Crefconii
Breviarium
&
Colleétio
canonum
unius ope-
«opera.
4. Dionufius Ab bas Romanus & Romæ
fcrihens non omififlet ea in titulis annota-
re , qua Romani Pontificis auâoritari &
amplitudini plurimum conferre videbantur :
qualis eft appeliatio lupicini Afficani , ut
vult emftola fragmentum, Epifcopi: quod
exemplum ex Africans Ecclefia fmgulare ora*
nino «ft Leonis temporibüs.
5. Sed'nullius fint ponderis momenta hac ,
quæ jani expendimus : palmare enim argu~
mraturu > & qüod. fexcentorum inftär eft ,
nobis fuppeditant Crefconii Epifcopi Afri-
cam opufcula 12 duo, quæ fupetfunt ■, alte-
rum quod Breviarium Canonicum nuncupa-
tqr, capitula vel potius. indicem cotitinens
Gapitulorum tam Canonum fynodalium ,
quam Decfretorum pontificiorum, quæ Dio-
nyfiana Colleftiocomptaftittir; aîrerum veto
Colkfäo feu Liber Canonum dicitur, in
quo mtegros Concilidrum Cattones &Pon-
tincura Décréta eo ordinev quo in Bretia-
rio allegantur » defcripßt : non ordinem fci-
licet Conciliorum & Canofiürtl feqüens, ‘ fed
materia folius habens ratiöttem . Pofro quod
ad reni noftram facit, Crefconius Diönyfii
Exigui Colle&ionem per omnia ( fiqppafttös
ad Africanos Canones numéros excipias1) fe-
^atus eil , eofdem Canones , eadem Décréta,
ex ejufdem editione v iifdem verbis &
numeric exhibet* ut evidens fit Epifeopum
iiunc ÄfricanUm Diönyfii Colle^Iionern ife—
cundum materiæ ordinegj^ digerendam fufce-
piffe ; quod &! eruditi quique Codicum Carter
tticorutn colle&ores ac ftudiofi ultrö fatentur*
Quantacumque vero diligentia evolveris
Juftraverifque Crefconii Breviarium & Col-
Jedlioriem , ne verbulum quidem ex hac Leo-
nisadMauros Cæfanenfes epiftola excerptuni
inventes : quàm nefas eft credere a Crefcönio
fuiffe pratermittendam > fi fub finem fepti-
mi, quo viyebat, faouli, earn in Diony-
fiana Colleétionè irtveniffet -, Leonis 'enim
au&oritas, rerum quæ in epiftola t radian tut
militas & momentum -, ipfum etiam erga
fiaos Africanos ftudiom y referipto illi ma-
jbrem eommendatibnèm apud Crefconium
conciliated. ïgitur Dionyfiana epiftolam m-
pontinciarum Colledlio , qua atate vivebat
fenbebatque Crefconius-, nee epiftolam Leonis
ad Africanos com pledlebatur, nec Hi lari
, Simplicii, Felicis , Symmachi, Hör-
mifdæve Décréta : vivebat autem Crefco- y
mus, ut ex Baronio colïigunt Bibliotheca
E D I T O R U M A b
12 Non düo , fed iihiitn & idem opus fürit
Crefconii Breviarium & ColleSlio canonum . Breviarium
énim nihil 'aliud 'éft nifi index , feu
tabula ‘Canonum collèdMoni prsltiifTa ; quod
cum apud Jüftèllum editurti fit feorfim a Coi-
■ le&ione -canonum , 'duorum opufculorUtti Opi-
nionem peperit. Sed hac dé ré plura tortl.
in traftatu de antiquis 'colledliombus & colle-
ctoribus canonum-.
