PARS I. tis epifcopalis, quam ei conferri peropta-
CAPUT bantr mihi videtur effe ab iis fcriptum Pa-
XIII. poe Eleuthero.
Ut demum ei difficultati fatisfaciaraus ,
quæ ex fine capitis 3. fumitur: ubi litters
Martyr-urn de Pfeudoprophetis Montant vi-
dentur non perlatæ effe ante Pothini mortem
, cum fubjunftæ fuiffe dicantur ab £u-
febiô ampliflimæ illi Lugdunenfis Ecclefiæ
de Martyribus epiftolæ: dico duo diftinguen-
da effe in Eufebii narratione , quæ vulgo
non difcernuntur. Duplex enim legatio ibidem
indicator, una in Afiam &Phrygiam,
quæ Irenæo non eft impofita , altera ad
Eleutherum , quam unicam ut fufciperet
Irenæus rogatus eft a Marty ribus. Qui A-
•fiana defunfturi erant , non ftatim profe-
fti funt: quoniam non extemplo fefe navis
obtulit, quæ in Afiam Phrygiamque vela
faceret , Legatofque illuc deportaret : cujus
occafio ante completum Martyrum agonem
non octurrit . Cum vero Romani itineris
aggrediendi numquam non præfto effet occafio
, & magis urgeret cauffa , quæ Ire-
næum ut Romam iret impellebat , nihil
fuit quod ilium diutius apud Lugdunumre-
tineret, ac proinde viæ fe dedit ftatim at-
que huic muneri obeundo deleftus eft.
Rem totam uno verbo conficio : cum te-
meraria videatureorum con jeftura, qui Ire-
næum negant Romanam legationem obiif-
fe ; perinde mihi eft feu ante Pothini mortem
, feu mortuo eodem, iter aggreffus fit
Irenæus. Sed fi poftmortem Pothini, quod
pluribus placet, profeftus eft; adeoque an-
tequam ill jus fucceffor ordinaretur ; profe-
fto inde probabilior evadit fententia noftra :
argumentum enim eft ordinationem Ponti-
ficis non potuiffe tunc temporis fine vici-
norum Epifcoporum auxilio celebrari : alio-
quin de nulla re prius cogitaffet ilia Eccle-
fia, quam de.fubftituendo in locum Pothini
Epifcopo in tantis rerum anguftiis per-
neceffario, nec reditum fui Irenæi ex tarn
ionginqua profeftione expeftaffet ; fed nec
profeftioni manus umquam dediffet Lugdunenfis.
Clerus.
His pertraftatis ac elucidatis manifeftum
eft, nifi fallor, nihil ex hoc Eufebii loco ,
quem non indiligenter excuflimus , poffe
erui, quod Arelatenfis Ecclefiæ jura concu-
tiat ac peffumdet.
E D I T O R U M A D
i Quæ in hoc & fequentibus capitibüspro-
feruntur , ad vivum refecantur in Öblerv.
part. 1. a càp. 4. ad 7. ufque. Hane contro-
verfiam revocari ad quæftionem non meri fa-
I li, fed juris 3 & jure Leonem in Celidonii
C A P U T X IV . c Ä
. . . . xK|
Quid de Celidonii appellatione ad Sedem A -
poßolicam fentiendttm. fit ? Et utrum Widern
contradicens Hilarius Arelatenfis or-
dinem a majortbus fuis eußoditum turba-
veriti ubi primum de caujfa Marciani A -
relatenfis Epifcopt.
NUnc ad alia capita properandum* quæ
Leo nofter adverfus Hilarium urget
in fua epiftola ; atque in primis examinan-
da Celidonii appellatio ad Sedem Apoftoli-
cam, quam cum ægre admodura tuliffet Hilarius,
& judicium fuum a Leone retrafta-
ri non debuiffe ftrenue adverfus ipfum con-
tendiffet, hæc graviffimæ inter utrumque fi-
multatis origo :!fuit.. Hæc igitur S. Leo in
ea epiftola ad Provinciæ Viennenfis Epifco-
pos , quibus jus fuum ex antiqua confuetü-
dine in Galliis recepta défendit. Nobifcum, Ipiß. j
inquit, vefira fr at emit as recognofcat, Apo- ad Û
fiolicam Sedem pro fui: reverentia a veßra Ptn'd
etiam Provinciæ Sacerdotibus, innunieris re-
lationibus ejfe confultam , <& per diverfa-
rumy quemadmodum vetus confuetudo pofee-
bat, appellationem caujfarum aut retraSlata,
aut confirmata fuiffe ' judicia ; adeo ut ; fer-
vata unitate fpiritus in vinculo pacts r com-
meantibus hinc inde litteris, quod fanBe age-
batur, perpétua proficeret caritati. Quoniam
follicitudo noßra non fua quarens , fed qua
funt Chrifli , dignitatem divinitus datam
nec Eccleßis , nec Ecclefiarum Sacerdotibus
abrogabat. Sed hune tramitèm femper inter
majores noßros & bene tentum , & falubri-
ter eußoditum, Hilarius Ecclefiarum fiatum,
& concordiam Sacerdotum novis prafumtio-
nibus turbaturus excefßt : ita fua vos cupiens
fubdere potefiati, ut fe beato Apoßolo Petro
non patiatur ejfe fubjeSlum & c.
