i ä T Ä
M11
l i l
CAP. VI. dit , Itaque ne que qui plantât, eji aliquid ,
& VII. neque qui rigat , fed qui incrementum dat
Deus. Qui plantât autem &)qui rigat, unum
funt. Unufquifque autem propriam mercedem
accipict fecundum fuum labprem : Dei enim
fumus adjutores , Dei agricultura ejlis , De*
* adificatio. efiis p Agriculture ergo hujus atque
ædifteationis in tantumquifque adjutor
14. -14 & operarius -ac minifter eft, in quan-
Quifque tum unicuique Dominus dederit : & hi qui
proficit fie- miniftrorum labore excoluntur, adeumpro-
m Deus £c-unt modum , ad quem. illos increment!
°na * auàor evexerit. In agro enim Domini non
uniformis, nec una pïantatio eft : & quam-
vis in unum decorem totius. templi ftru&ü-
ra conveniàt ; non idem tainen ’locus eft ,
nec idem, ufus omnium lapidum : ficut &
in uno corpore non omnia membra eumdem
j.Cor.. i2_ aftum habent,. dicente Apoftolo : Nunc au-
18. * tent pofuit Deus membra■ ,, & unumquodque:
eorum ficut voluit «
C A P U T V I I .
t Differentia divinorunr munerum- mon' ex pra-
cedcntium operum meritis , fed ex Dei li-
- beralitate provenit £•< r p3j: ji n
f Æ C vero membfa uride apta, unde uti-
Iia ünde fint pulchra, idem doélqr
H"
i Coy.ir.3^exPon^t y dicens : Ideo notum vobis facio
quod nemo--in Spiritu Del loquens\.dicit anathema
Jefu. Et nemo potejl dicere Dominum
Jefum, nifi in Spiritu fan&oà Diviftones vero
gratiarum-funt ,. idem autem Spiritus} &
diviftones miniflrationum' funt ,, idem autem
D om in u sd iv if to n e s operationum funt ,
idem vero Deus, quhoperatur omnia in omnibus
. Unicuique autem' dàiurmanifejlatio Spiritus
ad utilitatemv alii quidem per Spiritum
datur fermo- fapientia ,, alii ferma- feientioe fecundum
eumdem Spiritum ,, alters fides ineo-
’ dens Spiritu ,* aUi graHa- fanitatum in eodem
Spiritu yTaHi operatimes vvrtutum, alii 15
' prophetatio, alii difetetioi Jpirituum, alii genera
iiriguarum, alii interpretatie fermonum.
' '■ Mac autem- omnia' óperatur unus atejue idem
* Spiritus, dividens'fingulis prout vulv. Hæc
éà. „magiftro gentium tanta' luce ^ tanta eviden-
‘ tia prædicante , quæ ratio y quæ cauffa (lu-
^frrutunr bitandi eft, an omnium nobis virttrtum ger-
germen ex men ex Deo fit ?. vel quis nifi infipientifti-
Deo. îhüS"de differentia divmorumr mtmerum con-
queratur aut imparibus aferibendum menais
arbitretpr,, quod- non. æqualiter de fupef-
na,.liberalitate- confértur l Si enim hæc 4i"
ftributio .feeundum præcedentiura operum mérita
proveniret y non ipforurrt donorum ca-
talogum tali conclufione Apoftolus termina-
ret , ut diceret Htec autem omnia operatur ~ Co
mus atque idem Spiritus , dividens ftngulis -fu *
prout vult . Ubi utique fi meritorum cauf- r
fas .voluiflet intelligi, diceret: Dividens ftngulis
prout merentur : ficut plantatoribùs 16 1
& rigatoribus præmium devotionis fpopon-
dit, aicens: Unufquifque autem propriam mer- i.Cor.3,8.
cedent accipiet fecundum fuum laborem -
C A P U T V I I L
Unicuique fine merito datur, unde tendat ad
merttum: & a gratia jam donato expe&a- 1
tur, ut id quod accepitaugeat per ilium
qui dat incrementum«
DAtur ergo unicuique fine merito , un-r:
de tenaat, ad meritum; & datur ante.
