185 D e V o g a t , o m n ,
CAPUT illüxft prope mundi finem , ad prseteritatn
5CI.& XII, non. rccurrit tetatem. Ita modo quodam &
ipfi & non.ipfi funt y de. quibus & quibus
8z ifta dicuntur , dum in- aliquo 82 fpeciälia
a generali'bus non dividuntur, in aliquo ve*
ro a communibus fepaTantur.
C A P U T - X I I .
j.rT'tmA4
Apoftoli
locus inte
gre fufci-
pienJus.
83
Ibidem v
Senfum A-
poftoli praxis
Eccle-
fix expliprxfertim
in para*
fceve Paf-
chx. 8S
Quod illud Apoftoli 9 Vu It omnes homines
faivoç; fieri , integra- pleneque fufci-
piendum ejl,
SE P çum legerint hæç vel audierint qui
amant ealumniofa çertamina , dieent nos
per hujufmodi difputationes. Apoftolo eon-
. tradicere definienti, quod Deus omnes homines
velit falvos fieri , & in agnitionem veri*
■ tatis venire . Quam partiçulam verborum-
Apoftoli ita nos intégré pleneque fufcipi-
mus, ut nihil ei de præcedentibus five fub-
je&is ,. quæ ad ipfam pertinent , fubtraha-
jnus . Quoniam , ut cetera divxnorum elo-,
quiorum teftimonia fequeftremus ,. hic locus,
fufficit ad: evaÇuandum quod eaiumniofe ob-
jiciunt, & ad defendendum quod impie dif-
fitentur. Sçribens itaque ad Timotheum 83
magiftec gentium Paullus Apoftolus , ait :
.Obfeçro igitur primo, omnium fieri çbfecratio-
nes, poftulationes, gratiarutttaQionespro omfii-
bus hominibus, & pro Regibus, & omnibus-
qui tn fublimitatc funt: ut quiet am & tràn-
qiiillam vitam àgamus in omni pietate & cà-
Jlitate, Hoe enim bonum eft & accept um coram
falvatore noftro- 84 Deo, qui omîtes ho-
mines ■ vult< falvos fieri , & in- agnitionem
veritàtis.venire. Unusenim Deus , & unies
mediator.. Dei .& hominum , homo Chriflus
Je fus , qui dédit redemtionem femetipfurn
pro omnibus . De hac ergo do&rinæ apofto-
Jicæ régula, qua Ecclefia univerfàlis imbui*
tur , ne in diverfum inrelle&um noftrô
evagemur arbjtrio, quid ipfa univerfàlis £<j*
clefia fentiat , requiramus ; quia nihil d^-
bium efle poterit in præcepto, fi obedientia
côncordet in ftudio , Præcepit* itaque' ApO-;
ftolus, immo per Apoftolum Dominus, qui
loquebatùr in Apoftolo y fieri obfecrati'ories -
& poftulationes, gmtiarum aEliones pro'omnibus
hominibus, pro Regibus, ’àc pro his qui
in fublimitate funt . Qüam legem fupplica-
tionis:.ita omnium lacerdotum , & ommurft
fidelium devotio conuorditer tenet , üt'tluU
la pars mundi fit , in quia hujufmodi ora-
tiones non celebrentur a populis chriftianis,
Supplicat ergo- ubique Ecclefia Deb non fo-
lum pro fanélis & in Chrifto jam 85 re-
generatis, fed etiam pro omnibus infidelibus
& inimicis crucis Chrîftî, pro omnibusido-
lprpm .çulto.tibus,pto,,.omoibus,qui Chri-
G e n t i u m L i b . I. q jg k
ilum in membris ipfius perfequuntur , pro
Judæis , quorum cæcitati lumen -Evangelii
non refulget, pro hæreticis & fchifmaticis,
qui ab unitate fidei & caritatrs alieni funt.
