B r e v i a r i u m a
Jo.zo. 28. qui cjl verus Deus, & vita xterna : & Thomas
: Deus meus, inquit , & Dominus meus :
& Melchifedech fummus Sacerdos: Benedi-
Gtfw.14.1p. £lus ^ inquit, Abraham Deo excelfo , quicrea-
vit cxlum & terram. Vides quia non folum
Deus, fed Deus excelfus Melchifedech voci-
11 bus comprobatur? Tejliseft & 11 OfeePro-
'Cf. 13. 4. pheta dicens .• Firmans cxlum , & créons
terram, ego Dominus Deus tuus' , cujus mantis
crèavere omnem miliùam exit . Si er^o
Deus eft Flius , immô quia Deus eft, quia
per ipfum fa£fca funt omnia , & non folum
non minor , fed excelfus Deus ; interrogo
te, utrum Deus ubique fit, an forte loca-
liter? Cum impium fit . negare quod ubique
12 fit Deus ; 12 & fi ubique eft, quæfo te,
ubi miffus eft? Sed miffionemFilii incarna-
tionem ejus intellige , ipfo Apoftolo expo-
Cal. 4. 4. nente. Mifit, inquit, Deus F ilium fuum
faBum ex muliere, faftutn fub lege .
Hier.32.14. V. Denique de ipfo legimus in Propheta :
Cxlum & terram ego impleo , dicit Domi-
Jo. 1. 16. nus . Evangelifta de eodem : Plenitudi-
13 nem, inquit, ejus omms 13 aceepimus. Et
fi omnia ipfe implet, ubi miftus , cujus ma-
jeftate plena funt omnia ? Sed adhuc forte
dices : Sicut habet carnalis intelle&us , inter
gignentem Patrem & genitum Filium
non potuifte fieri nifi ut aliquod fuiffet fpa-
tium. Spatium horæ faciunt, horæ tempus
defignant; ac fic fi tempus anteponis Filio,
non omnia per ipfum fafta fateris . Et ubi
lb. yv 3* eft illud : Omnia per ipfum faEla funt ? Cer-
te fecundura tuam propofitionem refpondeo,
qui dicis fuifte Patrem. aliquando fine Filio.
Utique legimus pariter in Apoftolo : Chri-
i.Cer.1.24-jium j} ej virtutem & Dei Japientiam : &
Jo. 14. 6. ipfe. de fe Dominus loquitur : Ego furn via,
veritas, & vita. Si ergo fuit Pater fine Filio
, ficut tu dicis; fuit fine virtute , fuit
fine fapientia, fuit fine v ita, fuit fine ve-
ritate. Sed quia fine his numquam fuilfe
Pater credendus eft , hoc convenit fàhiti tuæ,
ut juxta fidem catholicam confempiternum
FiHus x- Patri & æqualem Filium fatearis: quiavir-
quilis Pa- tus ejus legitur fempiterna , dicente Apo-
juri. ftolo •* Sempitema quoque virtus ejus, & Di~
Rom. 1.20. vinitas . Similiter & de veritate , dicente
Tf. i i<5. 2. Pfalmifta Et veritas Domini manet in
aternum.
Ariano- VI. Solent etiam iftam velut quæftionem
rpm fophif- caJumnia generare. In tantum , inquiunt,
ma folvi- major eft Pater, ut priori femper nomine-
tur * tur loco . Etiamfi priori femper loco, nonai-
naretur, valde videbatur effe conveniens :
quia ex ipfo eft Filins, non ille ex Filio .
z i In vulgata apud Ofeam non Jnveniuotur
verba fequentia. At funt in 2ntiqua verßoneapud
Hieronymum Comment, in Ofeam cap. 13. v. 4.
ac totidem verbis recitamur ab Hilario Kb. 12.;
de Trinit. U. 4« ficuti etiam funt in Grzco MS.
Vat. licet nec in Hebraeo , nec in aliis Grzcis
exemplaribus feptuaginta interpretum reperiantur.
Confer P- Sabbat ier in hunc locum.
12 Voces & fi ubique efl fupplevimùs ex duo-
bus noßris codd. Patav. & Ambr.
