P Ctrl y ener ab d it >^dbb. Clan. IX.
\ H £% ræ « ^ -?’, 1 - ^ ^ « o f o SvnaCTOPa’Satanae» Set
trou, j»
1
„cc tu , nee tota patiter cohgrcgata Synagoei Satan*
verba iftatamlaaa, tam<Eui™, tan: oroncrohpnunero
tantnmhommeexponetcpotetit.
tï'eitbxpofmb ÖtRffiana ,, .
Deo cniUbet homini.fcdléfu Cht.fto Depftnanl, & feotnini.
^ M n m M W Ê M m Ê Ê S S Ë j| M f |
Sed nee aliqua ratio patitur,vtpoftiUud, quod deeq tam
folennïter protulit ,quandb’diiit | jg‘uodnomenejiciusy.
dc ali qu o‘ b ó m i n u m , fi u e aliqu o A n gel o ru m d i 6tü m fe n-
ti?tur,quod (cquicur, Vel quod noinenfilij eius,finqfli f’ Jam
qtaippfetiomen Angelicum vel humanum, diuino'tiotnini^
comrooncatn ^ u o d aüdirc tefugtt fïp e d.ccndo : non
folnm homini Sc Deo: fed, Ikut i*pc diftum cft.hotmnr
&D.eo,fiimilqndEiei èfid. Et quid tantopcre noiuen,
fiïiiDei tefugttiüdaéus , cttmdiM libere, accoolbnter
cobEtêatut-Paganusi Nonnc entm,,Pagauus NSbu-.-
chódbnoibr ! Et quid ifte itd oftium foinaeis (u* ac- .
cedent dicit i CNonne, inq u it, ttet «ros mismus.
fimilisfitioDH. En HliomDci rex Ethnicm pvatdtcat,»:
ludWusnegat. Confitetut rex fine lege Dei fihutn Dei.
& homo educaïus.&dpéïüsin lege Dei diSitetut, Scablicit
fiiium Dei. Sed ifiê Dei filius^qui ab itla_Eabylo-
nica fiduauit cönfeiTotes puérofi fqthace fine dub,oird
fctnalibecatotcs fiii totqueim line fine latteos. Ati-
a-ótitat'ibils ergo praraiflis, vél negante, vélconfiten te
Sed au Jite adhttc vnbiti. j ó f t illa quspr*itiiflalunt,
.beftriSalOnionis dcDbifilid^tefïiinonjbm. Alteniniin
MuirSpiritum in manibus [uis : OuucoiligauitaquaiijlMjiin
v i f l m t n i ó i £ t o ï o i M p i i r n m o s ^ m l Oc <pia
verba ifta, ó lndiei. nirtde Deoaccipl poiiunt; Sc quidc
a ic é n 4 ^ in coelura:at^e defcendcpcyvel Aogeusian-
<ftrs,velquibüfdambeatis (andtpruiiïSpiritibus congrur
erepoffevidetur. Sednonde Angel«* non defen&o-
rum Spiritibus haecdi&a verba fequenua probant. Pro-
bant, inquam,verba fequentia>önhocdi&um de quo
life« feiritu, non di<ftum de qualibeccreatura: led de i |
p(o omnium fpirftaum , imrno omnium rerum cieatorc
Quis enim fpiritum ift manibusfuis,hoc eft/mpoteftatc
fi^ontine^nifi ille^ de quaait lob, Q«ew ^ièer.pvoluijti,
nonne eum,qut fecitJpiramentiM.i*Cui certc adaptari ppfc-
> $ W '" È S É m I nihlllc m q
quoin eodem ld b libro leguur, Deoconcrefcitgelu, I
& rü r (im lA tt(bm& fu n d u n tiir aqiut ? De quo dici pötuit,
ill o, dc quo pfei-1
mus canit, Tufecijhomnes termmos term, aftatejnfr ver i Tu
plafmajhea ? Non ïgltur Salomon veile* de quoliber i-
fta , non Deo fen fttlnon de quoliber,- nifi de D.eo pro-
tülit.; Audïtc ergo fequentia. p^odnomehèfeius;: aut
quodnomenfiltjem, finojhJ Quid agidsludxi Eece e i-
quint Salomon nomen D e i: exquiriryelut mettapife
nomcnfihïbei; Nequaquam plan? fapieps ill? nomen
Deihlium habentisexquireree, fieumParreiTjefleriou
erederec. Nequ^quam nomcn filii eius.inueftigarcMi
