Quando ,
Ubi, & a
quo prdi-
natus failli
us Irenæus
..
ita ut tnirum non fit quod narrat auftor
vitæ S. Saturnini, raras paucorum Chri-
ftianorum Eccjefias fuiffe in Galliis , cum
ad cas miffus eft Saturninus una cum: Tro-
phimo & quinque aliis Coepifcopis.
XII- Cum Imperatorum & Præfidum Ro-
manorum hoc effet cönfilium, ut chriftia-
nam religionem penitus delerent in Gal-
Jiis , jubi primum vifa eft fub Lucio Vera
exurgere; dubium non eft quin diligentifli-
me per omnes Gallias inquifierint adverfus
Chriftianos. Nulla tarnen perfecutionis contra
H.Vale f i us
not.ad c. 4..
lib. 5. Eu-
fib.
aliam Ecclefiam motæ memorià ufpiam
habetur , prater earn ,. quæ Lugdunenfes
Viennenfefque fideles exercpit.. Quis porro
credat nullam hujus ( fi fuiffet ) notitiam
ad Eufebium perventuram fuiffe , nullam-
ve de ea mentionem faciendam a Martyribus
Lugdunenfibus ,. qui prqculdubio eas_Ec-
clefias affe&u & follicitudine fua foviflent,
quarum fundamenta jeciffent ipfi, quafque
Afiatiçis Romanïfque non minus cura? effe
& arrtDM probe noverant ?
Jam vero occurrendum eft obje&ioni ,
quæ cuivis facile in mentem veniet adverfus
noftram de unico Galliarum . Epifcopo
opinionem . Si , inquis, ita eft , a quo
Irenæus poft Pothini mortem facerdotii ho-
norem confecutus eft per impofitionem ma-
nuum, quam nemo neceffariam effe inficias
ierit ? •
Refpondeo hanc 'dignitatem confecratio-
nemque ab ipfoPontifice Romano adeptum
effe Irenæum. Quod in ea profe-Stione con-
tigiffe reor, quam ex Marty rum delegatio-
ne fufcepit tefte Eufebio ; de qua quidem
non levis oritur difficultés.
In très porro varias opiniones feindi video
auftores graviffimos, Cardinalem Baro-
nium, Francifcum Feuardentium j & Hen-
ricum Valefium . Hic legationem illam a
Lugflunenfi quidem Ecclefia , ahnitentibus
Martyribus, defignatam effe exiftimat, tarn
in Afiam, quam ad Romanüm Pontificem ;
Irenæumque ad earn obeundam aClero de-
leSum , a Martyribus commendatum effe ,
.verum fuperveniente Pothini morte in aliurri
fuiffe translatant, Irenæo Lugduni retenfo:
ne in tanta rerum difficultate fuo præcipuo
lumine ac fuftentaculo privaretur viduata
mox fuo Paftore Ecclefia. Francifcus vero
Feuardentius in yita fan$i Irenæi operibus
ejus præfixa , utraque legatione putat Irenæum
effe perfunftum adhuc Pothino in
vivis agente j a quo & a ceteris Martyribus
in carcere conftitutis ad Eleutherum Pa-
pam & ad Afianos fratres miffutn effe fcribit.
Baronius tfenique ad an. Ch.,179. putat
Irenæum a Martyribus miffum effe ad
Eleutherum .Papam, ( de Afiäna prçfe&io-
ne nihil,,fcribens ) & earn re ipfa obiiffe legationem.
,Ültimam hanc opinionem , quæ
Baronii eft & Petavii, paucis exceptis am-
ple&imur. Primum quia Eufebianæ narra-
tioni magis confona: auftor quippe ille re-
fert exepiftola Marty rum ab iifdem miffum
effe Romam Irenæum ; hunc autem legatione
fua non effe perfun&um minime afferit,
quod proculdubio animadvertiffet, hæc PARS r
enim . intererat phjrimum non ignorari . CAPUT
Deinde quia fuffragatorem habemus Hiero- XIII.
