujus Eccîefiæ confuetudine lo*
quatur , cum feptem hebdomadarum obferr
vationem commémorât ; ita certum eft iftud,
quod de fex hebdomadibus habet, de Romanorum
ri tu efle intelligendum : ut man i-
feftum eft h is capitis 27. verbes : Hi enirrp
ftbi fex hebdomadarum pbfirvantiam proefixe*
funt ., qui putant die quoque Sabbati jcju*
nandum : fex ergo in hebdomada je junta per-
folvunt, qui eofdcm fex & triginta dies fe-
xies rovolutos confummant . Qui enim mer
minent Caüianum lib. 3. de Inftitutis Coe.-
nobiorum cap. 10. fcripfifle, maxime in ur*
be jejunium Sabbati pbferyat-üm elle , Ror
manos hic ab eodem efle nota to£ non infi-
cias ierit ; ut immerjto Dallæus Bellarmif
num fuggillet , eo .quod de Latinis locu-
tum éffe Ca.ffiamim dixerat.
Ut yero alteram Socraticj textus partem ?
quæ .de Sabbatorum qUadragefimalium jeju-
nio .eft, difcutiamus , omnes fere in eo corn
veniunt, ut mendofum eum locum efle pro-
huntient: qua vero ratione emendari poflit
aut debeat, non convéniunt.
■ . pionyfius Petavius in animadverfionibuç
ad fanftum Epiphanium pag. 360. &
go Mænardjis in notis ad Sacr-amentari unji
ßregorianura pag. =53. exiftirnant Socratem
non .de Roma Veteri, fed de nova , id çft
Conftantinopoli * locutum effe, voculamqué
via. feribarum ofcitantia omiflam, itarepo-
nendam efle , ut pro iv Pdpii , legatur iv
via PdpH. Suam Armant eonjefturam ex Socrate
rpfo , qui' poft pauca affirmât ., Romanos
pmnibys Sabbrftis jejunafle : iv PapriTav
aaßßamv y tret vouaivdc, : fi bi m e t; äe n im tan^com
traria fcripflfle cordatum virum perfuadere
Rbi non pbffunt; Irigéniofa «onje&ura ; fed
tarnen quæ piures ob cauflas admitti non
poteft,.. Primum enimt quotquot in edendo
Socrate operam ha&enus coliocaverunt, Mu-
fcniusj Grynæus, Chriflophorfonus, SufFri-
dus Petrus , Robertus Stèphanus ; Joannes
Gucterius, H. Valefius -y nihil tale invene-
runt in antiquifflmis, quibus ufl funt, Co-
dicibus MSS. quos ex Chriftianiflimi Regis
Bibliotheca, ex Vaticana , Florentina, Âl-
Jatiana, aliifque habuerunt . 2. Quis facile
D i s s e r t . V I . 1080
crediderjt Socratis libros jam turn corruptos-
efle cum Tripart.itam Hiftoriam fcribebat
Caffiodorus : immo cum ante eum Epipha-
ni.us Scholafticus Socratem Latino, idiomate
donabat , cujus verflone ufus eft Caftiodo*
rus l Uterque porro eamdem leâtione'm re-
præfentat , quam nunc in Socrate habemus.