DeifiliumeffeaHquem'nönJentiicra Senfitérgo Salomon
," quod bucufque non fenfiftis.^ cönfeüus e f t,
quad hucufque" negaftis : & Deum Pattern effe
düem filium habere cèftarur: & Eiliu ei urefley quem lub
qominisioueftigatione, Dei filiumefle fotetur. Qujd
verbis iftis elacius i quid'^ce hac fplendidius ?. Nónnc
höeïoloSalomonis teftïmonio,i.b Iudxi,etiam rernotis
a 1 ii sv osv r ge n ribu & fc c i p m r a r um tefti möniis, neccfféeft
yos confiterifi.liutnDei ? Nanec inde qüilibetinfi^iW
di vabis angulus vfpiam pater, vnde hoc fingularc nomé
filiiDeiconemi||i perucrteré,frlürali nuncupation e^fibo-;
mmbei.Eaenim, quapraitcndece feriptura\?idcnlr, in-
quilicio nominisDeij&inquiCicio ndmiprsfilii b,C.i.? ex-
ciudic pluralicaté filiorü Dei.Naneqv.fanai Angel),neq^
iutti bomines, qiiöf,vr-ïtipradi^ü eft,auqua excellenri
nminOf: nntiis..vbi tie-
adsquari videretur: iam nomên1:reatui;*par GreatOrffieti
drceretüc» Eftautèm nomen.Dei fiiper omn? no-t
ïtien, y,t noftis: nee minus,ineffabile , nee minusin-
comprehfcnfibiie, quam ipfe öeü s. Nee enim'aliud eft
'Dettkvaliud nómen'eiüs l ied tam ipfe quam nomen eins,
.HSceftidVmfin^hïx-&fummttis‘^ppï*fcrtuï-olBnjb’ '
opetibüseius. HinèeftquodScnpturah,*Cjquce d ic itl
Oitodnotuenfilif èm,fi nofii ? non 1^)1 urn beifUiiim prasdi-
cat: fedetfab eurid'emneurn eflè demojnftrati ; Nulla
namqüeracüphe nomen filii i>ei;pari diligentia , vtno-
Lmeri Dei exqüiteretur, nifi& ipTe qüoquenei filius neus
rede monftiaretuu Nomen ergo Patris, & nomen filii}
quod pari Iublimitate exquiri tur , pari qooque öeitate
prs’duum cflë dbcètur. Aut ergo proferte mihi aliquêm
laliuibj bludxi^ quem cerraaufftoritarc.yel ratione com-
pellar'credere & confiteri , jnon ex plurali fihorum dcï
numero-, fed vnicum efle filium bei,:?aut fuleipue Chriftumnoftrui
«, qui tpt auétoriratibusv tot rationibus,
I probatus eft & neus i &. filius bei<; • ^
# Quod Cbrifius jfecialittr Deusjiti ,ç
G A P V T IL
ÇEd poftqüàm Ghriftus iitteiaiüm Veftrauuin,p Iudxi,
Oau&oritate, Dei elfe filius, acDeus probatuseft fortaffisadhuçfolitaimprobitatéihftabiitis,'&
aliisdiuinitatem
eius exemplis vobis moriftrari clarinsexigetis. Et
quid, inquam, clarius qftendi porcti ?' Qgid m rebus
mundanisluce clarius?. quid Cole fulgcntids ? Çæcista-
"men&luxnoxeft * fottenebræ funt. 'Sjcyobisjfic
planevobis,fcriptùra.rum{acraruinelan,ta!?!plcnd^
quæaliosilluminantjVobislücerc nonpoffiiu: quæaliis
.fulgentiVO.bis .ôbttûéb'refe%nfv Cui’enifn^præteryosV
npnfiifficer'et,ad ÇhnftidJnatem eomprob^ndam, tam
[lucidum diuiniPfalmi ,.quod præmiflunveft, teftimoni-
F:ûin^Dixir'DoMi««i DominopieôMae a^extrisniep, &reli-
qua ? Cui,præcer vos,non fulRceret,ad ÇHriftt deitatem
Lcpn\proba,odam , tam (piendida Salomonis:(êntenda:
| qua n o m e nfili.i Dei fieu t i p fi u s D ei ex qn i refis, oftè n d i ty
nonfolumChri'ftüm jéflnDeifilnim ,fed'eîiam Deum ?