ullum 17 laborem , unde quifque mercedetn
accipiat fecundum fuum laborem.. Quod ita
effe etiam ex. do&rina evangelica: verita-
tis agnofeitur ,; ubi per comparationem dici-
tur quod homo- peregre profitifeens vocavit
fervos fuos & tradidit illis fubftantiamfuam ,
& uni dedit quinque talenta ,. alii autem duo,
alii vero unum , unicuique fecu/idum propriam
virtutem, id eft, fecundum propriam 18 &
naturalem poflibilitatemnon autem fecundum
proprium meritum : quia aliud eft 19
poffe operari,: aliud operari-t & aliud eft pofle
habere caritatem aliud, habere caritatem :
& aliud eft- capacem1 effe continentiae , ju*
H itia efap ientia :aliud vero effe continen-
temjuftum,. atque fapientem^ Non itaque
- omnis reparabilis reparatur nec omnis fa-
nabilis fatius eft:: quja reparabilem &..fana-
bilem effe de natura eft , reparatum autem
& fanum effe ,. 20 de gratia eft ^ Denique
ifti quibus fecundum modulum capacitatis
fine, quem in eis diftributor fubftantiae prae-
videbat ,. drfpar creditus ,eft: numerus talen-
torum non meriti' remuneracionem , fed
operis accepere materiam■ . - In qua duorum
fervorum1 vigilantiffima induftria non folum
gloriofis laudibus honeftatur y fed etiam in
aterna Domini fui gaudia intrare prxeipi-
rtur .. Tertiii vero pigrum -otium? Stdefidiofa
nequitia fic punitur ,. ut & vituperationis de-
decoretur opprobrio y & portion^ qua nr ac-
ceperat,. exuatur. Dignus enim erat perdere
inutilem fidem y qui - non exercuerat caritatem
Unde & 21 in fubfequentffermone,
quo apertrffime declaratur, futuri forma ju-
dicii, fedente 'filib hominis in fede majefta-
tis . iparr# f antequam TaftaJ rangregatione 6-
mnium gentium ;y ahi 22 dicuntur acf dex-
teram ^alii ad finiftram conftituendi j lau-
da-
Mattb. 2
14.
Quasdam
dona etiam
[non petita
[dantur, ut
Bquæraatur
I z* 1 Joan. 12.
I 24
I i.Cor.3.17.
Reparabilem
efledt
natura ell,
reparari
gratis .
«9
InutilisÉ*
des (ineca.|
ri tat«.
Matt. li> I
m
2 l P D e V o c a t . o m n .
CAP.ytn. datis dextris de operibus caritatis , nihil
& U j ' aliud finiftris. objicietur, quam mifericordi»
benevoleneiseque negleftus. Acceperant ergo
etiam ifti fide'm, fed non fedlati fuerantm-
leftionem: nec de non fervato, fed de non
audio munere. damnabuntur . Quamvis enim
omnia bona , dona fmt De i, 23 ideo tarnen
quaedam etiam non petita tribuuntur Sit
per. lpfa.quat accepta funt, ea qusenondum
lunt donata, quserantur, Semen quippequod
jacitur in terrain , non ob hoc feritur I ut
lpfum folum maneat , fed. ut fruftum affe-
rendo, 24 multiplex atque numerofum fit:
cm (Juidem profeflus ab illo eft, qui dat in-
mmentum y fed terra vivens & rationalis
& de gratis jam imbre fecunda ,. habet
quod ab lp/a expefletur ad Id quod accepit
, augendum ■
C A P ,U T IX .
Variata per diver fa tempora gratia caujfa a
nobis non efi in-oeftiganda.
HIS refle , ut arbitror , quantum Dommus
tribuit, pertradlacis, ad idun-
de digreffa eft difputatio , rev;erta;mur , ■ ad
confiderationem fcilicet differentiarufti, quibus
divins gratis opera ac dona variata
■ Row.n.33.
■ Deus no*
. -iluit æqua*
les efle fuo-
■ um dono-
rum men-
■ furas.
I
.funt. Altitudo quippe divitiarum fapientia
&. feientix Dei, cujus infcrutabilia funt ju-
dtcia), & inveftigabiles via, fic femper mi-
fericordiam fuam & juftitiam temperavit, ut
fecretiffima sterni confilii voluntate , no-
luerit in omnibus temporibus fuper omnes
generationes , 25, aut fuper omnes, homines
aquales dqnprum fuorum effe menfuras.Si-
quidem aliter eos^juverit , quos ad cogno-
Jcendum fe , cadi & tervx teftimoniis con-
veniebat; aliter’ illos , quibus non .folum ele-t
mentorum famulatu, fed etiam do&rina legis
j Prophetarum oraculis, 26 miraculorum
fignis , & Angelorum cooperation!bus con-
iulebat : & multo magis aliter mifericor-
diam fuam.-univerfis hominibus declarave-
r i t , quando filius Dei faftu^ eft filiujs hominis
: ut inveniretur ab eis , qui eum non
qusrebant, & appareret his, qui ilium non
interrogabant ;; & non in uno : tantum
Eppulo honor Ifraelitics ftirpis. excelleret,,
*^ .27 onini. gente , qu« eft fub cadp
mukiplicatum Abrahse fernen oriretur , . 28
iflque... he^ed^oa,. fiiqceflionem non fifii car-
nis., fed nlii;rpfomiffionis intrarent: 8i quan-
>. ta in prcteritis lapulis, fuper ceteras: natio-
I4,IS- nes , tanta nimc, eflet in gerne Judäa par-
ftdvQ vci,tas gratiae ; cum tarnen mtroduäa pleni-
2g. tudine gentium, etiam ipforum ariditatiea-
1 y Tom. II.
wit 6$.
Mifericor-
dia Dei ma
■ or ia'gen-
■ îles poft
^dventum
phrifti,mi-
in Ju-
Wm
14 Eorumdem coddr & editorum auftoritate
adjecimus & .
15 Vat. 3. propbetia. In Vat. t . per faltumbsêc
• pars excidit, ficut in antiquioribüs Profperi efdi-
* tionibus deeft.