nymum, qui Romæ diutiflime commora-
tus, fcriniorumque apoftolicörum, particeps
faftus, hoc partim ; ex traditione Urbis ,
partim ex monumentis adhuc tunc fuperfti-
tibus potuit edifeere. Ab hoc utroque fcri-
ptore ægre admodum divelli debemus, nec
pifi graviflimis momentis ac rationibus ab-
repti 5 quæ in præfenti negotio non occur-
runt. Quod enim fcribit dodliffimus; Eufe-
bii. illuftrator Valefius : Quod credibile non
efl pofi mortem Pothini Epifcopi deflituta fuo
pafiore Lugdunenfium Ecclefia | ConfeJJores il~
los & Martyres C hr ißt Irenaum Presbyte-
rum tarn procul amandajfe , idque in ipfo
perfecutionis ardore . Erat enim Irenaus pxa-
oipuum lumen & decus Lugdunenfis JEccle-
fia , quemadmodum ex epifiola Martyrum di-
fcimus j & quo um maxime uni ver fa. :loci
hujus Ecclefia fuflentabatur, Hoc, inquam,
non urget, nifi adverfus eorum opinionem ,
qui Irenæum ad Afiæ Phrygiæque fratres
perrexiffe exiftimant. In eos v e ro q u i Romam
«tantum ad Eleutherum proftâium.effe,
cum Hieronymo, immo cum Eufebio
fentiunt, nihil .prorfus facit. Non. enim al>
furde credetur profe&us. effe Romam Irenæus
ftatim poft Pothini mortem ob magni
momenti negotia , cum abfurdum non fue-
rit eumdem il lue dire&um effe a Pothino
eeterifque Martyribus adhuc in carcerè de-
tentis. Eratne enim tune minus deftituta
paftore fuo Lugdunenfium Ecclefia ? an re-
miffior perfecutionis æftus ? an minus necef-
farius agonizanti Ecclefiæ Irenæus , Jumen
columenque affli&i gregis? Immo véroma-
gi$ tune neceffarius,: poftea enim fublatis
per martyrium Pothino eeterifque Ecclefiæ
alumnisac miniftris;,; quievitad tempusGen-
tilium furor , perfecutionifque æftus defer-
buit. Deinde non adeo diuturna erat Ro-
mana profe&io hominiapud Lugdunumcon-
ftituto , ( quippe quæ quadraginta dierqm
fpatio facile confici poteft ) ut ab ea fufei-
pienda deterreri poffet quibuslibet rerum an-
guftiis Irenæus... ^
Sunt etiam in libris; Irenæi plura quæ
epm’ Romam petijffe innuünt,.qualia. fpnt
quæ de Romana 'Ecclefia Romanifque Pon-
tificibus, & quæ .adverfus. fchifmaticos Romæ
commorantes fcribit . Denique. major
erat Chriftianorum-, erga Martyres honor aç
reverentia, quam ut eprüm confilia ac vota
inter ipfos carcerum fqualores concépta
négligèrent, autin'irritummitterent: Lüg-
dunenfium porro .Martyrum eo potior ratio
Kaberi debuit, quod Pothinus j qui totiusil-
lius Ecclefiæ caput erat & paftor* Martyrum
quoque dux & coryphæus in Gallia
fuerat. . . • " R
. Sed quid fi ante Pothini Martyrùmque
mortem ad Eleutherum profeftus eft Irenæus?
Jam certé eyanefcet Valefii objedlio
ipfo etiam confitente, quæ alias quoqùe non
nocet-. At révéra eumv yivente ^idhuc Po-
thino Romam petiiffe fuadet narrationis îEu-
" m
1RS I- febianæ fériés, quæ primum legationem Ire-
bpUT næi commémorât, turn Pothini mortem ,
belli. Irenæique in ejus locum fubftitutionem edif-
ferit. ( Quod enim de illius Epifcopi morte
fuperius di&um erat, hoc ex neceffitate
non interrumpendæ epiftolæ Martyrum con-
tigit, nec Eufebio narranti tribuendum eft. )
Suadet etiam Hieronymus, qui in libro de
ecclefiafticis Scriptoribus , hæc de Irenæo
habet : Irenaus , Pothini Epifcopi, qui Lug-
dunenfem in Gallia regebat Ecclefiam Presbyter
, a M artyribus ejufdem loci ob
quafdam Ecclefia quafliones Legatus Romam
Missus , homrificas fuper nomine fuo ad E-y.
leutherum Epifcopum perfert lifteras. po-
stea jam Pothinoprope nonagenario ob Chri-
fium martyrio coronato , in locum ejus fub-
fiituitur. In his diftinguit vapertiffime re-
rum geftarum ordinem , ut primum legatione
perfun&us fit Irenæus , non a Lug-
dunenfi Ecclefia, fed a Martyribus miffus ;
poftea vero in locum defun&i Pothini con-
fecratus . Quibus vel Eufebium interpreta-
tur non ita rerum tempora difeernentem ,
vel iftud etiam ex aliis au£toribus refert .
Alios enim ab Eufebio aurores ea de re
confultos effe ab Hieronymo, fuggerere vi-
dentur nonnulla diferimina, quæ interipfius
& Eufebii narrationem reperiuntur : hic
enim diferte Pothinum afferit nonagenario
majorem fuiffe; ille fere nonagenarium :
Hieronymus Irenæum vocat Pothini Pre-.
fbyterum ; Eufebius r, Ecclefiæ Lugdunenfis :
primus ait Irenæum honorificas fuper nomine
fuo litteras detuliffe; nihil tale in Eufe-
biano epiftolæ fragmento reperitur, qüæ ex
his verbis continuiffe videtur laudes Irenæi ,
nomini ejufdem refpondentes : qui quidem,
ut cap. 24. lib. 5. fcribit Eufebius, nomini
fuo vere refpondens, nec folod nomine ,
fed etiam vita infiituto ac propofito pacifi-
cus, pro Ecclefiarum pace bac monuit & al-
legavit,. His fimilia viderat Hieronymus in -
epiftola intégra Martyrum de Irenæo, qua?
forte apud Egefippum jaeebat ; quem fæpe
laudat tamquam rerum ecclefiafticarum in-
dagatorem feriptoremque curiofum. Egefip-
pus enim , tefte eodem Hieronymo libro de
Scrip to r . ecclefiaft- omnes a Pajfione Domini
ufque ad fuam atatem ecclefiafiicorum
a&uuim texit hifiorias , & afferit fe venijfe
fub Aniceto Romam , & perfeverajfe ufque
ad Eleutherum ejufdem urbis Epifcopum .
