5-in
•art.
lo ip E d i t o R um O b s e r v a t i o n e s __ 1020
pofteriori ævo fuiftèt in his codicibus immutatum, ut in Hifpanicis,& exinde
m Ifidorianis accidit ; aliqua ejufdem generis emendatio ad proyinciarum ejus
aevi normam faßa fuiffet. Neque vero ut hujus catalogi fides infirmetur, m
fufpicionem addiici poteft cum Quelheilo ea Arelatenfis I. ad Silveftrum epiftola
, cui ipfe catalogus in codicibus lubjeßus legitur ; ac fi altera tantum exA-
relatenfi codice édita fit ipfa ejus Concilii epiftola ad laudatum Pontificem ;
hæc vero fit ipfius Breviarium a quodam ftudiofc homine pofterius conditum,
& alicubi interpolatum, qui pariter catalogum Epifcoporum compegerit. At
hanc pariter ejus Synodi epiftolam, non vero Breviarium effe, ipfa ejufdem forma,
quæ in omnibus codicibus exhibetur, demonftrat. Quodfi de altera epi-
ftoia,ur.o licet Areljtenfi codice probata, dubitare non licet; multo minus fu-
fpicandum erit de hac y quæ tot & vetuftiflimis diverfi originis manufcriptis ,
eodemque Arelatenfi codice munitur , cum præfertim nihil habeat, quod cum
ilia non maxime congruat: interpolatio enim, quam Quefnellus fiufpicatus eft
in illis verbis canonis primi de Pafchate: E t juxta confuetudinem Utter as ad
omnes tu diriges, quæ in altera epiftola non leguntur, inaniflima eft. Cum
enim duæ ejufdem Concilii epiftolæ habendæ fint, num interpolationi verti poteft,
fi Patres in fecunda epiftola, in qua eofdem canones quandoque brevius
repetiverunt, omittenda putarint ea verba, quæ in anterioribus litteris fatis
exprefferant ? Certe ut idem dies Pafchæ ex eorumdem Patrum decreto ab omnibus
fervaretur, providendum fane fuit, ut qui omnibus præeft, eumdem diem
pafchalibus litteris indiceret. Nicæna Synodus non inftifuit pafchalium dirlgen-
darum difciplinam, fed unice decrevit, ( Cyrillo telle in Prologo Pafchalijut
Alexandrinus Epifcopus ob peritiam" computi pafchalis diem Pafchatis fignifica-
ret Romano Pöntifici, cujus außoritate 'omnes euffldem Pafchæ diem cogno-
fcerent atque fervarent : & ex hoc teftimonio vçtuftiorem litterarum pafchalium
confuetudinem agnofcimus . Vindicata igitur Hac epiftola, nihil jam ■ fupeielt
apud Queinellum, ex quo de- catalogi antiquitate ac fide ambigendum fit. Ipfe
ratio, quàm ille affert, cur idem catalogus ferius digeftus fuerit , nimirum ut
veritas probaretur canonis 18. Concilii Arelatenfis ' Ii. in quo Arelatenfe I. ex
omnibus mundi partibus coMe&um traditur; unde etiam ipfe catalogus Arelatenfi
II. in MSS. præfixus legitur : hæc , inquàm, ratio, quæ antiquitàtem
abtipere, nititur, adeo arbitraria & imbecillis eftVut düplici falfa hypothefi
nitatur. Prima eft, Arelatenfe II. effe Concilium; cum fit vere mera coileflio
canonum fub initio VI. fæculi digefta, ut tomo tertio probabitur: quo quidem
tempore fi catalogus in eum finem, quern Quefnellus præfümit, fuiffet exaratus,
ejus ævi provincial defignandæ fu!lfent.i Altera eftyipfum catalogum in MSS. præfigi
Synodo Arelatenfi II. acfiad hanc referatur. Id quidem ex aliquot vetuftioribus
editionibus colligi poteft, in quibus idem catalogus ab Arelatenfi Lfeparatur, &
Arelatenfi II, præmittitur. Id vero inconfiderationeejus editoris accidit *, qui cum
