44* _____
DV o tarnen de opanibüs lignisParadjfigcnefeos liber
comtnemotat, lignum vitae & lignumfcicntiae
, effeiftus & eau (ais ab antiquo cognouit ,Tecretam riaturcê
jvirtütcm inpüblicumtrahere praeualet,cumaliqüidde
I re occulta efficicndum eft in quo hebetes Tenlus homi-
jriüm lüd'ficare poÉc,& d veritace auertere, vt leruiant
creaturx pqtius quam creacori, qui eft benèdiöuS in fte-
jculaï’Creatuta quidem nop nift a ToloDco poteftinfti-
tui,qui nrbil malumcreauitjTed lingula bona, & ómnia
val de bana. Ér Moyfis Terpens, vere Terpens fuir, quem
cum placuitcreat’o.ri,& de virga aptauic in cólubrüm, 8c
rurTum reuerti prxcepic in virgam. Moylès veto n'eqj au-
6tof,neqj Creator, lea tanié.n illius miraculi minifter fuit.-
Ica &columbaqu2e.bapri*ato Domino fopereum appa-
ruitjvere columba Tuit, $c pera<£ta dilpenlarione propter
quam ad negorij illius minifterium "deduifta eft, itcrum
ad natilrx illius formam de qua alfumptaeft,fubito eft
reuerla. Ira tres Angeli quorum Abraham pedes lauit,
quos eriam de panibus quós Sara parauit ^ 6c devitulo
quem coxeratiple Abraham, legimus comcdilïe, non in
fantalricis , led in veris;apparuerè cotporibus: quorum
Tun&io vt afta eft non euanuit ffed eft in Tc rtuerli af-
Imnprio.Hanc formam intelligentie cüftodirioportet,
quotiensper verba, vei yilibilia figna loquutus eftDèus
vel ad Adam in Paradifo, vel ad prophetaS: vc Tcias vbT-
cunqj eft vQX»fbieire & cbrpusineciambhqüotiénslo-
quutus Deus ‘per corporalis rniniliérium creatiire,
bum xftimesintarnatum:fe3 ficüt diximuSjdilpenlatoria
&perTund:oria crat illa cbrpbralis &■' peiTönalis afiurapno,
boni &rftali:cüm multa.alia in illa fylua dènfiflima nöti
dubium fic fuiflc: quia & lignum lapicntix legimus.&a-
ïiis quoq; arboribus nomina, vircutum fccundum fuas
cfficicnrias minimc., defiiilfe nullo modo ambigimuy.
Nee tros materialem^ plantam illius Paradilï corporalis
eradicate prxfiimimus,lcdfpiritaiemfru<äumin viiibili
qolonia metimur, & de oliuis fructum-lumimus & |i-
quorem.Et'ih gemmis.quidem qüx inter glaréas fontis
illius Cardinahs voluuncur, 8c ad hosfluminumallaplu
delatx perüfeniunt, plurimam eile virtutem èxperti Turnus
: ita 8c in arboribus quxodore & fapore lenuium
noftrorum confuètudinemexcedunt, quis dubitet nn-
gujaiem i.nefle gratiam ad diuerlarum caularum reme-
dia: vc 8c lignum vitxfcnevhiris mqrbum cphibeac , &
lignum tempera ntix ingluuiei ardqremextiiiguacjicaßd
lignum caftitatis ibi proculdubio' era.c» cuius Clus ita po-
terar temperare naturam» vt non niagis genitales corpo
ris partes mouerentur ad cöpulam,quamreliqua membra:
quae lingula fine aliquo ritillationis prurituordina-
tisacceilionibus ftiaperagunt inftituta. Hoceriam inc-
iuTmodi languore iam fenelccntibus & arefeentibus
caularum cfteétibus campbora lati$ efKcatfter ägi tut: &
fxpe olfa&a vel haufta deficcat receptacula Ipermatupv
& illius negorij inftruraenta congelata corrugat. Hoc
mulca femina radicefq; iam Tere effeetx efficiunt. Qijam
to magis virente mundo > & inParadifp,£um omriiapn-
miriui Tucci nouitate & purirate feruerent, occurreret
non vnumquodlibet gramen ,{edl.crüenvelfru<ftusob-
fequio hominis propter qüemfa&äeränt: éc alia quidfcm|
iecundum banc,alia vero fecundum.aliam cau lam lalutis;
8c incorruptibiliratis poculum Tuo: propinarent Domi-,
no & cultori. Quod fiSalomon ab hyfopo qux nafcitur '
in maceria, vlq; ad eedrum libani dilputauit, & tot phy-
iici inquifitoresiiaturx pet conieóturas vel experientias
aflequi potuerunt tam profundx rei do&rinam, nun-
quid Adam qui fuir Dei>hoc potuitignorare,cuiex i-
magine Dei & fimilitudine hxc erat gratia , vt pronts
creaturx libi Tu bditx iu tclligeret ration em? Nouit plane
prirriogenittis ille omnium corporaliiim temporalesvi-
ciflitudines: nouic caula$,&mbtus,& eflenrias,&ene-
étus omnium quae fenfibiliter & vifibiljter elcmentalis
origo produxit, & materialis efientia enutriuit. .Quia
vero boni & mali Tciencia mcniIsaïfeéUo eft nec corporis
eft feire bon urn vel malum, fedfingularè & proprium
eftänimx, res quidem videtutTpeftaread naturx&ef-
fentixfux proprictatem , nomen veto rei id eft Tciencia
boni & mali ad Ipiritualem TenTum & myfticam intelli-
gentiam. Atfic afide CachbliCa»vt alicuius mali crcatrix
lit ilia lempicerna virtus & diuinitas. Procul explodatur
ilia Manicharorum demeuria qux gen tern tenebrarum
rebellem Deo,& nelcio quae diuerlaidtroducir princin
pia. Proeul Paterniani eXeant, qui lecrccas & pudendas
corporis partes a Diabolo, & non a Deoaflèrdnt raólas.
