PARS I. pifcopatu opinionem , erit qui objiciatî hæc
CAP.III. fanfti Leoriis verba, quibus ab eo Hilarius
Obje£tio accufatur, tamquam ordinationes fibi omnium
ex Leone per QaUias Ecclefiarum vindicans, & de-
folvitur . fatam Metropolitan's Sacerdotibus in fuum ius
transforms dignitatem : quibus verbis vulgo
exiftimant confirma« opinionem de Celi-
donio extra Provinciam Viennenfem Epifcopo,
judicato ac depofito.
Ad hæc refpondeo , diftinguenda effe in
hac epiftola quædam quæ Celidonii negotium
attinent, quædam quæ Proje&i cauf-
fam fpeftant.* alia etiam quæ utrique funt
communia. Hüjus generis flint ea quæ præ-
fatione continentur, in qua omnes genera-
tim profequitur JHilarii , ut putabat, excef-
fus, quorum alii Proje&um , alii Celidonium,
utrumque alii refpiciunt. Porro Proj
e t negotium ob oculos habebat Leo, cum
ordinationes omnium per Gallias Ecclefiarum
fibi vindicantem Hilarium arguit : cujus
occafione in hæc verba erupit : Quid ft-
bi queer it Hilarius in aliéna Provincial &c.
De Celidonii autem cauffa intelligenda non
effe, inde pafet; quod in ea non de ordi-
natione agebàtur, fed de depofitione Epi-
fcapi'Y in cujus locum nullus adhuc fubfti-
tutus ab Hilario fuerat, ut perfpicuum eft
ex S. Leonis filentio, qui de eo aliquid de-
creto fuo ftatuiffet , ficut de illo ftatuit ,
‘ "S qUi aegrotanti Proje&o fuerat fuperordina-
tus . E contra vero in Projefti negotio ,
non de depofitione, fed de ordinatione feu
fuperordinatione lis erat : quamobrem ad ilium
referenda funt quæcumque hic de ii-
licitis ordinationibus a fanfto Leone obji-
ciuntur . Ad majorem hujus loci illuftra-
tionem aliqua adhuc dicendafunt quae com-
modius in fecundam differtationis hujus partem
differentur 1 ubi quo fenfu accipienda
fit hoc loco ordinationis vox, & intraquos
fines coarftandæ’ fint Galliæ , quarum hie
Ecclefiæ omnes coramemorantur , retegere
conabimur.
5. Si quis Galliarum ftaturn , qui tunc
état, attendent; intelliget quam parum il-
L n 5 conveiiiat , ut Celidonius Vefontionum
tuncditio-hiiffe credatur illo tempore Epifcopus. O-
njSt mnes enim, ni fallor , cönfentiunt Maxi-
' 2 mam Sequanorum , vicinafque regiones 2
tunc paruiffe non Romanis, fed partim Gal-
li s , partim Burgundionum Principibus *
Quis autem credat Hilarium ditionis Ro-
manæ Epifcopum in alienæ ditionis Metropolitan!
jus fibi affumere aufumeffe, in ex-
tera & inimica Romanis provincia vifitato-
rem egiffe , Synodum congregaffe , primi
Ordinis Epifcopum depofuiffe l Hoc certe
numquam paffi effent Burgundiones ; fed
nec umquam id cordatiffimus vir Hilarius
tentaffet : qui fi Romanum Monachum in
Presbyterum confecravit, ut hujus vita te-
ftatur, non aliam ob cauffam eum ex Ju-
E D I T O R U . M A D
* Hoc & fequens argumentum falfa hypo-
thefi nituntur : nam hæ regiones hoc tempo-
E R T . V . A P O L O G. 7 7 2
renfium iocis ad fe evocavit | quam quia PARS p
Jurenfia loca, quæ Burgundicæ dominatio- CAP.Iiij
nis erant, adiré fas illi nonerat, ut facer-
dotalia munia illic exerceret.
6. Ex ultima ifta ratione altera fequitur, Valenti. I
quod nimirum Valentinianus Imperator non nianus I
ita ægre tuliffet Celidonium ab Hilario fuif- Hilario 1
fe depofitum , nec illius cauffam adverfus adverfus J
hujus fententiam tarn ardenter fufeepiffet
defendendam , fi extra dominationisfuæ limites
Epifcopus fuiffet Celidonius. Immo vero
hoc illi acceptiflimum fuiffet, quodRo-
manæ ditionis Epifcopus in eas Ecclefias ,
quæ ab ilia avulîæ fuerant , jus & potefta-
tem fibi vindicaffet. Hoc enim erat viam
Romanis aliquatenus parare ad regiones illas
fuo iterum jugo fubjiciendas.
Ex di&is manifeftum eft Celidonium non
ex alia provincia fuiffe , quam Viennenfi .