Nihil dico de Nicephoro , qui eadem ex
.Socrate tranfcripfit ; nee par eft credere aut
nullum tunc em.endatum eodicèm Socratis
fupèrfuifle, aut Njcephoro non adfuifle, qui
magna ex parte Socrati innititur . 3. Ad
Conftantinopolitanqe Eccîefiæ .morem referri
non poteft quod fcribit Socrates, très .tantum
hebdomadas .continuas ante Pafcha je-
junatas efle.. Theophanes enim .,.aliique.;poft
ipfum teftantur tempore Jufliniani Imp.era-
tori.s’ quadragefimale jejunium 06I0 hebdomadibus
apud Gonflaptinopolitanos ponfti-
tifle. Immo Sozomenus .Socratis temporibus
æqualis , jam ,tunc cum fcribebat, feptem
hebdomadas Conftantinopoli folitas efle je-,
junari per Quadragefimam, exprefle pro.fite-
tur. Alii3 inquit , feptem hebdomadas .com-
putant Confiantmopoli, per cunclas in
circuitu Brovincias ufque ad Phcßnicem. Quibus
verbis explicat, quod Socrates ipfe ma-
gis implicite dixerat : Qui autem'9 . inquit ,
in Illyrico , & per. univerfam ,Graciam , &
qui Alexandria degunt, fex ante Pafcha fe-
ptimanas jejunant 8cc. ■ : ii.'
Aliam igitiir viam ineunt nonnullL.. Jacobus
Gapeilus exiftimavit parenthefim il-
lam ., ■ 7T\«V Mocßßd'iov xj .ni/ptuxhi. : Exceptis
Sabbato fÿ- dominico die : nativo .fuo loco
rnotam effe , & ;poft .du^s fere lineas efle
tranfponendam ,. ita . ut non de Romanis. »
fed de aliis öriexnälium partium Ecclefiis ,
quas confiât Sabbatum ab .omni jejunio immune
per omnem annum, excppto Sabbato
fan£lo, habuifle.: atque in hunç modum le-
gendum putat : Nam qui funt Roma , très
fimul feptimanas ante Pafcha jejunant ; qui
autem in lllyrico3- & fota Gracia , quique
Alexandria habitant , ante fex hebdomadas ,
Sabbato e t dominico exceptis , jeju-
mum , quod efi ante Pafcha,, jejunant^ Pro-
babilitate conjeftura hæc non çareret, fl &
Codicis alicujus aufloritas fuffragaretur, nec
priora duo argumenta, quæ Petavü,&M i nardi
fufpicipnem erertsunt , hpiç quoquç
gdverfarentur f
Chrifiianus Lupus jn fcholjis. ad çano«'
jiem lv. Trullaqurn fuam etiam fymbo-
lam ad nodi .iftius folutionera contulit. So*-
crates , inquit, fibi ipji non coharet, diccns
in eodem ejufdem libri capite : Romæ fin-
gulis Sabbatis jejunant . Forfan velit illam
ipfam fuo tempore jejunantem^ P.omam .olim
Sabbato non jejunajfe ; quod & veritati
illius ifibiç fcopo efi omnino çonfeqianeum •
Parum felix, meo quidem judicio, lufpieio.
Primum enim non ufquequaque eft evidens,
veritati efle confentaneum prifcôs olim Ec-
clefiæ Romanæ fideles Sabbatum a jejunio
abfolviffe ..Hierunymus enim morem iftum
in Romanam Ecclefiam induSlum fignificat
ex raajorum præcepto quod ex lege apofto-
lica
Niceph I
12. cap]
34-
Sozorntii
mod:
fi'ap. ij,
1
J. Cap
H &C
Lupico:
je^lure
de'locii.
Sqcratii
tôSt, D e J e j u n i
U»>. liêa Æfcemlilfe csnfendum' effet . Vnaqux-
J. 28. que j inquit, Trovincia abundet in fuo fen-
1Uct- fa ; & praccptd ma/orum leges apoßolicas
iiBott, arbitrctür . Auguftini qüöque tempore plu-
1 rimonsm erat opinid , ad imitationem Apo-
ftoili- Petri ab ejufque ætate Romanos jejunium
Sabbati affumfifle : aitque ipfe Augu-
ftinus traditioni apbftolicæ Romanorum j tra-
ditiohem pariter äpoftolicam ab" Orientali-
bus opponi pofle . Gaflianus idem reftatur J
Sed & Inhocentius * l. fatis fignificat hand
fuæ" Eccîefiæ confuetudinem tarnqua.m ah
Apöftölis acceptam apud fuos: tum haberi
Iffcértum igitur admodum eft• quod fcribit
Lüpüs , olim Romæ Sabbato non 'efle jeju-
natum .* cui unicus hic Tertulliani Jocus>
favere vWetur , libro dé jejuni is cap.- 14.