in codicibus leu editis ; Ifidorianis, quibus ufus ell, hunc catalogum delcriptum
reperiffet inter Concilia Arelatenfe I, & Ilvquæ ibidem continue fequuntur, hæc
feparans, laudatum catalogum ad Arelatenfe II. fpeftare credidit, nec totam
infcriptionem eidem catalogo præfflilfam exaßius animadvertit , quæ ipfum ad
antecedens Arelatenfe primum apertiffime refert. Conjeßationes adeo‘inanes
nonne finceritatem & antiquitatem catalogi confirmant potiusr quam infirmant}
Hinc jure de hoc Quefnelli nifu Tillemontius fcripfit: Car ceux gui ont" voulu
dire, que cela avait eflè ajouté depuis, rien ont point de preuve'. Nihil
igitur, impedimento elfe poteft , quo minus hic catalogus fub ipfam Arelaten-
fem I. Synodum ex. ipfius;,-geftis lucubrata credatur, quod vel ipfe Quefnellus
alia ràtione. confiteri coaâus fuit, cum fi» 4. fcrmfit, indicem, qui Breviario
adneHitur, ex tpfa epiflola, & aliis forfitan attorum exemplaribùs tortfellum
effe • . ■ .> . no non p ja& f? • ■ -■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ . m 1 1
15. Ex hoc porro cataloeo, uti in fincerioribus & vetuftioribus colleftionibus
Corbejenfi & Colbewina dèferibitur, difcimus, Alpes maritimas nondum Arelatenfis.
I, temporibus fuiffe provinciam a Viennenfi diftinßam. NamDiaconüs
Portus Nicænfis Alpium maritimarum dèferibitur fnb tituloi Ex prôvincia 'Ÿien-
nenfi, non vero Ex provincia Alpium maritimarum, uti dicendum futffet ,
fi Concilii Arelatenfis primi ætate Alpes , maritim^provinciam conftituiffent a
• Vlcn-
I in II. Pa r t . &SSERT. V. Q u e sn e lu . 1022
Viennenfi diyerfam . Idem vid'etur de Alpibus Grajis. Ltcét enim ex harum ci-
yitatibus nullus m eo Concilio proferatur, unde hæc res -comprobari queat s
Notitiæ tamen pofteriores provinciarum Galliæ fatis indicant, Alpes Grajas
»que ac maritimas ohm fuilïe partes provincial Viennenfis, cum Alpes Grajas
appellent Vtennenfem tertiam, & maritimas Vtennenfem Jecundam. Hæc enim
denominate norj. almnde onginem ducere polfe videtur, nifi quia utraque hæc
provincia ante divifionem m Viennenfi comprehenderetur : quemadmodum très
Lugdunenles fecunda y tertia , &. quarta in iifdem Notitiis hoc nomine donan-
tur, quia Lugdunenfi folidæ antea adfcriptæ fuerant. Gum porro Viennenfis
provincia ex Narbormnfi folida. diflefta fuerit ; jam patet hanc primam fuiffe
Narbonenfis folidæ divifionem, mmirum in partes duas, quarum altera cis Rho- „ .
danum provincia Viennenfis appellate eft, quæ etiam Alpes Grajas, & mariti-^X* „
mas contmebat; altéra vero trans Rhodanum, ubi Narbo jacet, Narbonenfis^ïZx
provinciæ nomen retinuit : 8c hac prima divifione obtinente. quæ forte X)io- divifio in
cletianum habuit auctorem, Arelatenfe L Concilium habitum fuit. Turn fecu-P£rtesd“a*
ta eft altera, ut videtur, Conftantini divifio, cum in conflitutione quinque n?ocîer!a
provinciarum a Viennenfi diffeaæ fuerunt Alpes maritimæ & Grajæ, uti fupe- no
nus exphcavimus. In tertia divifione, qua ex quinque provinciis fex faélæfue- Secunda
runt, nihil ex antiqua Narbonenfi vel Viennenfi fe^um fuit.* fbla enim Aqui-
tania divifa eft in auas. At in quarta divifione fub Theodofio I. qua feptem Tprrîa
provinciæ conftituta; funt, fecunda Narbonenfis excifa fuit five ex Narbonen- Quarta’.