Quod etiam innuit fanftus Leo in utraque
epiftola ad Viennenfes ; in quibus fignificat
merito Hilarium poteftate in provinciam
Viennenfem privatum effe, quoniam earn
male ufurpaverat, feu ea male ufusfuerat r
non certe in cauffa Projedli , qui ex alia
provincia erat: igitur in Celidonii negotio
. Noverit fe , inquit, non folum ab aliéna
iure depulfum , fed etiam Viennenfis provincial
, quam male ufurpaverat , poteftate
privatum. Poteftas igitur ifta propria fuit
Hilàrii, quandoquidem hæc ab alieno jure,
a quo fuperius legitur depulfus , expreffis
verbis diftinguitur, tamquam légitima, etfi
non legitime ufurpata.
C A P U T IV.
SanBum Hilarium Arelatenfem legitimum
judicem fuiffe Celidonii , eo quod Arela-
tenfi Epifcopo poteftas metropolitan in provinciam
Viennenfem competeret • .Hujiispo-
teftatis veftigia ab cet aie S. T rophimi ufque
ad Taurinenfem Synodum .
A Bunde in fuperioribus probatura a no-
bis, Celidonium in provincia Viennenfi
fediffe Epifcopum . Inde confequens
eft totam hanc controv erfiam hue modo
devolvi, fi male judicatum eft ab Hilario,
cauffam non effe nifi ex his tribus unam :
vel quod fibi ipfe contra fas poteftatem me-
tropoliticam in provinciam Viennenfem vin-
dicarit; vel quia Epifcopum neque confef-
fum , neque legftimis teftimoniis convi&um
ab epifcopali dignitate nihil tale ineren-
tem dejecerit; vel denique quod Celidonium
appellantem Sedem Apoftolicam non audie-
rit, nec paffus fuerit fuum judicium a'pri-
maria fede retra&ari ac reformari. Quæ tria
fuo nobis ordine difeutienda funt .• ac pri-
mum quidem de metropolitico Arelaten-
fium Epifcoporum jure dicendum, proban-
dum-
N O T A T I O N E S .
re Romano Imperio fuberant, ruti monuimus
adnot. I. in c. 1.
rS I. dumque, hoc penes illos i fehl per fuiffe ;
ip.jV. non autem pertinuiffe ad Viennenfes Epi-
fcopos.
yjgia Et quidem omnia percurrenti fæcula a
Itropo- prædicato in Galliis Evangelic ufque ad Hi-
%Are'Iarii ætatem ( hoc enim nobis fatis eft ,
nfiuffl nec plura aggredimur ) ubique Arelatenfis
leftatis. Ecclefiæ privilégia ac prærogativæ elucent ; I nüllumque fere fupereft Gallicanæ antiqui-
tatis monumentum , in quo non appareat
fingulare aliquod metropoliticæ dignitatis ,
quam Arelatenfes Epifcopi gefferint, vefti-
gium.
p. Poft Trophimum ( qui a Sede Apoftoli-
dk.Mar- ca miffus, primus Arelatenfem fundavitre-
jusA- xitque Ecclefiam, fed cujus incerta ætaseru-
itenfis ditorum difputationi tradita eft ) nullum
itropo- novimus hujus fedis Epifcopum Martiano
antiquiorem ; cujus apud fanélum Cypria-
num memoria in epift. 66. ad Stephanum
Papam. De Martiano illo Novatianæ partis
fautore a communione Collegarum &
Epifcopatu removendo feripfit Fauftinus Lug-
dunenfis ad fanélum Cyprianum Carthagi-
nenfem, idemque cum aliis Gallicanis Epi-
fcopis feripferat ad Stephanum Romanum
Epifcopum , ad quem & ipfe Cyprianus il-
lam , quam laudavimus, dedit epiftolam .
■ Ex illa porro magnum , ut ego quidem
* reor, argumentum fumimus in gratiamEo-
clefiæ Arelatenfis. Nifi enim primatum gef-
I fiffet hujus Sedis Epifcopus in Provincia Ro-
mana, non erat 2 cur ad Tranfalpinos tranf-
marinofque Epifcopos confugeretur a Gallicanis
Epifcopis, ut de Martiani depofitione
agerent. Præfto fuiffet Metropolitan! au-
ftoritas feu Viennenfis, utvolunt, feu alius
cujufpiam. Etfi enim nondum forte ita ec-
clefiafticæ Hierarchiæ forma ibi conftituta
J ac firmata effet , ut poftea ordinata fuit ,
I dubium tarnen non eft quin aliquis inter
Epifcopos præemineret , penes quem cetè-
rorum regendorum , & cum opus erat, in
Synodum congregandorum cura ac follici-
■ tudo refideret , five ex dignitate fedis fpæ
id obtineret, five ex facerdotii antiquitate,
five ex communi Sacerdotum fuffragio ac de-
leftu. Is demum erat quem Fauftinus ce-
terique Gallicani Epifcopi follicitaffent ad
urgendara Martiani depofitionem . Qui ; fi
È tfergiverfatüs. fuiffet , notaretur proculdubio
_ hujus Primarii Epifcopi ofeitantia vel a
Fauftino ad Cyprianum , vel a Cypriano
ad Stephanum feribehte» 2. Ita Cyprianus
alloquitur Stephanum Papam . Quaproptcr
Tom 11. i t' .