i? Si in manuferipto Dionyfiano , 'quo Cre-
Icófiius ufus eft , hasc epiftola non Iegebatur ,
& ldeircö a Dionyfio fuz Colledlioni inferta
4100-11111 j non -tarnen hinc fequitur, hanc Dio-
Juris Canonici antiqui clariflimi 'Editores ,
circa finem fepti’mi >fa*culi , feu circa annum
Ó90. 'Quamobrem pro certö habeo ,
fton fuifle hanc epiftolam a Dionyfio dpfo
fu« Colledlioni appofitam, fed\ab alio fu-
peradditam: & fortafte ab -eodem illo incer-
to audlore, qui eamdem Colledlionem au-
xit «piftöflis; Romanorum Pontificum Hila-
r i , Simplicii, Felicis*, Symmachi , Hor-
mifd^ , & Gregorii junions ;* -cumque bic
ulfimüs adhuc «flet in vivis trigefrmo odla-
VI fjeculi anno, & Decreta ipfiirt in Conci-
lio Romano circa annum Chrifti 720. ebn-
dita ad calcem hujus AdditiOnis legantur
i? circa eadem qüoque tempora additam
•èfle Leonis epiftolam de qua agimus, fufpi-
•cari licet ^
Sufpicionem de tempore fifijus adcJifioms
äuget confenfus omnium, quos quidem vidi
, Codicum- -MSS. Colledriörtis Dioiïyfia-
nae antiquiffimorum, & -qui Carolo Magno
Imperatori äquales aut fuppares videantur ..
Xsm enim epiftolam emnes repf^lentant •:
ut indubitätum appareat illud quoque exemplar
, quod Adrianus Papa I. Cafölo* Imperatori
dona dedit , & ex quo o'mnia forte
apog-rapha, qus in GalHcariis nunc JBiblio-
fheds -afterVantur, deferipta funt , eamdem
pariter epiftolam efle êomplexum ac pro-
inde illam antequam Roma in Gallias af-
portaretur truncatam , interpolatam , &
Dionyfiano Codjci infertam fuifte intra Gre-
górii junioris & Adriani I. tempora, feu
intra annbs fere fexäginta. Hujufmodi Codices
plures videri poffunt in Bibliotheca
Xegia , duo in _ Thüaiiea -y totidein' in Se-
gueriana , nnus prarclatiflimus 'in celeberri-
mo fanfti Gerrhäni Parifienfis Monafterio ,
quibüs add1^ venerand« hntiquitatis Codicem
e Monafterio fanfti Galli, quem erüditi Ba-
luzii beneficiö' vidimus . Earndém interpo-
lationis antiquitatem probat Hrncmart Re-
menfis Opufculüm ^y. capitulörum adverfus
Hincmarum Landunenfem -cap. y. ubi ex epiftola
ad Mau ros1 referuntür & cauffa Lupi-
cini, & ( qu^ in Dionytiana appendice non
leguntur ) Cauffie Donati Salicinenfis , Ma-
x im i, Aggari ■ & Tybèriani EpifcoporUm .
Porro mirum1 videri non debet epiftolam
hanc poft tot -annorum a Dionyfio intervallum
depravatam fuifte: cumipfelLeo earn ,
quam ad Flavianum feripfit, etiam fe adhuc
fuperftite i4corruptam .fuiffe , fepius fit con-
que-
•N O T A T I/O N E S.
nyfio fuifte -additam póft atatém 'Crefconii
primum eftim ädditamentum älicui Dionyfiano
exemplari^ olim ''acceflifte videtür paullö poft
Symmachi tnohem. Lége Admonitaonem n. 11.
tom. i. päg. '6 53.
14 Leo qUidem aliqüändo 'corruptam crédi-
dit fu* epiftola Grjecäm verfioilem , quod tarnen
falfum ipfe poftea detexit , & nos fufius
oftendimus Adnot. 3. ad an. 454. Deprävatio-
nem vero hujhs epiftols ad Epifcopos Mauritania;
nondum Öuefnellüs prpbayit , adeo ut
ea , qiiz mox:%bdit expRcafufüs rationem ,
qua hzc depravatio indutfta fuent,.4naniffima
divi-:
1341 Q uesvelli N o t®,
queftus. Qua autem ratione ea eprruptio
contigerit, etfi divinare vdle otiofi homi-
nis effe videtur j dicam tarnen, quod in men-
tem venit. Pars illa epiftola, qua; caput 2.