ii, l i v e ut' alu probabilius judicant, êx Viennenfi, cui finitima eft, interjetais
inter ipfam & Narbonenfèm primam ftumine Rhodano 8c tota provincia Viennenfi,
ita ut pars. Narbonenfis prima;, ex qua exfcinderetur, effe nêquiverit .
In icatalogo» etiam ante laudato Arelatenfis primæ Synodi Presbyter Aptenfis
Narbonenfis fecuçidæ recenfetur fub* titülo ex provtncui Viennefiji, quoa turn
Rd^am pertmcmt. Narbonenfis vero fecundæ appellationem, etfi a Viennenfi
fecta fuiffet, obtinere potuit , quatenus olim ante divifioném Viennenfis a Nar-
bonenfi, m Narbonenfi folida continebatur.. Hæc de varia difpofitione civili
provinciarum in Gallia præfertim Narbonenfi. •
C A P U T IV.
De Arelqtts, & Vienna preerogativis in difpofitione c iv ili. Utriufgue Metropolis
in itia jtatuuntur . Notitia Gattïarum civtlem, non ecclefia/ticam difpo-
Jitionem exhtbet. E/us antiquitas a Quèfnelli eenfuris vindicatur.
ri. "D q j j «’nftitutam civilem difpofitionem provinciarum Galliæ ac præfertim
• • Narbonenfis folidæ, de præcipuis ejufdèm Metropolibus Vienna & Arekre,
quæ ad rem noftram maxime pertinent, nonnulla exaftius ftatuenda funt.
Nam Quelnellus ut Arelato primatum tribueret, ejus prærogativas civiles ni-Gurjeen-
mium rtiultum extulit. Viemiæ' autem privilégia & dignitatem fi non omnino dum de
præterhty cenæ extenuare ac. deprimere ftuduit. Epifcopi Galli Arelatenfis ur-Iî'etroPoIi-
bis ftudiofi epift Oj. ad S, -Leonem c. 4. hanc ob privilégia civilia fupra Vien-
nam extollere nifi funt mten quæ illud præcipuum eft, quod ibidemPræfeflus & A r Z "
Prætono& reliquæpoteftates femper inhabitentr quod idem eft ac iftam omnium
GalliarumMetropolim declarare. Ecomra S. Léo, qui allegations utriufque
partis expenderat, m refponfione ad eofdem ep. 66. c. 2. Viennæ & Arelato
commune fus quondam fuiffe a Gentibus, ideft quoad civiles prærogativas, te-
îtatur. Id autem quam vere diélum fuerit, ut quifque ilïtelligaty utriufque Me-
trojpolis initia atque dignitas, quæ in civili' difpofitione maxime fpe&antur
exphcanda funt. De Arelate in primis ftatuamus.
2. Arelas, fita in provincia Viennenfi-, licet olim effet pluribus nominibus .
ce ebns, ad Metropofis tamen honorem non pervenit nifi circa annum 40 j.
yei 407. cum propter irruptiones barbaroruift Petronius Præfeaus Prætorio f * me-
'jalliaruip e Treveris fedem Præfeauræ Arelatum tranftulit, ibique feptem «°polis
Pk°’rl jClar“m conventum quotannis cogendum præcepit. Tune enim hæc urbs civlUs ■
ob fedem ipfius Præfeéli non folum feptem provinciarum caput, led omnium
toalltoum Metropolis effe coepit ; & bac de cauffa in Lege Honorii an. 418.