5 7 5 ' E d i t o r u m O e s e r v a t i o n e s 6y6
exftiterint, quorum fcribendi ratio non modicum conveniret ; ex mera ftili fi.
militudine, quæcumque prætendatur inter ftilum Leonis 8c librorum de Voça-
tione, nihil certi elici poteft, ut eidem Pontifici adjudicentur. Cetera Quefi-
. nelli conjeflationes, quas ftUi fundamento fatis infirmo foperftruétas, reéte
cum Caveo ad an.440. conjeBurarum potius, quam argumentorum agmen vo-
care licet, nullam diftinétam refponfionem efflagitant. Qua: autem nos in Ad-
monitione ipiis libris præmiflà ex pluribus ac potioribus MSS. animadvertimus
ad auftorem aliqua fatione ftatuendum, quanti facienda lint, quifque prudens
judicabit.
§. I I L
Aliquot Quefnelli loot excutiuntur. AuBor librorum de Vocatiene omnium
gentium admittit generalem gratiam non folum extemam, fed etiam internum,
cui & pojfe refifti , & multos refiftere docet. Quatenus fufficientem
adftruat. De morte Chrifti pro omnibus. Leonis doBrina. S', Remigii fen-
tentia explicatur.
XVI. Exaétis îis:, qua ad præcipuum caput controverfiæ de audio re herum
Jibrorum pertinent , Quefnellus nonnullis objeétionibus refpondet, . quibus eo-
rumdem librorum doétrinam a doétrina S. Profperi diffidere Card. Norifiuscon-
tenderat. Illius autem multum mtererat confenfionem doétrinæ ftatuere, ne S.
Leo, quem librorum auétorem præferebat, aliter docuiffe crederetur in materia
gratia, quam Profper Augüftinianæ doétrinæ tenaciffimus docuit. Nobis veto,
qui non minus a S. Profpero, quam a S. Leone hos iibros abjudicavimus,
etii in propolitum noftrum hæc difputatio non aeque necelfaria fit; cum tarnen
ille in refponfionibus nonnulla inferuerit, quæ a mente auétoris, quicumque
fit, omnino diffident, 8c nonnumquam etiam in damnatarum propofitionum
fenfum detorqueri queunt; aliquot obfervationes fubneétendas putavlmus.
Opiirio- XVII. In refponfione ad primam objeétionem Quefnellus affirmât, auétorem
Quefa.de librorum de Vocatione in loeis, ubi gratiam Dei omnibus datum affent,per
fola gratia intettigere exteriora & naturalia Dei dona, que omnibus promifcue ex-
fxtema abpofita funt, aliquando Mofaice legis documenta, nonnumquam etiam, fanBi
auftoread-Evangelii predicationem, que nullt hominum conditioni denegatur. Ita for
tniffa. iam gratiam extemam omnibus hominibus communem ab auétore aflèrtam tra-
dit, non autem internam. Verum non défont Theologi célébrés etiam Thonu-
ftæ, quibus hoc falfum vifom eft: unde prdbaturi, omnibus, hominibus adultis
faltem aliquando conferri gratiam aliquam fufficientem internant, potiora tefti-
rnonia ex hifce libris afferunt. Nonnullis quidem in loeis gratie nomine fola
Refellitur externa guxilia hie auétor fignificavit. At non hæc fola omnibus communia
Auftor a i afferuit : alicubi enim communem etiam docuit gratiam internant. Explorata
mittitge- Inter cetera font ilia lib. 2. c.23. Strut autem circa majores ( ideft adultos )
neralem prater illam GENERALEM GRATIAM parents at que OCCULTIUS. OMNIUM
fnrerioremHOMINUM CORDA PULSANTEM, excellentiore opere, largiore munere ,
omnibus potentiate virtute vocatio fpecialis exeritur 8cc. Hæc gratia, qua occultius
collatam. corda pulfat, profeéto, interior eft, ipfo etiam fatente Quefnello, qui in ea-
dem refoonfione ad primam objeétionem explicans aliud auétoris teftimonium,
voces five occulte ita interpretatur: hoc eft five per gratiam occult am & inferiorem
. Et nihilominus hanc internam gratiam generalem & omnium hominum
corda pulfantem idem auétor tradimt. Hanc eamdem gratiam eum pa-
riter indicafle iidem Theologi putant, cum cap. 15. feripfit : Adhibit a enim
Jemper eft univerfis hominibus quedam fuperne menfura doBrine, que etfi
parctoris occultiorifque gratie fu it , fuffecit tarnen, ficut Dominus judicavit,
quibusdam ad remedium, omnibus ad teftimonium. Voces parcioris occultia-
rifque gratie plane congruunt ante recitatis éx cap. 23.. gratiam parcius at-
que occultius corda pulfantem, quam & generalem, & internam auétor profel-
fos eft. Non ergo doétrinam mere extemam univerfis etiam gentilibus communem
gratie nomine hbc fecundo teftimonio auétor intelligit, fed doétrinam
cum aliqua parciori quidem, at occultiori Sc interna gratia conjunétam , qus
' omnium
6y y I n D i s s . II. Q uJe s n e l l i . 6j 8
omnium hominum non folum mentem illuminet, verum etiam corda pulfet: ac
propterea nihil mirum, fi docuit hanc fuffeciffe quibufdam ad remedium, omnibus
ad teftimonium, quin fofficientiam' exterioribus tantum auxiliis tribuerit,
quod Pelagianum fuiflet, & ab ipfius auétoris principiis maxime alienum..