Cui,pr^Ecfv(^f,np^ fiifficerecrolaiprarario,quaquia
ChriftüsaudoVuatibus'racris filius Dei.efîe oftenfiisefts
cadcm quonueDeus elle probatus eft ? Et hoc quonio^
do-' Audite. Si enimDéi filius eft . , aut naEufaliterj aut
tantum vocaliter Dei filiuseft.- Sed,vt fiipra pofui, vo-
càlitèr tantum^norinatutaliter gratia aliquaV vel mèi;ito
aliqu o,di(fti ftfnt quidam Angéior ümydiwi funt quidam
*fiominurâ,filii DeiT Quidam Angelorum | vt in libre
lob i Quadam die cum venijfent filiiDei, vt^fterent edram
Domino f Q^dam hominüm’j vt pèr Ezechiclem lp-
quitùrDens , Habui eut i &pepererunt min filïo). &fillat.
Cbriftüs vero ,• qüia ante; omnem creaturamex ipfia Pa-
nriseflentia genitusefle fiupia probàruscft, naturaliteir
bei filius eft. Quod fi nà'turaliterDeifiliuseftjVCique
;nona^iu,dqiramPjeèrèft< Parer autem Détfs eft. Non
igitur al iud filius, quam D ë us e iTé p p téft. Nam vtdeipia
earnali gcncrarione,licet longe imp'ar, âliquod tamé ex-
emplum trabacur : ficurgenitusde homipehomo eft,fie
utgenita;de aue auis, nortnifiauiseftÿficutaeceqfùm de'
luminelumen ,non nifi lumen eft: ficnatus de Deo dcuS,
nonnifiDcuseft. An non fufficit h«c .fûlaratiô vobis ?'
Succédant ergoratibni, &al i f feripturarum veftrârum
cxcmpla:&adproba^çxçmpia. ecaa propafiidaaamm Gv-hmrinftui vveetraamm daeciittaatteemm ,I ddee
mmtioniiiiei.tquu., ------ ^ :jlbl.tgis1arorevtatoMoy!ceuidcnstcftioeoi..umfitor
\ i . r . .. .. . ^ ^ 1
mqaatn,lingti1,ms
- a mier
A
ütrt.t,.
B
C
P/il fj.
Gm.22,
b
Deut. 6.