i Controverfiæ cardo in eo pofitus eft : Control
utrum recepti tunc in Gallia Canones &
Gallicanæ Ecclefiæ mores ac confuetudo id iUSCJI“j
ab Hilariq exigèrent, ut fententiam rite& 1
canonice in Gallicana Synodo prolatam ab
Epifcöpo Romano ad examen revocari , &
vi appellationis aut confirma« , aut retra-
£tari fineret.
Quid pofterioribus fæculis aftum fuerit ,
vel fieri debuerit ; quid novo ,. ut ajunt ,
jure, noftra vel majorum noftrorum ætate ;
quid etiam per illa tempora .in aliis Pro-
vinciis fuerit ufu induftum , non eft hic
animus inquirere : quippe quod ad Hilarii
cauffam non facit. Satis enim fuperque fan-
£liffima ejus memoria ab omni improbæ cu-
piditatis nota vel violati pontificii juris fuf-
picione vindicabitur, fi nihil ab ipfb præ-
fum-
N O T A T I O N E S .
appellatione judicaffe ; nec cönfiietudinem ,
aut Canones , multo aütém minus ;divinum
jus Quefnelli'fententiæ favere ; Hilariique apo-
Joeiam-teale ab eodem coiitextam exinde pa-
tebit .
IXIV,
jelaten-
sEpifco-
I caufla.
p.D.250.
I ? &
JEpiftota
|7- S.Cy-
|iani,quç
1 Mar-
}>gefumtum
effe oftenderimus, quod Gallicanæ
Ecclefiæ confuetudini confonum non effet
nec ullam umquam appellationem a Galli-
canis partibus ad Romani Epifcopi tribunal
effe delatam ab ipfis fidei incunabulis ufque
ad Hilarii Arelatenfis tempora. Totumigitur
opus, totus labor nofter in examine erit
faéli, non in difeuffione juris, quæ ab in-
ftituto noftro aliéna eft. Quod ut rite ac
fecundum juris ipfius leges inquiratur, non
ex Leonis epiftola aliifque feriptis difeutien-
dum eft ; nemo enim in propria cauffa teftis
eft idoneus : fed ex publicis, quæ fuperfunt
Ecclefiæ monumentis , quæ quid in occur-
rentibus Epifcoporum cauflis geftum fit, fin-
eere exhibent.
Porro jam aprimordiis feminati intrare-
giones noftras Evangelii hocAntiftitum Gal-
licanorum mentibus inolevit, quod Africa-
nis femper fuit perfuafum totis his quadrin-
gentis quinquaginta & amplius annis: nem-
pe ^ Epifcopatum unum effe atque indivi-
fum, cujus a fingulis in folidum pars te-
netur; ac proinde fi quem ex portionegre-
gis Chrifti adferipta , quam regit paftor
unufquifque ac gubernat, in aliquod crimen
prolabi contingeret, apud eumdem agere cauffam
fuam compelli debere , fervato appel-
iandi ad Provincialem vel etiam ad majorent
Synodum jure. Si quis fecus feciffet ,
&ad extraneos judices vellet per appellation
s libellum confugere, is Epifcoporum concordiam
cohærentem collidere, unitatemque
feindere merito putabatur . Auftori tas au-
tem #quæ Epifcapis quibufque in fuos Pre-
sbyteros, ceterofque gregis fui alum nos com-
petebat, hæc eadem Metropolitanis una cum
provinciæ Concilio in com provinciales Epi-
fcopos deferebatur jure quodam naturali, &
eonfuetudine ab omnibus recepta, quamfa-
crofanfta poftmodum Conciliorum firmavit
auftoritas.
Hane difeiplinæ formam teftatam. habe-
mus illuftd exemplo, quod ex iis quæNi-
cænum Concilium præcefferunt , fupereft
unum in Gallicanis monimentis ; 3 in Marciani
fcilicét Arelatenfis Epifcopi cauffa ,
qui Novatianorum partes in Galliis fove-
bat, plurimofque e catholico grege fuo pri-
dem afflarat veneno. Non me latet eam S.