XVIII. Neque huic doétrinæ opponuntur ilia, quæ Quefnellus ex iifdem libris
fob finem laudatæ refponfionis obtrudit. Præcipuus textus eft ille ex lib. 1.
c. 13. Quod aliquos, Jicut videmus accidere, falvantis gratia preterierit, & Solum ali-
pro eis a,ratio Ecclefie recepta non fu e r it , ad occulta divine juftitie judicia ^ncrl-“
referendum eft. Hie enim gratiam falvantem fignificare gratiam que reipfa & lem gra-
cum effèétu falvat, ex antecedentibus palam elicitur : - ad earn liquidem oratio- q»K
nem Ecclefiæ hæc verba referuntur, de qua capite præcedentï auétor dixerat ;
Quid autem pro iftis ( paganis,. Judæis, hæreticis, & fchifmatïcis ) petit, ni- vat’
f i ut reliBis erraribus Juis convertantur ad Deum ? &c. additque, agendas gra-
tias Deo pro his, qui fa ly i faBi fu nt. Speremus e/tam eos, qui nec dum illu-
minati funt, eodem divine gratie opéré eximendos de pot e f i at e tenebrarum ,
f l in reghum Dei, priufquam de hac vita exeant, transferendos. Et poli
hæc ftatim objeétus textus fobjicitur: Quod f i aliquos, ficut videmus accidere,
falvantis gratia preterierit & c. ubi gratiam indicat, quæ reipfa eximat de poteft
ate tenebrarum, & in regnum Dei transférât. Ejufdem generis funt reli-
qua, quæ objiciuntur teftimonia, ut confideranti patebit. Nam cap. 25. fib-i.
auétor de iis Iqquitur, qui funt attraBi ; & lib. 2. c. 19. dum eos memorat ,
qui exortes gratie. fuerint, gratiam fpecialem intelligit, cujus antea memine-
ratj quamque non omnibus communem fæpe tradit. Quod fi lib. 2. c.3. admittit
incognofcibtles illuminatianum dilationes, inter quas utique multi in infideli-
tate deficiuntj quæ verba Quefnellus in poftilla marginali interpretatus eft incogno-
fcibiles dilationes gratie: non de fufpenfa & negata multis gentilibus omni gratia
interna, quæ alibi omnibus dataaffirmatur, ibidem fermo eft; fed de dilata aliquan-
diu evangelicæ prædicationis&Vocationis gratia, ut ex contextu manifeftumfiet.
XIX. Hac autem occafione, qua meminimus de interiori gratiaomnibus com
cefla, quam fuffeciffe quibusdam ad remedium auétor tradiait , liceat confide-
rare alium ejusdem feriptoris locum ex lib. 2. c. 13. ubi hæc leguntur : Cum
ergo talia ad Cain loqueretur Deus, numquid ambtguum eft Voluiffe eum, & , .
quantum ad medendi modum fufficiebat, egiffe, ut Cain ab illo impietatis fu- CanPcol-
rore refipifeeret ? Notanda præfertim verba, quantum ad medendi modumfuf lata."
ficiebat. flic Quefnellus ex ante vulgatis Profperi editionibus inferuit vocem ilium
fie : quantum ad ilium medendi modum ; & poltquam notavit : Vox ilium
non legitur in cod. MS.Thuan. neque in ullis operum S. Ambrofii editionibus ,
quibus libri de Vocatione gentium inferti funt-, hoc prolixum commentarium,
feu potius commentum in eadem notatione fubjecit. „ Quid tarnen diferîmi-
„ nis in fenfu hujus fententiæ gignat hæc leétionis varietas, fateor me non 0 f
„ affequi . Unum porro certiffimum video , hanc fufficientiam, de qua hic. tus^xter-
„ fermo eft , nullo modo ad illam pertinere fufficientiam gratiæ interioris nam in-
,, Chrifti Salvatoris, de qua tanta animorum contentione , tantoque æftu di- t^preta-
„ gladiantur hodierni Theologi. Immo vero cuivis æquo animo feriem hujus ca- tur'
„ pitis perlegenti perfpicuum fiet, non aliam ob cauflfam auétorem noftrum
„ hanc claufolam Adjecifle, quam ne leélores incauti ad fufficientem interioris
„ gratiæ operationem animum adverterent : & ut potius monerentur fufficien-
„ tiam illam de alio medendi modo non elfe intelligendam, quam de quo per
,, totum caput aétum erat. In quo & a gratiæ, auxilii, opitulationis, adjuto-
„ rii, & mifericordiæ nominibus ex confilio abftinuit, îbla eruditionis, boni-
» tatis, patientiæ, & confili ivocabula uforpans : 8c révéra oftendit ilium me-
„ dendi modum eum folum fuilfe qui exhortatioriibus , confili is, 8c correptio-
„ nibus coercetur : quibus Cain JanBi fratris meritis invidentem, cedemque £ 8Wè
„ ejus parricidali corde medttantem dignatus eft Dominus paterno mitigare f if ./
„confilio. Sed Crin & divinevoceadmoneripotuit, & mutari nonpotuit: “ -c-9-
,, quia exigente culpa malitiei jam intus Deus cor reliquerat, cui forts ad te-
,, ftimonium verba faciebat. Neceflë eft enim ut Spiritus fanBus operetur in- p jiXgUp
„ trmfecus, ut valeat ali quid medicina, que adhibetur extrinfecus. Alioquin de clw.
„ etiamfi Deus ipfe Utens creature fibi fubdita in aliqua fpecie humana fen- Dt‘ l- IS-
Tom, B. Y y .......f- „ f u s c-6-