t.Cor.2,
Vénfôa Iudeeos, TV{0.utus,
ainîcelX’iq u qncrô^c D'eus ex noiÀincfe noflcqicitytu domahi6t Gomorramiulphuc&igucni ibboem p. Je
,^iinyelai|s.nlu|æjs,aatü«es « r f * ^mcvcr6a®a,plucre,WBgcre,rofiare:&'fi|
aaececre.dder nnnonn iiaamm a9/j1d npnonpiviTifiVimrn TD^»eii •, fed «b.onnUtrrrna 1hof<tesDeil- Lï . , , 9. . ’
&expone tam ndbisqua rpfis^deitate filiibci;Pi«ir, 'ihr
qp.it, Dominus,fipcrSodomam &.Gpmotramfulphur&ignew
d DoWi«odfta/o.C^ScftifteDom'ibus,Aludcei,quiab a.-
lio Domino pluit fulphur & ignem de ccelo > Audiftis
iam dicentemDaufd ,Dmr Diminus Domino , äudite &
Nf oy fe n. ^iceb te ni. Mutt Dominus d Domino. Noli te con-
fugium fecere ad Angelos,qui pr^ceflerant,<|ur feroSo-
dbniäm.venexant ,, qui mane Loth cum vxPre &filiabus
4 e Spdoßiisabduxerant. Iamabierantiiamrecefterantfe'
qamadquod n>ifil Fuerant , impleuerant. Nullüseorum
Dbminus d.ici.p.pteft quiä vterque Angelus , vterque
nui\ciusdicitur: quia vterque-non Domilius,l!edmini-i
ftervocatur. ^ ilfifu ntilliin minifterium,;^tLothiii-
ftUm edu cerent, vteum ab impiis Ibcernerent: non vtj
quod fuum noneirat, deitatis feudpmina.t'ipnishonien i
aHumerent. NeC moiiet nos,"quod eos Loth Dominos^
v o ca t ,quo d adora t , quod precatülf v^Mös eft ifte Hiima-
n uS jVt quandp que a paribus pares jqüand öque ä minori-
bus malorcs: iv;iDömini<hpnpris cauia Vocentur. Mo^
fuit antiqiius & moderniis ,, ytpraeter illunifingularcm
adorationiscultum , quo dcitas honoratiir, in uicem fe
.hominesq.Updamveneratibhisgenere, ve^ ex,parte fiip-
plices veltoto corpore,pröftrati, adorent. Moscfl*
■conimunis.nemi.nemlateös, quo& mutuasprecespro
qtfibuslibetcaufishöminesfepefreqüentant fibi
.miitno, qu*e rogantur indulgent. Legitut fSpe'hocian-
dlqshomines feciflc,& t^ibus obftquiis,vel apparentes
Angelosky^Ieinuicein'hpnoniIe.;'..^iHlbp.mödo,nbh'ü-i
lo ,^qup diuinitas adoracur: hoCjinquam jvfitato humat
n « venerationiyobrequio, LothillosÄhgelpsadorauiti
Dpmiijpsybcauic, ac deprecatus eft. Nam quod Angels
fu^ririfcnon'I^eus,'non Domini,fed miniftrirdeelarant-
ipforutb verba ad Loth* Delebmus,itiquiunc, locum ißum,
ep quod increueht clamoreorurn corani Domino, qui mißt nos,vi
perdamus i/fer^Qui^go miffi fuhr, vtperdcrenclocum^
yti^ue.non bomini,fedminiftri mittehtisDominifiinti
licet npn'folum pbr bpnos,fedGtiamper Angelos röalos,
l^fiones vel plagje diuerfe hominibus i'nferrilegantur.
I Probatur hoed eipfolob : probatüt &deillis,dequibus
fcribitur. Mißt mpos tram indignationüfu£ 0
&itami&tribulationem,impüßionem.per Angelos thalos. Sed I
nec illud mouet,quod vnuscxillis,quiapparuerant,Ari-
gclis,ait, TLcceetiam.inhdc fufcepiprecestuas: vt notifubuer-
tam vrbein ,prb qua loguttm es. Hicenim yclut Angeli me-’
tas exccdens,Deiperfonamiibi afl'u mere videtutivtillel
quem Abrah® loquentem eadem Genefis feriptura iril
uodack ,dicens, Ecce Ängeliis Domini de ccelo clamuuitjAbra*
ham,Abraham. Et verfu interpo'fito>Nunccognouifquia ril
mesDeum: .& non pepercifli ßlto tuovnigenitopropter me. Sed
. tarnen Abraham, non propter Angelum ,, fed propter
Deutn filio fiio non pepercerat. Videtiir ergo in his ver-
bis,perfonam Dei eundera fibi Angelumafiumfifte :vel
Deum in Angelo lbquutum fuifie. ; Sicfbrtaffi^ & hie.