Quid autem pro iftis petit , nifî- ut reliélis
erroribus fuis convertantur ad Deumacci-
piant fidem , aecipiant caritatenr, Scdeignp“
rantiæ tenebris liberati , in agnitionem ve-
niant veritàtis? Quod quia ipfi. præftareftbi
nequeunt , .malæ confuetudinis pondéré op*
prefti , & diaboli vinculis-alligati , neque
deceptiones fuas evincere valent, quibus tam,
pertinaciter inhæferunt, ut quantum aman-
da ,eft- veritas , tantum diligant felfitatem \
mifericors ' & juftus Dominus pro omnibus
fibi vult hominibus fupplicari , ut cum vi-
demus de tam profundis malis innumero9
erui, non ambigâmus Deum præftitifte , quod
ut præftaret oratus eft : & gratîas ageqtes
pro his qui falvi'fa&i funt , iperemus etiani
eos qui necdum illuminati funt r eodem d'i-
vinæ gratjæ opéré eximendos de poteft'ate
tenebrarum , » & in regnum Dei priufquam
de hac yita exeant, transferendos»* >
C A P U T XIII,
Secreti illius profunditas, quo Dei falvantis
gratia 'aliquot pro quibus Ecclefia orât 9
praterit , nobis in hac vita patere non
poteft f
QUodifi aliquos-, ficut videmus: accide-
re9 falvantis gratia præterierit , & pror
. eis oration Ecclefiæ recCpta non fue-.
r it , ad occulta divinæ jüftitiæ judicia referendum
8b eft, & agnofcendurti fecreti hu-
jds profundiratem nobis in hac vita patere
non pofle . Ex parte enim fcimus , & ex
parte prophèiamus y & viderrtus nunc per fpe-
culum in anigmdte-. -Nee fapientiores aut feien-
tiores beatilfimo; Apoftolo fuftius, qpi cum'
de gratia: pofentià difputaret magnoruni'
myfteriorurti ingrdflits arcanum , ïis: quæ 87
impoflibile’ erat énarrare , fuccubuit . Cum
enim dixiffet: Nolo enim vos ignorttre, fra-
très if myfterium hoc y ut non Jitis vobis ipfis
fapientes y quia excitas ex parte in Ifrael
cohtigit y dtmec plenitkdo gentium inharei ,
0 * fie 'ontnis Ifrael falvus fieret, ’ ficut feri-
ptum eft : Veriiet ox Sion qui eruat & aver-
tat impretatès ab jacob, & -hoc '-illis a me
teftamentum, ' cum abftuiefo pècCUta 'èorum 5
fècundum Evangelium quidem inimiti - propter
vos , fecundum ele&ionem veto dtle&i
propter patres . Sine poenitentia enim fimt dona
& vocatio Dei, Si cut enim aliquando &
vos non credidiftis Deo y nunc autem mife-
ricordiam corifecütï eft is propter illorum iri-
credulitatemy ifti. nunc non ere dido unt
... in ■
8z Vat. ,1. fpeddles y. 2. & ,cum aliis;edir.
ante' Quefh. jpeçiali ,. At JWfc£..Wl.- Thuan. &
Çamb. ut, in textu . f !
83 Voces magijler gentium tx MSS. Vatt. 2.
& 3. ex Jol. & Catnb. adüitæ. "
84 Quefn. in marg. Deo dciet MS. Thuan. '
85 Vat. I. rennt is .
86 Verbqm ejl adjecimus ex noftris MSS. Vatt.
quorum duo i. & 3. Hpc loco præferunt j alius
transfert pou agnof'cendum, uti erac in editis ante
Quefn. Hic illùd delevit , uti jdeeft in MSS,
Jol.' & Catnb.
87 Quefn. in roarg. Al, impoffibilia erunt enar*
rariy ut in cod, Camb.
CAP.Xli
& XIII.'
Deus vultj
orari prol
omnibus I
Quod prJ
ces EqclJ
fix noa I
exaudiasl
tur pro I
omüibus.
ad occu.tl
Dei judiJ
cia •«((■ !
2$.
Jfa.S9.im
H
187
D E V OiC A T! o M N. G.EN T I U M L I B. I.