23 Vulgat, .addunt nos . Mox iidemj codd.
v e r s . A r r ï a n . 2p o
Tarnen ut æqualitatem agnofeas , audi in
Seripturis, ubi etiam prior Filius nominator
. Joannes Evangelifta ait : In principio Jo. 1 . 1,
erat Verbum , & Verbum erat apud Deum ,
& Deus erat Verbum : in Verbo utique Filium
indicavit: & Apoftolus ad Ephefios .*
An nefeitis , quia omnis fornicator & im- Epbef.^
mundus non habet hereditatem in regno
Chrifli& Dei l Ecce & hie priori loco; ,14
Chriftus nominatur . Et ad Galatas : Pau- a *
lus Apofiolus, non ab hominibus, neque per
hominem , fed per Jefum Chriflum & Deum
Patrem. Et ad Theflalonicenfes: Ipfe autem 2.Tbeg.x,
Dominus Jcfus Chriflus & Deus & Pater is-
nofler, quidilexit'nos. Ad Corinthiosi Gra- a-Cor.jj,
tia Domini nofiri Jefu Chrifii , & caritas
Dei Patris 15. Ipfe Dominus dicit : Ego is
& Pater unum fumus ; non dicit Pater oc J°- 30.
ego. Et alibi: Qui me videt, videt & Pa-
trem : & iterum .* Qui non honorificat Ft- '^* 21‘
Hum, non honorificat Patrem, qui mißt ilium.
Ecce quotiens priori loco Filius no-
minatur. Sed quia in Patre & Filio æqua-
litas eft, nullum præjudicium nec ante nec
poftea nominatus alteri poterit exhibere :
quia nulla eft diverfitas, ubi eft æqualis in Nulla id
utroque Divinitas ; ; fed ideo fic legimus ,
quia humana locutio aliter fè non poteft uy.
expedire, nifi ut cum unura dixerit, fical- Diviniias
terum dicat. Ecce ut agnofeas, quia ibi nihil
majus nihilque minus e f t c e f la t quæ-
ftio de Patre anterius nominato : quia ubi
una eft fubftantia , una Deltas & incor-
poralis immenfitas ; nulla eft difparilitas ,
vel diverfitas æftimanda : ubi enim unus 16 rnunoD«:
creditur, ibi minor & major excluditur : major&mi
nefeit enirp numerum unitas , ac gradum "?r e*cls
non amittit aequalitas ; ficut feriptum eft :
17 Non afsendet per gradum ad altarc meum. jrX0A.v>.
Et ideo auferat contentionem , & teneat 26.
cum iS fide catholica infeparabilem Tri- 17
nitatem fine permixtione conjun.61am> fine. * 14 15 16 18 * 20 21
feparatione disjun&am: quia Pater , & Filius
, & Spiritus San£tus Deus 19 plenus i$>
& unus eft. Ipfa enim per fe ratio docet,
quia unus nec pofteriorem 20 recipit , nec 10
priorem; comparationem , - vel feparationem
nefeit habere, qui- folus eft ; minor non po.-
teft effe , qui plenus eft , quia perfeflioni
nec addi quidquam poteft, nec minui.
VII. Credantur ergo très perforjæ, fed non
très fubftanti* ; très proprietates , fed non
très poteftates, ; /ita una fine principio fem-
piternitas, ficut una fine fine majeftas, fine
auftore Pater, fine tempore Filius, fine
majore Spiritus San&tfs. Nos enim 21 Ca- Zl
thoaccipimus
.
14 Ita .noftri codd. Vulg. Filius .
15 Vulg. addunt : & communjçatio SanBi Spiritus
cum omnibus vobis. Ét tpfe &c.