Sed fiue hoc fit , imeman: Angelirapparentes-Lotfij An-
geli,vtdibtumeft,fiLiemnt,hori'DeuS':xnmiftri,4 onDo-
nnni:feriiientesvnopimperantes:bbiequentesinbndö-
minantes. .Ex hisapparet ,,quod deniillo eQrqmdibtum
eft : Pluif Dominus aDomino . Nam Angeli noh dicilntur
Donfini,adminiftratoriiTpiritusnondicunturDbmibi
fedille tancuni, ille vere,* file fiamme dfeiturDominus
qui patrib.Veftrrs,'b Iiida;i,per Moyfen loquütus eft._4«^
ifrael,Dominus Deus tuus,Deus,vnus «'/Lille cerfeeft Dc9 vn9,
ille eft Dominus .vnusf de q.uq Apoft. noftcr,quauis vosei
non eredatiSjjpqiVitur, ■ Vnus Dens pa ter.,ex qpo omnia’. &v~
nusDominus Iefus Ghnflus, perquemomnta. ■ De hoc patre
Domino,de hoc filio Domino ^hajc veffra feript'ätalo quitur
, cum dicit. _ Pluit DominusaDomino. Plui't plane:
Dominus a Domino,filius apatre, Deus ä Deq: qhificut
habet, vt a Deo Deus’fit, ficut K | | , vt a Domino, Do-'
, minus fit:licabipfö e.flentialiter habet,vtremünferet iu*
fto,s ,puniat peccatores , glorificet bonos,jcbirtdemnet
p rqphanosQupdjg tunc fecit,quando pluitfa'per So-
- ..B tb lia tb .D D ^aD ^om !M ^M
.mdiaj aliqn ereatura: crohgrupnp: fed>d folumcreâtiiræ
aha°rem%;<ftaiTt, qui fâcft iftaquado vult j^rputyiilt^
O? Pr° 4 heit. Hoc fonànt 8c vfcrba lrbri Regum.^Dédit Do-
minus voces; &ptuuias indieiÛk. In Pfelmis etia,madliteia:m
Jègituf.. Int0nuit de caslo Dominas, é f A ltif imusdédit ypetm
fudm.. EVin. Exodo. Cunüùspopulusaudi^at vocésgÿlam-
pades^&finitumbuctin*,fHontemq3fum^ jg{-1
tiir^o îjidæi, Chriftum ififeri^turisvcftris,Dominum ac
Deiim vocari. Nolite ipiummegare Dominum, nblite
fibgâre &Deurttj .nefortevtfuperillosimpiôs ,lie&fuper
vps blaiphemos pluat .fiilphur & igitein à Domino
dfeçoelo : &implearurinyoBis qübdlçgiturih plallH««
fùperpeccatoreslaqueos ignis, fulp b n f, &^fritus proceüarufars
çaliçüeorum. Sed forte dice cis, Chdft’u^quidèm vocari
Dominum, prouç tibi yidetur,exferiptütis affirmas :atr.
que vt inde illuifi etiam Deum fàteamuf,cogéré Vis. Sed
i n term i flo ali quam diüho c:D qmin t q oinin e , ex eifilcni
feripturis etiaol D e v . M apèrte'vbca.rloftende. Et
fàeiam hoc plant,,fi .vos auditores: immo fi, quod totum
eft ,.in tell ebtofes habüero.