Cypriani epiftolam ad Stephanum Pontift-
cem Romanum , quæ Marciani nobis hi-
ftoriam pandit , fufpeftæ apud aliquos fidei
effe habitam, immo apertæ voàèuis argui a
doftiffimo antiquitatis. ferutatore Joanne
Laùnoio. Verum ab omnium editionum Cypriani
procuratoribus pro germana habetur,
in primifque a clariflimo inter eruditosRi-
galtio, nec non ab erudito viro Lomberto,
qui & privatis quas ad nos ea de re fcripfit
pro commun i neceffitudine litteris earn epiftolam
Cypriano doftiflime afferit , & publicis
etiaim notis , quibus elegantiffimam
fuam Cypriani verfionem nuper ornavit .
Tom► IL
Earn etiam epiftolam exhibent perantiqui
Codices MSS. quos inter Veronenfis , ut
optima: notaj , laudandus , cujus meminit
editus Cypriani Codex Thuanea: Bibliothe-
cje, ad cujus marginem deferiptz funt va-
rix leftiones ex variis Italiae Bibliothecis
excerptse. Denique nihil eft , quod a Cy-
prianica diftione abhorreat , vel ab ejus
mente fit alienum, ut merito genuinus il-
lius auftor credendus fit Cyprianus.
Marcianus igitur Arelatenfis Epifcopus
Novatiana labe infeftus Gallias vaftabat fe-,
dis fux araplitudine fretus. Cum autemce-
teri Epifcopi Gallicani adverfus hominem
in fua Provincia potentem nihil auderent,
nec id etiam temporum ratio fineret; cum
prxterea plebs Arelatenfis Marciani fraudi-
bus decepta Epifcopum fuum tueretur ac
defenderet, uti ex epiftola Cypriani licet
conjicere, a ceteris exterarum Provinciarum
Epifcopis opem imploraveruntpracipueque
a Romano & Carthaginenfi, quorum maxima
, licet longe difpar, erat in Ecclefia
auftoritas. Ad utrumque ergo litteras de-
derunt Fauftinus Lugdunenfis Epifcopus, &
Romans ProVincix, id eft Narbonenfis fo-
lidae Epifcopi. In primis vero Romanum
Epifcopum tamquam coetus epifcopalis caput
apicemque follicitabant, ut Ecclefix fub
fchifmatici Epifcopi jugo laboranti adeffet
auftoritate fedis (ux fretus : quod earn ob
rationem egerunt , quod & nullum in ea
Provincia fibi imminentem habebat Marcianus,
& non. ita pridem a Sede Apofto-
lica tranfmiffum acceperat Trophimum, de
cujus indigno fucceffore Marciano apud ipfum
querelam. deferendi jus habebat. Tardante
vero Stephano, nec fuppetias ferente , ite-
rum ad Cyprianum feripfere Galli, ut ipfe
apud Romanum inftantius ageret de Marciani
depofitione procuranda . Fecit quod
rogabatur Cyprianus , deditque litteras ad
Pontificem querelarum precumque Galileans
Ecclefia: indices, in quibus utriufque
Ecclefia: mentem ac difeiplinam licet in-
tueri.
Dum igitur Stephanum conveniunt per
litteras fuas Cyprianus, & per Cyprianum
Epifcopi Galliarum, quid, amabo te , ab
eo prsftari cupiunt ac poftulant ? An ut
Marcianum ad fe evocatum, tribunali fuo
prsfentem fiftat? minime. An ut aliquem
e latere fuo deleget in Provinciam, qui per-
duellem Epifcopum vicaria fui poteftateju-
dicet ? Neque hoc magis. Forte ut e fede
fua fententiam ferat, quam Galiicanis poftmodum
Epifcopis tamquam executoribus ef-
feftui mandandam committat ; vel ut ab
ipfis quidem adverfus Marcianum judicium
ornari imperet , quod ad fe tranfmiffum
difeuteret, & prout e re vifum effet , vel
confirmaret vel infirmaret? Nihil tale vel
fomniatum a Cypriano . Qui fi tale quid
faciendi Pontifici Romano auftor fuiffet ,
H h h 2 ti-
E D I T O R U M A D N O T A T I O N E S .
* Vide Obferv. part. 1. c. 7. n. 11. 3 Confer ibidem c. 5. n. 14. & feqq.
Quid Gallicani
Prç-
fules a
Stephano
PP. poftu-
larint de
Marciano.