CAP. XI. trmfgredi, & mn eft tranfgreffus . Qiiam-
diu ergo apud Deum manfit j ea voluntate
frov.8.JS- manfit, quara Deus mfpiravit & rewt : frx-
paràtur enim, ficut fcfiptum eft, voluntas <t
Domino .
C A P Ü T X I .
Hominibus fera paulatim & particulatm accredit
, quod fupema larguas et (tare
décrivit •
SE D hujus præparationis non uttüs fem-
per provenus , nec una menfura eft .
Quoniam multis modis, & innumerabilibus
differentiis, gratiæ opera & dona vanantur,
inque ipfis fingulis generibys munerum dil-
fi miles funt gradus & impares quantitates .
Semina Sicut enim in germinibus herbarum atque
charifma- lignorum \ quæ terra producit, non una ipe-
tum fenfim cjes nec unum jn omnibus genus eft , îed
âdokfc'unt.fingula quæque in fui 31 generis forma, &
, , in fuæ ftirpis qualitate gignuntur ; plenum
aiitern decorem non ftatim ut eduntur acci-
piùrtt , fed certis & ordinatis proyehuntur
augmentis , donêc ad perfe&am fui habitus
quantiratem per fucceaentia fibi increments
pervëniant ■ ita & femina charifmatum plaii-
tæque. virtutum , non in omni agro cordis
hümani totum hoc pariter, quod funt futu-
ra, nafcuntur : nec facile répçritur in exor-
dio màturitas, & in inchoâtione perfeftio;.
Trima fe- Exerit quidem frequenter potens & miferi-
mîna gra- cors Deus mirabiles iftos fuæ operatiohis ef-
tiæ inter- fe£Vus$ & quibusdam mentibus non expe&a-
dum perfe- profe£Juum rnora , totum fimul quicquid
l i ï i 7 ïo collaturus eft, invebit . Ih Abrahae lumbis
Gen.1i.16. Levi fanftificatur , & fimub cumeo'domus
Rotn.4.18. Aaron & facerdotalis ordo beriedicitur . In
Malac.1.3. ifaac (Je repromiffione' concepto , & contra
Rom.ç. 13. fpem fterilium fenum nato , omnium geh-
S r 4 .Ij4 S vocatio . & tota Chrifti formapræ-
_* ’ w conditur. Jàcôb nullo merito fuffragarrtë di-
lë&us priüfquàm nafcatur, eligitur. Jeremiæ
Jeter».i.$. dicitur : Priufquam te formarem irtutero ,no-
vi te’ & priufquam exires de vulvà , fari-
Joannes fàficavi te . Joannes intra Elizabeth matris
initia gra- vjfceta Spiritu fan&o repletus exultât, &ut
fènfit quam^b'llus inter nâtôs mulierum major fit, prius
naturæ . 'fehtit initia gratiæ , quam naturæ. Sed cum
32 32 & alià firailium documentoruih exempla
non defint, quæ brëÿitatis ftudio præter-
îmus ; multo tamen crebrior multo^ue nu-
merofior pars ilia hominum eft , cui parti-
culatim quicquid fupema largitas donât, ac-
créfcit j ut conférendorum miinerum dauffæ
ln pluribus de his, quæ funt collata , pariantdr . Qui-
gratia par-dam accepta fide \ diffidentia non carent ,
ticulatim qUam ntique irieifè- fibi noverat quÿdicebat :
crefcit. Credo Domine t adjuvajncredulitatem meant :
Marc.9-H' qûiinf ^née ilfi abefle^penftus a fuis animis
e n t i u m . L i b . II» 222
fentiebant, qui dixerunt : Domine, augeno- ^ - Xi.
bis fidem. (Quidam quod credunt, non m- ^ •
telligunt ; & multi eorum dm in fuæ lim-
plicitatis modulo detinentur. Multi vero ci-
to intelle£lus lumen accipiunt. Ipfa autem
intelligentia non in omnibus eifmdem habet
vigorem, aut fimilem facultatem. Et plun- Perfeve-
m i, cum & fide & intelleau videantur or-
nati , laborant tamen indigentia cantatis »
& his quæ fide & intelle&u vident, neque-
unt inhærere : quoniam- perfeverari in eo
non poteft , quod non toto corde diligitur.
Donum quoque ipfius caritatis non femper
ejufmodi eft , ut quicquid ad plenitudinem
ipfius pertinet , fimul a percipiente fuma-
tur . Eft enim amor qui poteft alio amore
fuperari ; & fæpe dileitio Dei ex mundi di- Caritas
leöione marcefcit, nifi ad eum fervorem , imperfeA»
Spiritu fando inflammante, profecent, qui j j g W
nullo extingui frigore , nullo poITit tepore cum fidei
languere . Cum itaque in hoc menarrabili & intellî-
dono Dei , omnium fumma donorum , & genti* vi.
quædam ciinaarum fit vita virtutum ; ad 8ore •
hoc cetera conferuntur , ut habeat a n i m æ * "
fidelis intentio per quæ ad perfeaam cari- tj contra.
tatem pofïit eniti . Quæ quoniam non fo- rius.
lum ex Deo , fed etiam Deus eft , ftabites
& perfeverantes atque infuperabiles facit,
quos flumine fuæ 33 voluptatis impieverit.