facere te oportet pl'enifftmas lit ter as ad Coe-
pifcopos noftros in Galliis conftitütos , ne ultra
Martianum &c. 1 Et infra : Dirigantur
in provinciam 9 & ad^plebem Ar elate conft-
ftentem a te litter# &c. Si quis alius ab
Arelatenfi Epifcopo rexiffet illam jure metropolitico
provinciam , an non potius di-
xiflet : ad Coepifcopum noflrüm provincia
Metropolitanum , vel Primatem ( more A-
fricano) ficut & alias fecerunt Romani Pontifices,
cum aliquid in Gallicanis regioni-
bus contra Canonum inftituta impune per-
petrari audiebant? 3. Nón effe cur ad A-
relatenfem Epifcopum , potius quam ad
alium e Gallicanis dirigerent.ur a-liarum re-
gionum feu Clerici, feu Laid Catholici ,
& Formatæ inferiberentur , nifi aliis præ-
fulfiffet fedis fuæ privilegio , & .metropoli-
tica vel fitnili dignitate : hoc enim erat
magnorum Metropolitarum, vel etiam Ex-
archorum priviiegium. Sic autem habet Cyprianus:
Significa plane nobis quis in locum
Martiani Arelate fuerit fubftitutus : ut feia-
mus ad quem fratres noftros'■ dirigere , &
eut feribere debeamus. Hæc ita fe. habebant
circa ducenfefimum quinquagefimum quin-
tum Chrifti' annum, a quo ufque ad Are-
latehfe Concilium primum nihil oceurrit
antiquorum monumentorum Gallicanæ Ecclefiæ
. •
Sexaginta igitur fere poft annis congre-
gatum eft juflfu Conftantini Imperatoris célébré
^3 Concilium in ci vitate Arelatenfi , cujus
civitatis ipfe déle&us illius Ecclefiæ &
Epifcopi dignitatem aftruit . Hæc non ur-
geo, uti nec fubferiptionum ordinem , quo
Viennenfi præit Arelatenfis : non enim E-
pifcoporum, qui huic Synodo interfuerunt,
nomina eädem ferie fubferipta fuiffe exifti-
mo in prirrtario & autographo Synodi exem-
plari, qua nunc in editis Concilii a&isde-
feripta Jeguntur, de qua infra paullo fufius
differemus ; : Quamquam ex eo faltem iftud
evincimus, per id temporis , quo hæc feri-
ba , quifquis eft , exarabat,. Arelatenfem E-
pifeopum dignum exiftimàtum fuiffe , qui
Viennenfi anteponeretur. Sed majows moment!
eft ac ponderisquod & in capiteepi-
ftolæ fÿnodicæ primus, .& in Breviario ejuf-
dem canonibus præfixo folus nominat,ur A-
relatenfis Epifcopus Marinus : quod. metro-
politicæ in eo dignitatis eertiim apud me
indicium eft. Primarium enim locum Synodi
tenere non potuit , nec omnià Syno*
di nomine facere, nifi primarius Provin-
E e e ciæ
E D I T O R U M A P N O T A T I O N E S ,
1 Metropoliticum jus femper jam inde a S.
Trophiffto & fæcülo III. fuiffe penes Epifcopum
Arelatenfem , nemo credet , fi legerit ,
auæ de fera ecclefiafticârum Metropoleon in->
ltitutione in Galliis dicentur part. 2: Obferv.
c. 5. n. 2.
2 Nondum inftitutis per hæc tempora Metropolitanis
, nihil mirum , fi Africani &
Galli de Martiano feripferunt ad Romanum
Pontificem, quippe qui tum folus altiori jure
omnibus , ac praefertim Gallis Epifcopis
praefidebat.
3 Hoc Concilium nihil confert ad jus metropoliticum
yindicandum Arelatenfi , aut
Viennenfi Epifcopo; cum nulli, ut diximus,
tunc' effent Metropolis in Galliis . Cur autem
Marinus primus fit in inlcriptione epi-
ftote ejufdem Synodi , licet Metropolitanus
non effet , vide Obferv. part. 2. c. 5.^. 4.
Ann. D.
. Ex
Concilio
Arelatenfi
I. jus
Hilario
affertum «
3 I