Utbr.l. jO
Vniucrfi
huius
creatio,
quafimë
(«apparatus
fuif*
Gen. I
é jS ' Petri Xjtfjbbatis Ct liepfis>
cumiiinioribus» cpmedunc, laudante&nomen Domini. ; cibum, raperèt pomumfi1 nmô'caperetSpifitum,raperet
Sed qui mimftrat?,Qçrcèomnia vafà, Ytenfilia,&lumina- 1 Deum. Non*imeatquiitacapitvetcapitbf,qüodcrirai-
riain vfusepulapüumneeeflaria,itf(^/«i|anquamfidtlisdif- | naliterfeuduiliteraecufetur.Êsplanè(ô-.menfaimmenfa)
penfatonn domo De», quæ eft Ecclefia,adminiftrat; præcipuè j etil in höc,admirabilis,nihilomimis& amabilis.quia non
ramen in aquisparàndis,vnde&nomen habet, pfficium -jbä| | | |É|b |
fuuraexercet.Quidenim ailud.ordinem creationis totius
creaturæcontexens,infimjat;nifi, quando & à qüö, & vndc
»& qupmodot.& ad quid,hæc menfa fiue mafla vniucrfi
tatis fubfiftat? Vnde, terràm fundatäanimaduetterc por
tes quaû menfàm pöfitäm; cælum fiiper8c circàmpofitû,
qüafi m appam$ircum;_çxten (am; fi eut 6c Area circumtextä
erat ex omni parte,auro:Firmamentum,tanquam cande-
labrum:&in candélabre,duo magnaluminaria.$oIem &
Lun am; fublucentibus ftellis tan quam candelis. Aerém
imbriferum,tanquainlauatonum vel infüforium : Rur-
fus,ferenum,tanquam&exhibentem,manutergium.Marejvelut,
Mffe Apoltolicæ
appara-'v.
tusfpiri-,
tualis.
G
Tfal. 41. j.
L t t c . 1 5 . 2 j ,
omnium fordium emundatorium. Terramjpa-
nem & vinum,carqem& pigmentutp,&aliudvitæ huius
fufficiens fuftentamêntum natura fubinferentefn, ex mb-
deratione (pirirus cun&äregente 8c difponente. Hic or-
do eft in mënfa hiftoriæ copuiuantium. Deinde his ab hi-
ftoria facialis fürgentibus,&alijsfatiandis inallegoriafuc-
cedentibusjäliusexigicur ornatus. Dclicatior namque ar
nimus, fenfu hiftocico tanquam legumine yiliori parum-
per degüftato, lubtiliora quærit, & elegantiora aliegoriæ
facramenta appçcit. Paulus igitur, ad Paradilum fiue ter-
tiumccelum raptus.,quidminiftraret&qualiter, didicit,
& priùs in officio ftrenuuspoftea incomparabilis,in omdi
adroiniftratione fpa enituit. Parauit delicias,non delicio-
fus fedauidusdeliciarum ineffabiliurareparator & 'conte
mplator. O quantosfudores coquus ifte, in ciborum
præpatatione luftinuit: 6 quam ftudiofus palati alterius
inueftigator&fuicrudeJiffimuspçrfécütorextitit : Gra-;
tiofus difpenfatorifte ; fermones exhortatibnum fuarum,
provoluntate & vtilitate Auditorum, falegratis, nouit
condîre, & omni benedidione & gratia (pirituali cartqüä ■
adipefuperfundere. Hic,hic,,Ecclefiarn tanquam men-
fam habuit : mappam in menfa, fidem in Ecçlefia, magna
luminaria,quatuor Euangelia; Aquam Salomonis,Sacra-
mentum Baptiimàtis i Panem &vinum,Euchariftiæmy-
fteriu m; Ctbos i n nu mera biles, fandas virtutes ; Seruito-
res,diftirid,ps Ecclefiæ Ordinesi,Gonuiuatores, vniuerfos
Fideies; Veftesepulantium mores Gtedentium ; Frudus