-cqnflat, inventa eft ab aliquo ftudiofo, Leonis
nomine decorara .* quam cum in fuum
Codicem vellet referre, eam vel ad mar-
ginem , vel ad calcem epiftola Leonis I. ad
Maurös appofuit, five propter materia, five
propter nominis affinitatem : & revera
adhue habetur ad calcem epiftola in aliqui-
TR-kr ^ °^<r^us» ft“05 fervat Thuanea
Bibliotheca. Sciunt.porro viri eruditi quan.
tis errovibus locum dederit nominum fimili-
tudo, qua effeeit etiam ,. ut Leoriise Bituri-
cenfis EpifeOpi epiftola Leoni Papa adferi-
pta fit ad noftram ufque atatem Seiunc
qui antiquis manu exaratis: codicibus ver-
fandis aflueverunt, quam multi hujufraodi
reperiantur , in quibus antiquitatis ecclefia-
ftica omnis generis monumenta proraifeue
collefta f l in tn u l lo fervato nifi materia
qualicumque' Oirdine. Multa porra inter epiftolam
genuinam, & fragmentum: illud con-
veniunt. Utroibique enim agitur de Ordii-
nationibus illickis, utrobique de Virginibus
barbarica oppreftione corruptis confultus Pontifex
refpondet . Facile autem ifuit ut e .latere
vel e calce,epiftola in ipfam epiftolam
imperiti foribayitio irrepferit. Certe ut cre-
dam pannum iftura ex aliqua Golleftipne
Canonum 3c Decretalium fumtum effe, fere
pei-fuadet 15 Gratiani] Colle£Ho , cujus
Decreto /quadam ;ex hoc capite 2. inferta leguntur
non tamquam ex epiftola ad Mau-
ros decerpta » neque inferipta Leonis primi
nomine., fed fimpliciter &-J abfolute Leoni
artributa ,, hoc modo: Item. Leo Ep i f copus ,
vel, Item Leo, cum alia., -quSfc ex$ Capiti-
bus 1. ;3..r 4. & 5. ibidem adducuntur , ex
epiftola ad Mauros defumta effe" dicantur .
Quod diferimen non ex pofterioribus quidem
Grafiani editionibus deprehenditur , in
quibus^ plura a Romanis Corre&oribus male
Correia font; fed turn ex MSS.Codic.turn
ex editione, qua Parifiis anno 1531.Theo-
dorico quodam Minimitano procurante prod-
iit, & editione Lugdun. Hug. a Porta an.
1548. quas videfis 1 . q[, 1. cap. 44. & i<.
qu. 1 1.-cap. .24. Si qui Epifcopi <talemO’
Dift.&o. Illud fane quod a d cap. 4. &*32. q. y.
Legimus etiam in Additione quarta Capitu-
lor.um Caroli Magni & .Ludovici Pfi Im-
peratorum partem hujus p a h n i fe d ., qua
eft hujufmodi interpolatorum vafrifies, plu-
rimis .adhuc 16 additamentis intertektam .
Titulus ita fe habet: In ,-caujfa Lupictni E-
pifcqpi ex epifiola Leonis Papa Africanis E-
Jtifcopis direBa., Sequitur deinde Oapitulum:
Cauffam Lupicini Epifcopi, qOia sic nobis
placuit , illic fubemus audiri , & cetera ,
ut apud Dionyfium , ufque ad hac ultima
, verba: Nofir a qttoque fententia roborentur :
qua hie ultima -non funt,‘ ut in Dionyfii
Codice , hac quippe alia fequuntur: Ex his
enim poffuMus cognofctre qualiter de ceteris
agatur., .qualiter nos nihil eontra flatuta ma-
jorum egijfe pceniteat. Data 4. Id. Aug.