* Audite ergo ruiluïn fepe noibinatu,a6læpe ndnfinâ-
dum Dauid.ycftrum, immo multo magisnoftrû^w.ait,
tua Deus infeçulumfàtuli : virgadirecticnùyVirgaregniiui.Di*
lèxijli lufiitiam, &ôDfi}ini^uîtdie: proptereaynxitteDeUSjDe-
ustuus oleo Utitiapracpnfortibi tuis. Quis loquitur i Secundum
nos Deus paterfecuhdum vos ipfe Dauid. Çui loquitur
î Secundum nos DteusPater filio fiio: Secundum
vos ipfeDauid régi filio fuo. Sed intèrrailïb ad præfens
nQftrointelle<ftu,iuxtâhuncveftrumPfelm9 exponatùr
Videatur fi verba ifta régi Salomoni,vel aliçui ex pofteris
ei us: fi ue cuilibet,præterGhriftüm,alteri congnlere pof-
funt. Loquitur,inquam,iuxtavos, vtdidtumaft,Salomo
nifilio fuo Dauid, vtalicui ex confequentibus..5elw
tua Deus ïn fpçulumfeculi . Et eerte præcedefitia yellùbie-
quentia Pfelmiverba peruerterc,&more veftro,in alios,’
ve| alios intelleblus fotlaflis intorquerc poteftis.|Sed de
verbisiftisquid. î Q^o fenfu^quo aftu, quanimium ni-
=mfemqùedeiudatainterpretatione,làcrahsEcverbàcui-
lfeetmbrtalium,præterMiriftum,adaptarevalebitis?:5f-
</cx,inquit,v^ tua Deus. ^tua ratione, c|u oaufia à Prop beta
P j ' O y f f e ?K,Seddicetis. Moyfi-loquutiïseft
Dçus. Conjhttû teDpüm Pharaonis. Et addètisï Scriptum
inpialmis. Deusjlettt in Synagoga deorum,érin medio deos di-
iudicqt. Nec illüd omirtetiSi lÿo diXi, dijejlis. Et nos , b
nPu*muwfta.j C ^ a /u n t,- apertafunt : latere 1105
1900 pocuerunt. Vocauturillidii ,nôn quod aliquadçi*
I tas in eisfuerit t fed quia principatu ali quo ,.dighitate a-
lliquajyfelfandirateqqüibufdamaliisà Deoprælatifue-
: riijt* Nbftis hoc & îpfi, quia non quoddii étant, dii à
Deo.yôcari funt : fed quoniam excellent gratiaà'D e o
aliis proîati finit. Sed non ifto fênfû ifie., cui Dauid Lo-
qui tur, Deus ai> ipfe v o cacitrvln di Car h o c qu od fequi
Ltür : Infaculum ftcnlt. .Sedes, ait-, tua Deus ïn faculum faculi.
Nulliusenim Regis, nulliustefreiii Pfincipisfedes ma-
netin fæcülum fæculi. Cohtradicite,fipötèftis:& often*
dite fèdem-âÉcûius.'nibrtaiis'maneré pôfle in’læculurh
^iæculi. Sed fîon pbreiHs, refiftitnaturavreclafnat mun-
idus,dènegat omnishomo.NeceiIeeftergo,vtfàteami-
nijfedem hanenon cuiuslibetRegiseflepoire, fed i'pfius
it^ntum Dei. Hune autem Deum nonalitrm effè, quanf
ipîunijde quoagitut, Ghriftum. Mâm & hoéfeqüeïltîa;
vèrfus hums déclarant. Nulla-naraque rnutat^ pérfena,'
eidem Deôloqùitu%VirgadïreftDnis.virga regrii tui&c fta-
tim 4pilexifit itiftitianii efoodifii inrquitatem ;propteredynxi t te
DeUs» Üeqstuus.oleoJapif&t.iSi érgo^ynblukifté'Deus eft, y-
: tique Ghriftus Deü's êft. Quemênim nos vriôfcunfjqueftv
i vos Me ifiamhune plane tam n os, quam vos Ch'nftum
dicimuSjGhriftum prædicàmus. Linguæ tantum diuerfie
fùntjfenfusli nrguarumidem'eft.Sonusduplexeft ,<i;ntcl-
lciftus vn us éft .Deu s,ergplfté vniftûs éhriftuseft : & vn-
^usi i. Ghriftus De i&eft. Vnxit ù , inquit, Deus, Deus ttm.
Attendit? ïudæi. Nônfemcîtantum ilium vocat Déum.
1 N«nd"
Pfëfm.iD
T faim. •
r
? faim. iff.
E£o4. '
tfalm. ju
G