pomörum.exemplaSandorum. Mifer & miferahjlisjqui
non intrat in tbcumcÖuiuij fiue tabernaculi admirabilu ! qui
extra eft tanquam Frater feniorin agro , quiaudit nècex-_
auditfymphoniam vnitatis &chorum canratisj quiaudit
|('fedJexcraJocganurpdiuinasiubililationisi quiauditi({ed,
exfots ) Pialterium modulatiönis. Qui enimüntuseft, lx~
taturjqui extra, ctuciatur. Qui in tus eft, fätiaturin bpnisj
qui extraeftjdefiçit in malis. Q quàm bonum & quàmio-
cundum federe ad menfàm Pauli 1 Et hæc refedio allegoexijt
a tc qui intrat ad te.Clauditur ftquidem infra amBitü
tuum,non tameninclufus, verumplenabearirudïne foe-
lidterbircumclufus,& ipeunde pijrcumfcripcbS. O carnis
odipfumpondus,quonegatiKexilireadlaiutem 1 Ofo-
mès peeqatijomni vittute confodiendus, quo detinemur
in hancneceffitaremtO menfaDei,vtinam,anrmamea in
feproptef te liquefeeret, vtinaafe in fe deficeret, vt fè in-
terficerer.O ii^ra/uauitas.Gierte,ftylusifte modbmihiio-
cundior eft: ex quo enim de j^e ccepit fcribere:, promptipr
non deltitit cutrere. Oro, veniat ad te,non ftyliisfcnbens
fed anima diligens,non exaratio ftyli,led deuotip cotdis*
Dabuccellam panis,dafauum mellis.da pöculum vini,vt
refedionctuaconfortatus, dereliqu’ijstuis'erbgem pau-
peribus, & dignumaliquiddicam de fcripturarum panib.
Iamiam veniamus ad panes,fed breuiter priusrecolamus,-
quasin menfis conceperimusafcenfiones. In prima menfa,
d carne có'h feendi m usad animam :ln fecunda, ab anima,
ad Spiritu m:ln tertia.a Spiri tu,ad De u m. In primajvi-
uimus, fed non fem’perrin fecunda non morfmuri & fem-
per* In tertia,morinbnpofl'umüsXternaliter. Prima,eft
cella vinaria,fècunda, cella atomatum,rertia,cubiculum.
In prima,vocamur,in fecunda,iuftificamur,in teptiayglo-
rificamur.In prima,cum Sandjs,in fecunda,cum Angelis;
in tercia,erimus in Deo Sc Deus in nobis.
DePanefermentato,&,fermento vetm,per exomo-
AogeJim,expurgando.
G A P V> T fed II. : .
Menfa; |
ccclcftis
IIrJluitinprincipiofemonis,accufatorejlfut. Quodautemfit 'Pw'18,17
emolumentüaccufare feipfum,aliademôftiarScriptu- 2j
tZiDictuÇinquitjprior imquitates,vtïufttficeris. Ècce copula, I
eccemixcuravini &aquæ, fermenti&farinae, vcritatis & j j | |
iuûitix.Verttas deterraortaefi,&iuftitia decoeloproJpexit.Xct- H
ra,peccator,veritas,éftconfeffio.Iuftitia quçnouitfigmé- ■
turn noftrum (fragile qttidem,quia lutum,fuperbu quoqj,
quia de propagi ne t ranfgre lîï onis Adæ j rogenitü^ de coe-
lo eft, quia caftrorum coeleûiü cuftos eft. Et forte ip fa po-
fuitSufhaganeum, Cherubim, &gladiumflammeûatqj
verfatilem,adcultodiendamviamlignivitae. Cherubim
quidem,quodeft,plenitudo fcientiæ,ncpermendaciü&
blandasadulationes fêduceretur:Gladiû,ne(fineincilio-
ne cordis côfidentis in obftinafioné fua) patriae in troitus,
& aproferipto inexiliûrediiuseluderetur : Flammeü, ne,