Unde cum Eleutherum fub ejus Pontifica-
tus initia adierit Irenæus ; potuit Romæ
videre Egefippus Irenæum. Sed five vide-
r it , five non, ad ea certe tempora perve-
n it , in quibus hæc in Gallüs agebantur ,
quæ ab eo in fua hiftoria effe prætermifla
quis exiftimet ? Quamobrem Hieronymo ,
cui :aü£Ior ifte familiaris erat, fides major
eft habenda , • quam cuiquam alteri. -
Jtovide- Jam vero ut Valefii argumentum , in "
t noftræ opinionis- patrocihium convertam',
nu^nquam mihi. perfijadebit , nec cuiquam
- alii rem attendus confideranti, Confeffores
r i.llos & Martyres Chrifti , ipfum Pothinum
Pontificem, totamque illara Ecclefiam id
Tom. II.
cepiffe confilii, ut Irenæus præcipuum lumen
& decus Lugdunenfis, immo & todus
Gallicanæ Ecclefiæ, cui uni incumbebatno-
velli hujus ædificii moles, tam procul aman-
daretur, in ipfo, inquam, perfecutionis ardore,
Epifcopo in vinculis pofito , fuprç-
mamque mortis fententiam jamjam exce-
pturo, plurimis in ilia Ecclefia Chriftum
abnegantibus, omnibus, ut ait idem Eufebius
, tune temporis graviffimo metu per-
culfis, &, hærentibus ob incertum confeffio-
nis exitum , comprehends ex utraque Ec-
(clefia præftantiffimis quibufque, & quorum
maxime labore atque induftria res illic con-
ftitutæ fuerant, qui fimul omnes in carce-
ribus detinebantur : vix , inquam , fed ne
vix quidem credibije eft Irenæum , trépidant!
Ecclefiæ tam neceffariumj, Romam
mittendum tune temporis fuiffe ob hoc fo-
lum , ut litteras ad Eleuterum perferret ,
judiciumque Gallicanorum fratrum circa novellas
Montani ejufdemque farinæ hominum
prophedas. Debuit igitur fubeffç alia hujus
profe&ionis cauffa longe majoris ifta mo-
menti, quæ eam ipfam Ecclefiam propius
attineret, quæque inelu£Iabilis effet necef-
fitatis : nullaque alia fuit, meo quidem ju-
dicio, quam ut Ecclefiæ jamjam fuo pâfto-
re viduandæ per alterius confecrationem fup-
petias ferret Pontifex Romanus . Cum enim
alius eo tempore non effet in ilia faltem
parte Galliarum Epifcopus, ut contendi-
mus, qui manus poffet imponere , neceffe
fuit ad Romanum ;confugere Epifcopum ,
turn propter vicinitatem ; turn propter po-
tentiorem, ut loquitqr ipfe Irenæus , prin-
cipalitatem : non quidem ut alter Epifcopus
in eadem - Ecclefia Pothino adhuc viventi
fuperordinaretur, fed ut vel in alia Ecclefia
conftitueretur, vel in Lugdunenfi, quod
révéra faélum eft, allato Romam de com-
pleto Pothini agone nuntio . Hæc , quantum
fapio ,. mens fuit Martyrum , hoc eorum
confilium, cum Irenæum Romam di-
rexerunt cum litteris commendatitiis . Hue
effufæ ’ illæ laudes : fpe^Vabant , ut Irenæus
Lugdunum remitteretur a Pontifice facerdo-
tali honore ornatus : non aliam enim ob
cauffam ejus mérita extollunt Lugdunenfes
, zelatorem eurn Evangelii Chrifti præ-
di.ant, ac gradum presbyterii , quo orna-
batur, commendànt, quam ut fua in ilium
vota pro epifcopali munere conferrent, an-
tequam martyrio abfumerentur : univerfus
enim pene Clerus in vinculis erat cum. fuo
Epifcopo . Has litteras, inquiunt, ut ad te
perferret, fratri & confort i noftro Irenao per-
fuafimusj & hortamur, ut ipfum ceteris an-
teponas ( txav dinar iv irctpotâto-et )• tamquam
zelo fingulari pro Tefiamento Chrifli
praditum. Si porro putaremus alicui ex loco
( feu dignitate ) confcrri jufiitiam, eum tamquam
Presbyterum Ecclefia ( hunc enim gra-
düm bbtinet)tibi imprimis commendaffemus.
His enim verbis , ef Tctpceàicrei ) Irenæum
anteponi ceteris cupere fe demonftrant, ut
ante nos Chnftophorfonus . animadvertit in
fua Eufebii verfione : quod intuitu dignita-
H.hh tis .
PARS I.
CAPUT
XIII.
quam ut
ordinare-
tur,