GAP-XlH* in veflra mifericordia , ut & ipfi .miferiçqr-
diam confequantur.. Conclufit enim Deus omni.a
in incrcdUlitate , ut omnium mifereatyr.*
^poffolus Cum ergo hæe diyinorum operum my.fteria
S?Puta‘ad fupra menfuras humanæ intelligentiæ; ex-
flUporem cellentia , quodam mentis 'Aise:. prpfudi0îpt
tfansferr. exceflu, itotam expôfitionis ratiouem tranf^
1-1,33,tulit. in ftuporetp., & admir^tor eorumqufé
protulerat, exel.amavit '& dixit,: O altitudo
divitiarum fapientia '& fcientïx Dci.y. quflm
ineompt-ehenfibilia funt . judicia .ejus -^t" in-
veftigabiles via . ejus. î Qieis, enim<:. cognovit
fenfum Domini j aut quishieonftliaxius ejus
fuit} Aut- quis prior dédit M i, & retribue-
tur eibQiuQniam ex ipfoy&tper ipfumi&
S 88 W ipfi* -funt.'omni fi. .Ipfilglwaïufâ: in facft-
la. Amen. Præmifta enimi docentis affçrtio
B 89 locum dabat multimodæ quæftioni , ut 89
variatæ pervtot populos âc tetnpôça gratiæ
caufla quæreretur . Cur fcilicet anterioribus
B fæculis. dimilfæ effent omnes geqtçs ingredi
vias . fuas ,- uno tanxutn Ifrftele^. qui diyjnis
eloquiis erudiretur-,' excepta, & ad cogni-
tionem veritàtis eleélo ; çüjua ;ihifidelitas; .locum
tandem falvandis / gentibus fecerit :
tamquam fi unus populus in fide fui generis
permaheret, (tniferjqordia Dei ceteris fe
Jgew. xi. nationibuS) præftare non pofîfet *-'Cur deni-
B* que ipfi quorum diminutio falqs gentium
eft , ah .obcatcatione fila.—nop. liberentur.,
K priufquam ingrediatur gentium plenitqdo :
quafi illuminari cum omnibus - nequeant ,
qui omnes fa&a omnium gentium adoptio-
ue falvandij funt ? Aut quompdo omnis
Ifrael "fubjata,;obcæcatione. falvandus fit, cu-
1 • jus innumerabilis multitudo in fua infideli-
B pa \ ta?e défiçiens, ad temppra 90 falvandis, prp-
mifta nptj,,pervçnit.;> Vel quomodo ipfarum
. Il gentium î quarum prius non eft fa£la voça-
C,' tio , diçaîur nunç ingredi plenitudo , cum
■ 9! 9.1 taina promifeuæ ætatis & conditionis
homiaum millia in omnibus nationibus quæ
funt fub cælo , fine Ghriftj juftificatipne
jnoriantur^^Sed, horum royfteriorum judi-
ciorumque caußfas pius & doftus magifter
jmaluit ad altitudinem divitiarum. fapientiæ
Dei fcientiæque fufpendere, quam juftiftimæ
veritàtis & mifericordiflimæ bonitatis fub-
M çz traftum ab humana 92 cognitione fecretum
temeraria inquifitione difeutere; nihil omit-
tens de his quæ non oportet ignorari , nihil
contre&ans de his quæ non licet feiri .
Tom.IL-
88 Edit. Profperi cum MS. Jol. in f acuta fa -
culorum : . . , .
89 Sic ex noftri9 codd. Vatt. quibus concinic
etiam Joh & plerxque editiones. Quefn. varies ..
Paullo poft editi Profperi poft gratae adduntDer,
quod in - potioribus MSS. deeft . i 1
90 Quefn. in marg. Al. falutis . Vat. 1. falvantis.
.. .
pi Sic ex quinque codd. tribus Vatr. Jol. &
•Camb.. Vuig.' tot .1 i
9* Tres codd. Thuan. Camb. & .Vatic.. 1.
18 8
, c a p y t x i v .