Exclndatur a lenlix Chriliianb Mqmandruna impiccas,
& patriciaria iiaerelis , quorum Menander Simonie rrtagi
dilcipulus,ab Angclis , non a Deo mundum afleritTa-
d um : patricius tptdrh Enman* carnis Tubftanriam Dia-
boli elfe creatiooem men ci cur. NecMambres nec Iam-
nes creatores fuërühè illorum Terpenrium quos Moyfis
Terpens eoram Pharaone ablotbuir: led aiabolidspraê-
ftigiisjvirgae eorum quae vciq; Dei Creaturae eränc, verfa;
Turn in dracones r ficiit putris caro in vermes-, Vel ccfm-
buftaverticurin cineres. ..Qms couaertibileS hegetcof-
poralesfubftancias ,ciim de earnè cuaproprialumbricos
le a tu r ir e d e vefte tineas, Sc deTudcftibus velquibirT-
cupq; putredinibns , vei muTcaS vel pulices egredi vi-
deas ? Acceleratus magbrunt cfFcctus , & virgarum in'
lêrpentes conuerftorepentina admirationiquibuldafrr
eft &ftiïpori: cum mirum nón fic de omnire, qux fieri'
poreft vtrum tarde an citö-fiac rqunrctianrquorundam'
hominum ingen'ia, ca lub omni eelericate confticuanc,
qux multo tempore ap imjJeririoribus & lcritroribus vix-
fianc. .Q^n to magi^rlia diabolicafttbtilrra^ quaererum
non e (Tent f al is m a t u r a r ümvn i t i o. L o n ge digrefli fu-
mus,óccauphb hxreticorüm qui Deum vel alicuiuS m*-'
lifadorcrrijvel aliurriquemlibecmali aftruurtt creatbre:
vtaliud pri'ncipiüm ,alium artiHcem vel conditoremex
(antftarum au^oritatc Teripturaium 'cmulgeanr. Lignum
Tcientix boni 6c mali maluro hbn’e'ritiri luanatliia: nec
frmftüscmSjVêl anreprohibitiQiiéró?véi poftea, noxius
Tuif.Ted ideo lie nuncuparurn eft quiain illaprohibirione
experimencumobedientix poli tumëft,cuius obleruatio
bonum,prxuaricatio malum ellec. Scientiam quidé mali
ante ppccacum homonon.habüit,ideftnëTciuitqüantü
malutn êlfec non óbedire Deo ,'Ted doc.uit eum propria
confulio & pcena pcccari quid eflet peccatü. Sienim pte-
rtatranlgrelfionemnon fequcrëtur-, & idëm eftet ilifticix
&iniuftitix ftipëndium, nulla elïecratio, qua timererüi
vel amareturDeus. Nulia bmninotintoris caiila eflet,fi
noninobedientia puniretur: nulja dile<5libnisratio,nifi
amantib. cOpiöfiór gratia vedderetur. Sciébat Adam non
effb viólandummandatümDeijTed facilemindulgentia
xftimabatnbn cxpertus iram vel iudickimt,' quia nbndö
TeueriratcmvelTuppliciüm.Opbrïebatomninaytibifta-
rim in primis parenrib.rigor irjeiperet diftiplinaë, hé faci-
iis Y-pniain cpntemptum DeinfiosAdam genü§ humanü
erigeret;& creatura prxuaricans & inHonprahs Deum,
non eilcf in gloriam, Tedin conèumelia èrëatori.Poceraf
horobexpeccaco Diaboli cuius deieéiïonë non ignora-
b^t,conliderarediftri<3 :ionéiudicis,&ëxilla irreuocabili
lentenriaqucéilltimrhalignüma Tpemilericördiaéexclü-
ferat,limile form id are iudiciü.Ihlahi cerebri eft, &animf
dëliranris ibi tepbllicëriyeniahiT, vbi cu pröüöcés ira:
in éodem arciculo temporis fpërare dé dementia, in quh
contemniturgraria,&conculcatur iüfticia. Qjdlccuriq'j
fic vih’cülünTvel ftedus Tdciétads hurnanx »rüpenda fünt
omniaqux cbnfiietudo alHgat,vëlnatüra,nèofféhdatür
Dcus.NÖ eft iftaChriftiaria pietas, qüéènos,diuinX obc-
dientix audoiitatë cbnteptirih ca'rnalesinclinatafted9.