Qui autem iftarum aquatum dulcedinem he-
fciunt , & adhuc de mundi hujus torrenti-
bus bibunt, aut etiam fi aliquid primoribus
labris de vitæ fonte guftâverunt, 34 inc- .
briàri tamen aureo Babylqnis calice dele-
ftantû'r , fuo prôrfüs decipitmtur arbitrio ,
fua voluntate labuntur : & fi in hat défi*
dia pêrféverartt, ipfi fe his quæ accepere , g j j j j j
difpoliant . Facile enim quolibet bona fine necegitatl
caritate poffunt perire , quæ non poffunt
fine caritate prodeffe .
C A P U T X I I .
Divin#1 conflipittionîs nén eft Hoftru a Deo
averfto , fed propria Voluntatis : ideoifrie
mérïii horhinis effe, fi fieterit, quia caaere
39
i.Joan, 4<
potutt. •
H JEC autem fummatim breviterque per-
ftrifta , ad id valeant , ut certiffime
noverimUs. nullum fidelium a Deo non di-
feedehtem relinqui , nemie cujufquam rdi-
nam ex divina effe conftitutidhe'difpofitatfi ;
■ fed rmrltis , qui jam judicio rationis uttfti-
tur, ideo liberum effe difeedefe, ut 'nbfi di-
feefliffe fit premium: & nt quod nonpdteft
nifi cdoperante Spiritu Dei fieri ,. 35 ejWs
meritis deputetur , cujus id potuit volunta't’e
non fieri. Qua* voluntas in malisa&ibnibus
fola effe poteftj in bonis autem fola effe non
poteft . Quamvis enim 36 fecundum natu-
Libertas
fub gratis
Voluntas
fola in ms1
lis,non a«1
temin bo'
nisaftio*
ni bus.i
31 Edit. Profperi feminis.
32 Vat. 1. omittit & i ac paullo poll pro ac-
crefcit habet & crefcit.
' 33 Al. cum Vat. 1. voluntatis .
34 Sic omnes noQri codd. Vat. & Jol. cum edit.
Lo van. & noviifima Profperi. Queinellus cum alixs
edit, tnebriati.
3$ Al. eorum meritis , quorum.
36 Sic-Thuan. codex , pro quovulgati , fecundum
naturam fit bomini ut bo»<e fit voluntatis .
Quefn. Omnia nodr a MSS. cxemplaria Vatt. cum
Jol. ut in textu .
1 2 2 3 D e V o c a t . o m n *
■ cAP.Xin.ram fit e ju s , ut bona fit ; vitium tamen
■ 37 quod per malam voluntatem 37 incidit in
naturam, non natura: fuperatur virtute fed
gratia:.
C A P U T X I I I .
Bonitatem Dei non folum SanBis , fed &
impiis infiituendjs affuiffe ante
diluvium.
REgebatur ergo primus file populus Dei
Spiritu Dei , & a maledi&i ac prx-
damnati populi locietate ac moribuspereru-
ditionem fanfti., Spiritus abftinebat, cufto-
diens difcretionem fui a permixtione car-
nahum : quorum mala tamdiu fuftinuit pa-
tientia Dei , quamdiu boni per id quod eos
non imitabantur, placere potuerunt: ubi ve-
ro etiam boni malorum imitatione corrupti
funt , & per 38 voluntarium defeffum in
eamdem nequitiam confpiravit univerfitas ,
quos, excepfa Noe domo, .una impietas pro-
fanavit, fententia una delevit . Bonitas autem
Dei ne illi quidem parti defuit , quae
h)eus tolc-
|rat malos
Ipropter
Iponos.
Pei non de*
■ in caritate non ftetit , & ab initio fui ,
veneno diabolici livoris intumuit . Princi-
jiem enim gentis impia:, fan£li fratris me-
rjtis invidentem , ca:demque ejus parricidali
corde meditantem , dignatur Dominus pater-
no. mili$are confilio , dicens ad Cain : Ut
yuid trijiis fatius es } ut quid concidit vul-
tus tttus l Nonne fi reffe offeras, reffe autem
non divides, peccafli ? quiefee . Ad te enim
erit converfio ejus , & tu dominaberis ejus.