tünicisindutus pelliceis & plumis obfeflus, vanitatismüdanæflammamconringeretinuftus:
Verfatftem,quia,f«»J
iratusfuerit Detisjmfencordioe nonoblïuifciîur: vel, ne, cujulpiâ
ricà. Surgenddm éft igit.ur ab hac/quîa peregtinatjonis.eft iraudjs velocitate,ingrçfïussfubriperetur.Iuftitiæ obediüt
menfa-,&properandum eft ad illam quae in patria,vbi cce- I hæc omnia#Cùm,parcendum decefnitur,recoi)dunt fe in
nat.Spon(us cum fpoh/a; Menfa ilia ypra & aeternâ, bea-
titudoSandotura eft. Hancexornatfapientia, hanc prae-
p^at miferkördia. Ad hanc non admittuntur nifi q uorum
nomi na i n libro Vitae inueniuntur : Milita millium h uic
nuniflrantydectes centéna milita aßifttint.lbv>non aqua,nonvinurp
porabturj fedpléniffimaibcundîtasftliorum Dei, ab
y bMijtéHupletur. Sàporum 4inérfîtas; non; requiritur,
quiaoiùui^ fàpjtinviïo/apore petçipitur. Qiÿd plura?ln
pon^m^kiomrî^fu, eÔ réfeâiodelicatifïima, debeia-
c io v h|ihfc^^'ç sa ^u n d a o ti (li m deambulatio fpatiofif-
lima^fanirasinconcuflajforritudo robufta, omnium bo-
iïbru m pbftèfïWiècufójVita beata. Refpicis Ierufàlem; &
iucipisdefideriura. lefuste refpicit;& in fe rapir anim u m.
'O menfa,qüid es î EfnedicibÜis,efnefàltem cogitabilisî
Liogua certc im m unda nqnte apprehendic, pollura labia
de won tarnen te loquuntur, quia «««0poteftdiceret
in Spiritufan m : Vtinam,cor meum, veltu
mr.-arei,vftiad ce intraret illud ! Sine dubio,fiintrares,to-
rum véra,in vtroque foelix,vel ficaperetur, vdl
U^pésçtur, I^a^ficap<(retur^peretvfixapereuir,Xaper-
quid taperet? Forte caperet
vaginam.-cùm feriendum, emittunt fàgi r ras & fulgura vi-
brantllncedunt erecta ceruicc.con tra infen fatos, fubmit-
tunt alas ad vocem humilium,&ad confeffibnem côuer-
forum: Peccantes perfequu n tur, confitentibusinflûdun-
,tur. Sumatitaqj accufationisgladium, qui lignum viræe-
furit, reiedto exeufationis feuto: fumarplenitudinéfcien-
tiæ^fumaéimaginem,'fumât veritatem.quxrotpda & ver-
fatiliseft.* His etenim infrgnib.de vexrllisdelioitur iuftitia,
vultu iam conüërtens noniratüm fed mitigatum, ad con-
fitentem;fine(itiquiénsJbGherübim,confitenresrfdweW-
nire,talium eftenimregnum ccelorum: abiecerunt arma iniqui-
tatis,&aroeaiufti0æa(lumpj^ruiît:,yîr«re»iwexhibuerunt
membra Cazferuire tmmunditu & imquttati ad imquitatem, ita
nuncexhibentjmure iufiituin fanèificationem. Ecce in ore
veritaSjiin, corde charitas, in côufcienria puriras„humilicas
in habitu,abftinentia in vidujmodefftia inincefTu,caftitas
inafpedu,in omnilocooratio.in omni téporcmeditatio,
in toto corpbre afflidio, in rota anima deuotip, defideriü
ante Deumr,lachrymàe die aonodead Deum.juc»fordib.
priftinislorafluminelachrymarum, deterfa veriracis lin-
teo, accenfà charitate, purgaca confeffione, ornata hiirrii-
litatc,
V«*Pa
ïnitent>a
deferip1'
De Panib tes, Liber.