Multa ejfe in difpenfatione operum dtvino-
~ rum f quorum cauffts latentibus 9 foli
monftrantur effeljus.
MUlta enim. funt in difpenfatipne di-
, vinorum operum, quorum?,cauffis latentibus
foji monftrantur effe^fus ut cum
pateat. quod geritur, non pateat cur. gera-
tuf y negotia -in medium dedu^lo, & in oc- -9e> confi.
jCulitum rationè fùbduéla : ut in eadem re & abfc°n-
i e infcrutabilibus præfumptio compfijmatur, ua‘
-2s de , manifeftis falfitas refut^ur , Neque Hominum
enim ,..11 nefoio cur ille G ræ c u s creetur , original**
hipvbarbarus j^ ifte, in divitiis , in ege- d.'^cre”T.
'nafeatur,; hune valida proceri corporis Deu's
{pulchritudq fubliraet, ilium debilium mem-occultoju-
,bforum exilita» eontrafta deformet ; ifte a dicio.
ÆÆlholiçis editus , in veritàtis cunabulis nu-
t.rjatur, ille^ hæreticorum progenies , cum
ipfo la^le matris hauriap virus erroris ; fi
Unique mille .alias difrerentias, in habitu
corpprum , in .qualitatibus animörum. , in
cqnditione temporum , in more regionum
dijudicare non .poffura ; ideo ^ quod omnium
horum 1 Deus. fit æonditor atque ordinator ,
ignpro, Qui utiqpe. fingulorum hominum Deus o-
ita & corpora creavit & fpiritus^ ut prater mnium
illam fecuturam ex-; uniufcujufque ftudio vo- cooditor
luntariam diverfitatem, ipfa conditionis exor- & ordina'-
dia difiimillima numerofttate variaret. Tur- tor *
barent autem nos, & in diverfum diftrahe-
rent multæ vaniloquorum bpirftoneç, qui.de
incognofcibilihus. 93 definire inçonvepientia Çi
præfumpferunt, &• has originales inaquali-
tates fatis, quæ nulla funt, & fideribusde-
pptarqnt ; nifi notitiaj teneremus, / :
Deum .creatorera, de elementis 94 origina- • M
Jibus prput .vult , yasv.unumqpodque, .forma- 9
r e , & unam najturam ahimarum, uaam na-
turam.corporum placitis fibi temperare men-
furis. Quæ utique opera Dei humanæ intelligentiæ
non (ubtraherentur a j ,95 fi Jnna- 9 5
tefeere debuiflent ; & manifeftaretur: pur ita
.quidque fieret ? nifi, quod ita. fieret;, feire
/iiffiperet. D.ici.t. Dominus ad^Moyfe«? t. Quis F
dedft os hominfy & quis feefi muturn&{ non Exad^'11'
audientem, videntem, & cæcum \ nonne ego
Dpminifs Deus ? Et per Ifàiam: Nonne ecce
ego qfi fecundam & fterilem fe ci, dich Do- ç6
minusl In libro Ecclefiaftico kgitut f jSona If*. 66.9.
& mala + x vita. & -mors , paupertas \gfr - ha- Eccl‘ ZI*
nejlas a Deo funt. Et job d i c i t Abundant } % 6
tabernacula pradonum, & audacler provocantJ '
O 2 ...— Deumr
conditions«
93 Ita in MSS, Thuan. Camb. Jol. & nöftris
Vatr. In vulg. ante Quefo. devenireinconvertientia.
, 94 Hanc Quéfnèlli leftionem ex Thuan. in-
duftam, confirraant etiam noftri Vatt. & Jol. Anteriores
editiones cum MS. Camb. natural thus.
■ 9$ Quefn. in ma'rg. Al. fi cognofcibilia effent.
Dein tta quidque fieret in vulgaris & aliquot MSS.
Correximus ex xöa. Vat. 1. 8
-96 Sic ex MSS. Vatt. I. & j. nec non ex Jol.
& Camb. Al. fecundum. . .lies