Depone, inquit, ortam de invidiae a:mula-
tione triftitiam, & flammas odii crudelis ex-
ting ue : nihil tibi Abel nocuit, nec mihi
P*aFe.nd° te l®fit. Defpexi munera tua meo
judicio j non illius voto : opus enim bonum
neghgenter egifti. Refta fuiffet oblatio tua,
fi fuiffet refta diferetio. Sciens cui offerres,
feire debueras quid voveres. Non digne in-*
ter me & te divififti, quoniam tibi eleftio-
ra fervafti , Tuus ergo hie error e-ft s tuum-
que peccatum . Quiefee , & noli in infort-
tem fratrem moveri : ad te potius tua culpa
revocetur . Noli peccato regnum in te
dare, fed tu potius in ipfum fumedortiina-
tum. Pcenitendo enim nec in majus facinus
progredieris , & ab eo in quo te doles dif-
plicuiffe, mundaberis . Cum ergo talia ad
Cain loqueretur Deus, numquid ambiguum
lit impiis
■ mte dilu-
trium.
< Oblatio
Cain cur
boa Deo
Krata ?
37 Quefn. in marg. Al. irruit * •
3.8 Idem in marg, Al, voluntatis • Mox cod.
Jol. confpirabat. Vat. z. in eadem nequitia con-
fpirabatur .
39 Vocem ilium hoc loco ex uno MS. Cambe-
ronenp in Profperi editione primum infertam ,
ac deinceps retentam delevimus auftoritate non
tarn editorum Ambrofiii , quam quinque codi-
Cum , nimirum trium Vatt.« Tbuan. ac Jol. I'n
Lovanienfi Profjperi editione, quae uncis inclu-
dunjur, quad dubiae auftoritatis nptantur. Sed
ea in omnibus editis& MSS, leguntur, nec quid
lulbicioncm attulerit, fatis inrelligimus . Quef-
nellus vero hie longiorem aotationem fubjecit ,
eft voluiffe eum , & ( quantum ad 39 me-CAP.XIIl.
dendi modum fufficiebat) egiffe, utCainab & XIV*
1II0 impietatis furore refipifeeret? Sed mali- Pr*(ci.en'
tia pertinax inde faftaeftinexcufabilior, un-“ ft “ “r0”
de debuit effe correflior . Et utique praefeie- peccato.4
bat Deus , ad quern finem infanientis effet rum pr*-
progreffura conceptio, Neque ex eo quod feitorum .
fulli feientia divina non poterat, neceflitate 39
peccandi urgebatur facinus voluntatis . A
cujus utique intentione atque effeftu potuit
incolumitas Abel illxfa defendi , nifi pla-
cuiffet Deo cum magna laude patientise fuae,
Ut temporalis furor impii fieret perpetuus
honor jufti . Pofteris vero iftius parricida: , Pofteris
quamvis in progenitoris fui moribus vive- Cain boni-
rent., numquam 40 fe divinam bonitatem t®*^v‘na
negaffe, quis non facile’ advertat, fi confi- •
deret quantum eis prodeffe potuerit tam lon-
ga patientia Dei, tam dives bonorum tem-
poralium copia , & multiplicatse fecundita-
tis tam numerofa propagatio l Qu^ benefi-
cia licet obduratis nihil remedii & emenda-
tionis attulerint, probant tamen averfionem
eorum non divinje fuiffe conftitutionis, fed
proprix voluntatis.
C A P U T XIV.
In diluvio, & pofled ufque a d Chrijlum re-
velata funt opera divina gratia , & chri-
Jliana gratia miracula prafignata ; tametft
abundantia gratia, qua nunc mundum ri-
gaty pari largitate non fluxit.
IN confervatione autem Noe filiorumque
ejus & nuruum , inquibus omnium gentium
feminarium difponebatur , quanta divina:
gratia: opera revelata fint, fanda Seri- Genef. 7.
ptura manifeftat, dum in ilia mirandac ca-
pacitatis area, univerfi generis animalium,
quantum 41 reparationi.-fat erat , receptri- 41
ce, congregatura ad fe omne hominum genus
Ecclefia figuratur: dum per lignum & Area Noe,
aquam redemtio Crucis Chrifti , & ablutio fi.gJ.ra Ec“
regenerationis aperitur: dum in his , qui ex *
ilia mundi vaftatione falvati funt, omnium ” ’9*
gentium plenitudo benedicituri dam 42 do- 4Z
num fecunditatis iteratur, & folo efu fuf-
focatorum & fanguinis interdifto libertas
edendi quod placuerit, augetur , falutifque
feciiritas in teftimonio verficoloris arcus , rr;s fisnum
hoc eft, in figno multiformis gratia: confe- multifont
cratur . Qua: utique myfteria atque facra- mis gratis.
quaiti in Obfervationibus ad differrationem ejus
fecundam recitabimus, & fufius etiam excutie-
nius num. 1 p. & 20. ubi hunc locum explicatum
inyenies.
40 MS. Jol. pro fe habet Deum.
41 Antiquiores editi cum Vat. 1. & 2. reparation
is aderat .
42 Quefn. bonum . Codicum noftrorum , & editorum
Profperi leaionem fequuri fumus. Solum
in Var. t. habetur dono . Dein vox efu abeft a
MSS. Thuan. Camb. & Vat. 1. Codex autem Jol.
& folo fuffocato , & fanguine interdiffo liber-
tas