Ex quibus inteiligis*, Leflor , quam in-
temperans fuerit interpolandi libido., quam-
que impune in hanc.epiftolam , quam difeu-
timus, graffata fit..
17 Primum enim confilium fuit, augen-
dam effe hac ad Africanos epiftola Diony^-
fianam Colleilionem, ut delata in Africam
Pontificis Romani Decreta, majorem ex Co-
dice auftoritatem fumerent ; nec aliter re-
cipi poffet, five a Gallicanis, five Ab aliis
Ecclefiis Diqnyfiana -Colleftio , quin firiiul
Romanam ‘Circa appellationes .aliaque hujufmodi
difeiplina capita^poteftatem amplO-
£Ierentur . Sed quia parum erat mandata
Pontificis illuc tranfmiffa effe, nifiobedien-
di neceffitas, & exemplum appareret,; hac
ob eam cauffam -verba fuppofuerunt initio
•cap. 2.Sapercjl, F.ratres, ut concord! obe-
dientia falubres fufeipiatis hortatus , &c:
quorum loco MSS. Codices habertt folum-
modo concorditer . Quid poftea ? Manebat
adhuc alta mente repofitum Concilii Afri-
cani refponfum ad Zofimum , Bonifacium ,
Caleftinumque Leonis pradeceflbres , quo
cx Africa ad Romanum Pontifiecm cauffas
ecclefiafticas per libellum appellationis de-
ferri noil pofl'e invifte contenderunt: opus
ataque fuit .ut appellatio alicujus Epifcopi
Afri-
Varii
gradus in-
terpola-
tionis in
hac epiftola
.
Grad.
E D I T O R U M A D N O T A T l O N E S.
divination! tribuenda fint, ac ex noftris argu-
mentis, quibus hanc partem genuinam confti-
tuimus, latis fuperque -disjiciantur.
15 Gratianus in allegandis antiquis canoni-
bus & epiftolis Romanorum Pontificum ufus
eft duabus Colledionibus Hadrianea &. Ifido-
riana , vel certe iis paullo ante fuam atatem
feriptis Colledlionibus, qua ex iifdem duobus
fontibus ebiberunt . Quod fi 'hanc epiftolam
laudans , oniittit titulum ad Mauros , nihil mi-
rum , cum idipfum in allegandis aliis certifli-
mis quoque epiftolis eidem accident.
■ 16 Hac qua affûta funt in Capitularibus ,
aliéna effe additamenta evincitur : quippe qua
in nüllis omnino hujus epiftola codicibus leguntur
. Hinc autem non fequitur, addita-
mento pariter efle deputandam earn partem, qua
pluribus & antiquiffimis manuicriptis fulcitur .
17 Cum hi omnes comiptipnis gradus hy-
/pothefi nitantur , qua probata non fuit , im-
■ mo ex noftris ratioftibus faîfa eft 3 niera commenta
.& fomnia effe apertiffïme liquet. Enim-
vero gradus fecundus, quo inter affumenta at-
que interpoiationes referuntur voces: concordé
obedientia pro concorditer , adeo commentitius
eft, ut omnes Hadrianei côdices , ; quibus in- •
terptdatio imponitur, habeant concorder ,, &
codices editionis decurtata , qua ab.ipfo Qiief-
nello fincera habetur -, ' praferant ' concordi obe-
dientia. Vide Adnot. 48. in epiftplam inte- Torn -r.
gram, & 42. in decurfatam . Molefta'Qüéf- coj
nello eft Romana Sedis auftoritas prafertim Jbi co].'
in appellationibus , qua hoc capite confirma- 676
tur : & idcirco plerique gradus ad hanc au-
(ftoritatem clevandam interpolationis nomine
tdiriguntur.