■litate, cin6taabftinentia,circumâmi6ta mbtîeftia, caftitar i fuerit,abinitiovtcünq;àpprehendamus, 'câbfaâTcrbatio-
teglormca ca,ora^oneeleuata, meditationefuffulta.de- ) nis, fcientiam^potentiam &bonitatem Creatbtisin vnû
uotionemianaa,4 enderio,neoel!srecepca,anobiseftap- conferamus :.&qüaleopusexboliflat6rio taHti artiScls
probanda,iîc ab Angclis honorada. Anima lîcïuftificamt,1 praiaoeme eanfa non ignobilijbrodliti potllcrit&dcbue’
quæbene& pleneeonfiremr. Dlcendûnft,quare,panem j rit, excogitemus. Eccanfaquidem tdndirionis human*
fermentation; conteHioni de peccatls, comparanerim ,& ( quantum Scripturarum infinuarione, elùcidatS eft % ant
quatejeundompanera,ommb.alijsdequibnstracTralutus repatatioAngelic*min*fuit,apt,fnmmi&incitcfifctinti
fnm,pr*po(uienm. Fermemum.peccatnm eft: vnde Apo- rpitims,ftmiliatis& cettainconfcairaqiMo.Ptitet iftaS fi
.Ctr.i.7- ftoIusiMptfr^.rtevêtusjermentumvtfitisnouaconjperfto.Siçutc - { qu*inatcanisdiiiin^raentisadhuclatenttnult&hisptanim
fetmenmm.vetuftatis faporem &corruptionc mafiæ culdnbiùexccllcntiotes, neenon Sclubti’lidres exiftnnt
cuummixtumtuerir, difFundit: ficpeccatum,cattitat*o- Deptehèndi tàmen don tenuiter,altetiusüél vtriuidreau ’
mmum opéraitiquib.feimmifcnetir,admit. Sicenimait | fieadminiculo poreft, ijuod qu*timUs, qudrtl pnteïlens
r.j.v. Apoftolus: msdicumftrmemum.mammifimarnmpii. Et' videlicetexfuacreatibne;humaoaaaturaextitetit: Nam
mo. I lzcobus,qmtottmligemobferuaiierit.offertditaMmmvm, fa- 1 in HocflicetincUraàtnsgibboinobedlentieïAdàmrenie-
âtuejtoniniu rm . Ecçe.quomodà peccati venenü fiue fer- tiri fe poreft.fiftellaS coeliÉinuiherauetit:&'ndn ficirt (tel
mencum,Venatummeatusompesinficir.vt'omnes iuili-’ las. fedlùptaftellasfefcmpermanfutiira fuifle fi pederii
tiæquas fecetat horoo.poftquam auerfusfuerit,nô reent-1 non mouiiret.animadubrterit.-Sftfinquit Üomitiiis ad À-
B Quid ergo! Vinçit ne malitiaiapientiaraîQuàtej b tÀ m j a k f iM m n / i à t J U U M i . Etftctfenii'fe'Abit-
Rom.s'.ij- diiftum eft ab hptofkoXoxnonficutdeliftHmjta&donumlQwe. hæ,per fidèi meritum.quod vtiqiin Adam cum fobole fua
i eft hæc iuftitia?R.e vera,ficu c abyfïùs multa. Quis illuftra- ! eflet hullainteruehientepoena vël mdrte torporis fi cob^
re hancprofunditarem& myftcriorû abyflum poterie, nifi ! perante gratiaobedientiam tenetet.Eritin finç fæèuli per
Cor. 4 « DeusqutdtxttdetmbrislucemjplendefcerelScriptum eft,quia| fanguinem Chrifti rèdépta hæreditatis pofTeflibUei quod
Rom. j.ir.‘ niahïiam : feriptum eft, quia, nonficut deli- ! efïèr,fîne pretio fanguinisimpletà vtiq;5|an«ftorum cSgre-
^yntwndauitpeccatumjupmbundamt gationé.Sinedifpendionaroq;itinerisÔêlaborisberuenif-
\.Ctr$4. & gratia. E contraria feriptum,eft: modicumfermentumtota fêrquoreportarlcriicisnauigio,Chh'ftimanib.&brafchijs
j maJfamcorrumpït, qùttotamlegethferuauent , offenditautem in m remigâdo Yalde fatigatis, vix quandoq- potêrit. In por-
i vnoJaiïuseJl omnïu m reus. Hîc,dences obftupefcunt, hîc, I-Vtu fi expetftafTec, in aulæ penetralibus (abfq; anguftiarum
’ne.i.io. | ïaac oculi caligant, & clarè videre bon poreft. Quishorü ' circuitu) de farauloin filium, D'eus & Patereüm trànftii-