16 Repofuimus & pro aut quatuor MSS. aû-
floritate, Vat. i._& -3., Jol. & Camb.
17 Vat.I- meritum.
z8 Voces & naturalem1 in Vat.'x. & JoL dc
fiderantur , '
• ip MS. Job per fe operari. . . ■ per fe habere
caritatem i
20 Edit. Colon. Profperi de gratia Dei eft. '
21 Vat. 3. in fubfequenii parabohe jermone ,
quo. Paullo diffimiiiter V&t.\iî,in fùbfequtntiparabola
feimo quoque, & Jol. in ffubfequentt pa•
• rabula fertno quo .
î i Al. cum - Vat. x. & 2. ducuntur.
23 Vulg. a Deo tarnen . Placuit fequr tres no-
ftros codices Vatt. nec non Jol. & Camb.
2\ Vat. I. omittit Multiplex atque. Paullo poft
& de gratia jam imbre fecunda défunt.in eodem
Vat. ac in Jol. & Camb.
25 In Vat. t. '& fuper.
26 MSS. JÓ1. & Vat. z. mirabilium fignis.
27 Ita Quefn. emendavit in fecunda edit, ut
MSS. exempl aria 5e édita præferunt . In prima
ruradem rigàtionum inundatio fpondeatur . CAP. IX.
Quæ itaque cauffie ,Jint harum fub eadem & x -
gratia diffimilitudinum , quæve rationes, fan- Occulta
tus Sçriptuns non Ioquentibus., quis loque- i^ius ina-
tur ? Et cum in eis lcientia Paulli Apofta- <îUJîlitatis
Il a difputatione tranfeat ad ftuporem , eu- r f ? ’
jus en t tanta præfumtio , qui hæc differen- ‘ em *
do exmimet aperienda, potius quamfilentio
miratjda/
C A P U T X.
Qmnibus façulis mifericordia Dei &, co)pora
aluit, & y mentes juvit. . .
P Atienter. igitur &,æquanimiter ignoretur
tam remotum ab hurüana 29 edgnitio-
ne .fecretum. Nec tamen quia nequeunt clau- Non neglî-
ia penetrari, ideo etiam referatorum eft præ- genda co-
tereundus introitus . Manifeftaverunt enim g°ita pro-
divinorum eloquiorum m.ultæ au&oritates , Ptc.r inc°-
& continua omnium fæculorum experimen- gnita *
ta.5^°.cuerunt » juftam Déi mifericordiam ,
mifericordemque juftitiàni , nec alendis um-
quam xorporibus hominum , nec docendis
juvandifq-ue eorum mentibus defuiffe. Sem- Mifericor-
per etenim pluit fuper bonos & malos, fem- dia Dei
per Solem fuum oriri fecit fuper jufios:& in - !C0Tp0!:'b.ü3
juftps:, femper vitales auras præbuity fomper ^ aDi?îis
diei & noftis viciflitudines miniftravit, uber- femper 1af-
tatem agris y multlplicationem feminibus , fuit.
fecunditatem generandis hominibus femper Mat.$.45»
30 impendit . Et fi quando aliquid horum 3°
minuit, benignis correptionibus averfionem
defidiamque male utentium caftigavit : ut
miTerationes ejus quærerent in adveffis, cujus
, juftitiam non timuerant in fecundis^De-
^iique fi,ad lpfa-mundi exordia recurramus, Sanflus
^nvenjemus omnium Sanftorum , qui dilu- omnes
vium pracefferunt , Dei Spiritum foiffe re-San^os re*
.^torem, propter quod & filii.Dei nominati ®IC*
lunt: quoniam , ficut, ait Apoftolus , qui- B
cumque fpiritu Dei qguntur, hi filii funt Dei. Rom>8'7^
^ ■ cum iidem, neglefta pbfervantia patrum,
lllici^is fe reproborum connubiis mifeuiffent
atque ob nefariam fpcietatem digni exte.r-
rninio judicarentur, Dominus ait : Non per- r A
’ htmfnibus ■ ijlis , * 3*
ftponiam caro funt. ijnde apparet;,quod ,ifte
P°Pu.lus y cuJus generatipnes difqretp, qrdine
-«ini^annorum numero digeruntur,^ fpiritua-
Iis antea fuit j ea utique, voluntate cui Spi-
PWfidebat,-:..,fic impendens mo- tollit po-
.deramïnis fui regimen , ut declinandi advi- teftatem
tia Apn adirneret poteftatem : qua poteftate declinandi
.hie populus fi non uteretur non.^elinqueT a3 v“ ia*
ret .D^m, nec rejinqueretur a Deo , eflet-
qué .file de qup. diftum eft : Felix- quipotuit Ectfi. 31.
<1 2 . tranfi f I0* '
vero edit, erat in omni genere.
28 Vetuftiores edit, cum MSS. Vatt. x. Sc 2. in
quant. *
29 Al. cum Vat. 2. & 3. cogitatione. Mox quia
nequeant m Vat. 1. & Jol.
30 Al.- ' cum MSS. 'Camb. & Jol. inipertiit .
In Vat. z, tmpertivit • Poft nonnulla idem cod.
Vat. non ttmueruni.