Quàmquavn { inquit^ vos etiam Sabbatum fi\
qUdndo continuât is, nümquam nifi inPafclya
jepunandum , fecund urn rationem alibi reddi*
tàm. Quamquam nihil prorfus ad Romano-'
rum confuetudinem facit Tertullianus yqui
non contra Romanos , fed adverfus omnes
Cätholicos fcribit, quique ut ex illorumri-
tu arguat , attendit magis ad id quod in-
Africanis , in Orientfllibus & fin plerifque
Occidentalium Ecclefiis ufurpabatur , quälen
erat jejunii remiflio in Sabbato, quam ad id
quod paucæ Occidentales Eccleffe cum Ro-
znana agere confueverant.
Quod fubjicit Lupus , conje&uram fuam
fcopo Socratis efle confentaneam j prorfus a
rei -veritate alieniitn- eft. Socratisenim iftud
côhfilium fuit , lit varios variarum Eccle-
ffàrum ritus: exponeret, qui eo præfertim
quo fcribebat tempore tam in Oriente ,
quam in Occidente ufurpabantur . Quod &
lo'qiiendi modiis indicat: femper: ènim quafi
de re præfenti.diflerens, præfentis temporise
vocibus utitur . Primum igitur, inquit.;',>je-.
junta ilia , qua ante Pafcha ~fiunt ,v aliter
apud alios obfervari reperias .- Qui Roma
funt . . . jejunant See. Quod non diverfunr
eft ab his verbis , quæ in eodem» Capite le-
guntur: Qui Roma funt ,. fmgulis Sabbatis
jejunant: cum e contrario ubi præteritæ æta-
tis mores enarrat ^autrControverfias, præteri-
tr temporis modulis fermonem induere foleat.
till. Quid igitur ' ad Socratem dicemus ? Hoc
P de- plane dicam. Primum Socratem hic de ve-
m ad teri Roma agere, nee de alia 'ætate'; quam
y em de fua , nee aliter eum fcripfifle , quam
,n m nunc legi m us nec ejus verba e fuo loco
in inferiorem périodiim efle dejicienda.
2. Egregie hallucinatum efle Socratem ,
Græcumqùe herminem fexcentis fere leucts
a Rorfiana Urbe agentem , Romanar difei-
plinæ ignarum, incertifque deceptum-rutriu-
fculis , aliis errandi locum dedifle . Quis
enim nefeiat quam frequenter , quam facn
le ertare eos contingat , quf narrationem'
aggrediuntur rerum a fe yel locorum fpa-
tiis , vel intervallis temporum longiffime
remotarum : & multo etiam facilioremî efle
lapfum , cum ex rumore folum , quæ.nàr-
randa funt , hauriuntur, ( quod Socrates ipfe
fibi contigiffe. fatetur initio - libri fecundi )
quam cum ex veterum, fcriptoriim hiftoriis
Tom. U
o. S a b b a f i . 1082
accipiuntur. Hoc certfe-nc ipfe quidem Va-
lefius poteft negare de ffûb Socrate , quem’
fæpe fæpius erroris äimiit in annotationibus
fais’; quarum vix pagina-una eft , 'i n qua
nigrum theta auéVori ’ fuö‘ non affigat. Socratis
‘ errorertt cörrexiffe Sozomenus vide-
tur ,• cam expunxit . Si enim , ut Valefio
probabile eft-, junior fuit Socrate , etfi eadem
vivens ætate; fi .pofterior fcripfit, So-
cratifque hiftoriam bb oculos habuit , quæ-
dam "ei addidit in^ aliquibus emendavit ;
cenfendus eft plane Socratem in errore de-
prehendiffe, cum ^ih. 8.C. 19. eamdem cum
illo quadragefimalis -jej tmii • vatieratem èdif-
ferens, de triûm illarùm Eccîefiæ Romanæ
hebdomadarum jejunio de[que Sabbafi ibidem
remiflîone ^Omnino filendum putavit.