diflonantiam.(hedicam,difcordiam)ad pacem,ad vérira- 1 liflèt. Pcs eius neq; fanguine tingeretùr, nëq; püluete feb-
tis luCem deducere poreft, nifi clauis Dauid qtiæ claufà a- I daretur.Irem, mbrtalitatem tam facile tranfiret, quàmïé-
I peritjcôfufàdiftinguir?AppofitaigiturclaiiÇivebteshuius uiter vigilans in fomnum dedudusquiefeèret. înæquali-
i.Cflr./. 6. quæftionis facilèficrëfbluimus. Modicumfermentüm totam tarera Angelicam,exutus càrnë mortali, ta citô éonfedüe-
m ”‘4 ^”“ orrumfit,kdçùm calcatibuspeccatiLiberam arbi- retur.quàm cito.Sol otiens.lucistadios fecum ad contué-
,1 , tcium collum lubmittit, fed cùmmodicum malien quati- dura obtutusdeferrefolet: Nimitùm labor tiô miiltuS ex-
tate opetis ctefcit,exuberante affeiîu peccandi.&fupetat pendtretur, fi cauf*, à Deo.bommi parât*, fuus effedluS
Liberum
ÀibittUé
aftedum reludandi,affiduitas mali ta dele&atione quàm
confènfu. Tuncergo, modicum jermentum totammajfam cot-
cùra^licentcr&expeditèjatrium animi, malitiairi-
uadir,& nullu iuftiriæ feu difeiphnæ obieem inuenit. Vin-
Sup.y.io. ( cit vetofapientta malitiam, cùm lubintratgratia&foluicli-
berum arbicrium compeditum.nondumafTurgence,non-
dum coopérante eo qui tenébatur inyinculis.Nam gratia
fola,vinçula fbluie,folutis vero vrncuiis,Liberü arbicrium
fequiçur gratiam,& inhçre^gratiæ,vt deinceps gratia prç-,
eunte & coopérante liberum arbicrium petfequatut ini-
micum & comprehendat , auferens abeo tribu ta féru i-
tutis, & veridicans fefe in ingenuitate liber tatis. Vbi
non état gratia, modicum fermentüm totam maftam cor-
rumpebat; 8c vbi venit plenitudo gratiæ, excutit collü de
fub iugo& regno peccati,liberum zibitrium,8c ita,fapietia
vincit malitiam. Exit ergo ad portam confeffionis.compe-
ditus (imo folutus ille) 8c proponit litem aduerfus peeça-
turnarratiniurias quas mifèra cofeientia, à peçcato perpef-
fà fitjtenorem caufç,tamintegraliter exponit quàm vifce- j
ralirer doler.-vcrus enim dolor tangic eum. Ideo, neq; di-
cenda neqjfilenda omittit,Inamaritudine enim éft.Tem-
pUSj.quando exadori fe vendidit, vfq; ad minimum momentum
exprimit.Locum,quia locus fandus quidam ap-
pellatur,ad exaggerandam malitiam &fuam miferiam,di-
cit; Modum fadi, & quicquid à primo peccati motu vfq;
ad introitum gratiæ debaçchauitin fè mors, cum lachry-
misexponit.Perordinem,inordinata difponit. Ëmitit cir
neres extra caftra cordis ne fàltem memoria A male ch in
abortiuis fuis reperiatur. Nabi 8c peccatumSc peccati me-
nioriam fubuer rere fundi tus cupit.j Sic veritas de terra o-
ritur.Reformare qûidem primæ naturæ&prirai ftatus or-
dinem primum vult, fed pëndet quo nature ordine ince-
detet fi pedes tortos non haberet. Alijer enim, pesredus,
aliter, tortus,per veftigiafua depreheditur.Ordoitaqina-
turæiam perpeccatum corruptæ, peruersè graditur cocra
fandæ8c à Deo inftitutæ naturæ ordinem. Suis itaq; vefti-
gijs perfequenda, 8c ab errorum exorbitatione ad verita-
tem eft reuocanda. Quamobrem inueftigandum,vnde 8c
quo ceciderat, nihilominus etiam, qua & quó fëduci de-
heat inquirendu. Vt igitur,ftatus rationabilis naturæ quis
Colliget
inundusjcincvaçcç,
& effua-
^etcos ,
e*tra caftra.