16 Editi addunt Deus.
17. Noflri codd. Non afeendit.
18 Iidem Ignorant fide.
ip MSS. uoftra Patav. Sc Ambr. addunt ve-
20 Ita noftri- codd. Vulg. recepit.
21 MS. Arobr. eatholice.
DV E R S . A r r i a n . 2p2
fapienti Deo, quæ eft Trinitas. Namdum
foli Patri hoc députant, Filium infipientem
blafphemant . Et quomodo eum Apoftolus
lapientiam Dei effe dicit, fi folus Pater eft
lapiens, cum nullus iapiens poffit effe nifi
per fapjentiam fuam? Et ubi eft illud quod
ad Coloffenfes idem Apoftolus proteftatur
de Chrifto Jefu? In quo funt, inquit, omnes
thefauri fapientia , & feientia abfeonditi f
Dnde agnpfeant quam ftultum fit quod 24
promunt, & ubicumque aliquid fimiliter
legunt, non uni perfonæ députent, fedbea-
tæ Trinitati, quæ fola fummus Deus Se verus
eft. Nam & de Spiritu Sanflo fic dicit
Apoftolus: Alii quidem per Spirit um datier
fermo fapjentia ; alii autem fermo feientia
fecundum eumdem Spiritum. Si ergo per Spi-
ritum San&um, ficut verum eft, & fapien^
çiæ & feientiæ.fermodonatur ; quomodo fo-
lius Patris pprfonæ hoc poteft adferibi , quod
folus fit fapiens, ni|i , ut diftum eft , t 25
æquævæ Trinitati ifta conveniant?
IX. Solent etiam dicere : Idço minor eft
Filius, quia viljbilis, Pater autem invifibi-
lis . Non intçlligunt, quia nec Filius in fubftantia
Deitatis fuæ fit vifibilis nifi in affum-
to homine , qui & Chriftus dicitur . Nam
Fihus Dei, ideft Verbum, quod eraf in prin-
pipio Deus apud Deum, per quem fa&a funt
omnia, videri in fua fubftantia non potuit,
ficut nec Pater in fubftantia fua. Interrogo
autem fine fui injuria ilium ipfum, qui di-
pit quod vifus fit Filius Dei : utrum animam
fuam vifibilem, an invifibilem fateaçur : &
pum dixerit invifibilem, ficut Sç verum eft,
fîieatur ei r Si creatura, ideft anima fua , in*»
vifibilis eft , creatura utique Dei / creator
univerfitatis quomodq potujt effe vifibilis ?
Sed ideo induit carnem j quæ videri pote-»
rat, quia Dejtas ab homine videri non po-
ferat. Hac carne major eft Pater. 26 Ita-
que eft æqualis Verbo, major carne.* æqualis
ei per quem fecit nos , major eo qui
faftus eft propter nos. Nam quod Deus fit
Filius, licet multa teftimonia fuperius po*»
fita evidenter doççant ; tarnen adhuc pauca
credidi fubjungenda . In Genefi feriptum
pft .* Creavit Deus. cxlum : & utique Evan*»
gelifta cpnfirmat omnia a Filio effe preata.
Item ibi fequitur : Creavit Deus hominem ad
imaginent &■ fimilitùfiinem fuam : ecce hie
eum Deum agnofçç, quja & hominem ipfe
preavit. F t Ifaias dicit de Joanne Præçur-
fore Domini ,* ReSlas facite femit as Dei no-
ftr i. Cujus Dei, nift utique Filii, quem in
parue veniffe non dubitamus ? E t paullopoft :
Qonfortate mantis diffolutas, & genua debt-
lia roborate ; dicjte pufillanimjs ,* Eccp .Deus
vefler in fortitudine ventes, & falvqbipvos,
& tunc aperientur oculi cxcorum : quod utique
in adventu Çhrifti çompletum effe co-
gno-
23 Vulg. cum MS. Patav. per rapinam . C<
oex Ambr. cohaerentius cum Apoftoli tpxtu «
pungit per. Mox Sed quod in eodem MS. Arab
?4- Cod. Patav.pronuntiet ubi cum aliquid. &
Ambr. pronuntietur ubi cum aliquid.
2$ Noftri codd. a que vetere Trinitatis.
, 26 Voces Itaque eft ex noftris MSS. additz, ir\
quibus folum & pro eft legebatur.
Colof, 2.
n-
24
t.Cor.tz.ßf
Filius De{
in Divini-
tate invjfis
bilis &
immortalis.
26
Gen.i. I,
h- I- 3,
V- 40- 3.