• 3. Verofimillimum efl Socratem»,' fi- No-; Socratem
vatiana;. labe infe£tus non fuit , Noyatia- favifie
nisq faltem ( quod & fàtetilf ulrro' H. Va-"' Novatia*-
lefius )iaddiàum"füïffô v féü’ quod- neeéflitü-’ nia.
dine’ ac -familiaritaté iifdèm >cônjunftus'
fet , feu quod eorum difeiplinam atque ab-
ftinentiàm probaret. »Cum àutem hoc intet:
cetera, profiteren tu r Noyatiani^quod .Ecclefia'
in' Synodïs circa- pafcbaJern féftivitatem
obferyandum dectÿÿerae-vv-nulla rtéCèlfitate
fufeipi debere yel'-finipom'; ’-liberum efle cur-5
que-Eccîefiæ fuo môre ûti ';; illudqùè omne
indiffererts effe , unde ' & 'd&uèpopot rtuncupli-
ri; amabànc r- hinc natum eft Socrati confi-
lium per varios Ecclefiamm rfitus' éxeurrétt^
di-f eqrum ;diveriitktehî: 'defciïbendUâêchr¥-
tius ,0 jlliufqüe præfeftfm jejümi, quod Pàf*’
ch* antecedit ; Hinç -êtiam' hbenter-Rorfia-'
nam Ecclefiam ; in èo ab aliis maxime difli-
dentem : repræfentavk Quadragefimam hu- 4
jus Eccîefiæ tribus tantùmmod;ô hebdomadi-
bus’ circumferibens , eafque Sabbati fimul
jejunio- , non fecus -ac Dominicæ imrni-
nuens; i .partim uf .illam ‘Novatianorùm fin-
differentiàm prObatàm, Ca’tholïcôrum V o rnan
0mmq ue i m p  is;exem p 1 ôfacére t }partim
etiam ut indulgentiorem illius Eccîefiæ
difeiplinam exhibehs , eorufn ; rquibus fàve-
re fatagébat, aufteriores mores corarhendaretv-
Quod .'fieri poffe■ -d ixi mo§-; tit Socrates vel XIV
incautus; vel Novatiadis favere‘cupiens;ali-- Dallæi*
qüid nRomanæ -Çeclefiæv'impôfueritsÇ'fidéhi' exemple»
excedere îhorihullis vide tuf; Gerte ,{nq iiit docetur
Dallæus de prima parte Socrati ci textus; feripto-
agefts , non de àrcano altquo fidei capite ', rum
Jed de faSlo ( ut loquuntur ) cuivis obvio -Ç ^en? dif-
omniumque fenftbus èxpofito - agitur . Efine, ^utien'
vcrifimilè Socratem in re hujufmoâi mentiri dam*
voluiffe? Gu jus promttà & expedita frobatiti
in omnium hominum oculis quottdie verfabad
tur . ProfeBo non hareticum rJed infâtiurri
,ac emota mentis hominem fuijfe ißum opor-
tuit , fi in hoc argument0 feiens ac volens
Ecclefiam calumniatus èfi . Vix certe addu-‘
ci quis poffît , ut infanum ac temerarium
adeo confilium bonæ indolis'hömini in meii1-
tem venerit ; non tarnen -ffâ rara funt hu-
jufmodi exempla, ut fpoflte non'occurrant.
Quis', verbi gratia , poft niille- annos', cum
ipfius Dallæi libruni de jéjunlo & Quadra-
gefima evolvet, revocare in dubium
Aaaa 2 bit