£*•17. ?J
Bibliotb. Veter. Patr. Tom. ii . Pars 2.
per Hominis obedientiâm mancip'aretur. Non incliriàret
coelos partus VirgiheuSvEpomum prohibitum non fcon-|
tingeret Euæ taduxtemtrfrius.Sed caufie impeditum at-j
tulic, neviùeretiriîftio^lifcer& Angelicægloriæ focïareJ
turæternalite», mändätipra*üäritatiö&pomi cönieftio
Locus quidem caufæ fatis contigüils.vtihdmo de Paradi-
fo transferreturadcoelutti : perfonànihilomirius iddneâ
caufæ,vr,homqobediensperqbedieritiârà,fbrr6(prôpteiinobedientiam)
deperditamacciperet,vt,fidelisfamulüs,
delubrico morcalitatis enauigaretad folidum pörtö iibmortaHtatiSjVtjfccundùmratiqnalitatem&
immortalira-
tem côpatatusAngçliSjininftrumentofcôrporiSadfèque-
retur per renlunerationem.qaod hondum obcinàerat per1
éreatiobeni:fîeretaütem inSpiritum vhlificatitero,^ui fà-
dusfuerâtin animam viuétemiqüatenus, honfolum ne-
ceffitas moriendi, fed 8c habilitas tollerèturdum Corpus
quod erat animale fieretfpirituale. Vnde Apoftolus, gieß
animale,efijpiritalê. Et animale quidem: taie ératâritë peccatum,
v t tam peccare quàm deficeré per liberum arbitriu
conditionem mortalitatis poftet fivèllet.nô polfet fi nol-‘
ler:poft pècçatum autem,peccat & deficit etil nolens: vnde
Apoftolus: Vanitdti creatUra fubieäaeß non voient, fedpfo-
ptéf eu irijpe,quia & ipfa creatura Uberabitur ïferuituti corruptio-
nisjnlibertatemglorufihorum Dei. Po ft libera ti one vero ple-
Uam, quæ futuraeftin refurrecliöne cömrnürii, rforipéc-
càbunt neq; peccare poterünt > federUntfiait Angeit Detiii
roe/o:quod eft elle fpiritale non animâle.Sed cùm & ad fpi-
ritâle necdüm pertingas,ad animale verèf, quale conditio
cöftituit, rëdire nullatenus VàleS:ânimaleCôifriiptüm, interim
attende qilantetrenoüeSÿôciiôndum refortnatfifed
putrefaârum atq; iumen tis infipientibiCömpäratu^qua-
liter fuftenfes diligénteranimadiierté.Dabis ei foenu,quia
ani male eft i Nequâqua PE ft êhim âoiiriàl rationale fnor- !
tale.Alio fiquidempafeitur pabulö,rätiöfiale:aliöirfatio- i
nale. Fceno alitur irrationale, pane.refîeif Ur rädönale. Ita-
quepane noftro animali (quia rationale eft) minifttérrius,
fëdrcrmentattim: quia, corrüpium eft ScabominabiléfaT
(Stum in ftudijs fuis.Nec apponamuspriùs.azymû.-fedfer-
tn.eâtatumidein'de âzymam:<qufa;riô^pïiàs'qûo'd ipitltat-
leifcd quod znima\c,deïrtAequodjpïntalt. -Na m;v t ihdecën £
Rom. 4 18.
I ƒ .
Si Àdai
pon pcfc-
|caflct,Sa-
porilm
cpUgre-
g it io ; fr
Inc pr e tio .
farigUi ais1
Chrifti
ihipleti
ifuiftëci .
Qualis fu
tutusci
ftacusho-
:mioum; fi
Adau
peccaflcc.
; G
Chnftus
nandus,
fi Eua
pomum
cigiflct.
Ârbitrii
libertas.
Mdi.21.ji
i.Cdf. i:
jPéricultf- •;
ru pilnâ
eft.indieft
vi'