Propter Coh'iugij gratiam, &c6pl©xüsvXbrios, relin^uit
h orrio p'atrem & matrem,& Tune düo incatné vna: nö tarnen
déferi etiafn debet Deus qui fpiricuali cohnubio V-
hi tier Turn Ëccléfix corpus in vnitate fidëi & char ita ris cd-
pa€tum,èx'coniugiö & contihéhtia Sc ccëlibatu vnü in-
ffaurans corpusöc fpiritu, vc celebret fibi nuptias modc'
in lpe,in règno verbTuo iniplaveritatediTpbmc. Scanda-
lizatrit Adamoculus fiius,ideft përfuafio coniugis que
vtilius eruiflet èc proieciflet a f t , quam blandynêtisfCe-
nii neisremifle obtemperansilla pereipptöria confilia fii-
Tcèpiftet.Nccerat immemorprxcepti vel pcenx, quam, fi
trahlgrederetur, ei Deus fu<rac commiharüs: lèd helció
qua fpede Dei dementia præfumens, exiguitàtem, non
pondus pélabat præcepti.Nec vfquequaqi mortém vere-
batur, quam non attigerati neeforfitanlealiis bbnispri-
uandum putabat, quia neq; calamitatisfëcuturæ brdihé
illa prohibitionis&côminationis ftüt'èntia continebat.
Comcdit de fru&u interdido, & fàdâ eft atbor illa feië-
di bonum & malum occafio vnde & ipTum lignum nomë
a6cepit antequam illud tangeret homo, nô quia in ligni
natura boni elïèt vel mali Tciétia,ftd quià in trâlgrelfioné
mandatiq; de ligno erat,futüfa erat vtriufq; rei expèricn-
cia.Et illico lênli t homo cp art te non ftnftrac: lenlit malü
conçu pi(cétiæ,& pruritû raébtorUm rebelliüîbbfcoanos,
& no voluntaries carnis appetitus& motusr&Tciuit qua-
tum mtereflëf inter Jibértatem 8c pacem carnis & Ijpirit9,
in qua fuerar, & côntrouerfiam eorundé, & ftimùlos ci-
rillarorios, quib. pungchcibus& Vrgenrib9moriburidos
Sifermentatosartus^languensanimadeTudabat. A facie
infipientiæ fuælongefa&useft àfanitate, miftr&incur-
uarus, purres &corcuptas cicatrices illuliones lumborü
plorabàr ,& cucurritad folia iplè iam folio q> à veto ra-
pitur,limilis&côtextis(uccindoriis. AbTc'Ôdit carnes ej
normes,&opucrunt camipft q mulier iâardentib.intus
libidmum carbonib9, horrendas ViTuTordiû officinas.Et
cum cade prius mébra efl’ent,pudenda nô étant, quia ni-»
hil inhoneftü erat in corpore > fed habebanc omniamé-
btainfuo ordinc congruâ dignitatem,venerabile Tpecic,
vfumrarionabilem,modeftiâcompetetem. Omrtiaintra
modummihil contra volühtaté:nulla Lexdiftëiuicns:o-
mnia quitta & pacificatam ipfum ereatorc,q iplam crea-
tam honorabant naturârii. Veré, ficut Terpcsprçdixeratj
aptifuntoculi eorum ad proprix confufidnis cognofce-
dam nliferiam, non ad illiüsprxTumptiOnis qtia dij elle
affedauerufltjglôriam conlequendam. Viderun t fe,& e-
rubueruntj& indignos Te iudicantes diuinisâfpedib9,nô
quafi laterë poflent vel èffugeré iudièem^ fed quail rei &
iam in piftrino propritéj conlcieh tiæ depurari ad hiolam^
Teft in aliquib.fëcelfib9 timidi ablconderun t.Hoc Tolum
verumin omni illa pfiiafibnè diabolica fuit, cpapcifunt
oculi eorum jiion ad id q> ille promittebat, led ad id poti9
Ten tiendumq, fuggéftor men tiens inrédebat:quiei quafi
TuccelToriiparricidaliodioinuidebat. Hic illius Philofo-
phinonincôgrue aptatiirTentcrià:lnfidiolilIîme,inquiti
nocer,ctii graciæaguntur proiniuriaiMendaxin reliquis
omnibuftj; pollicebatur, &deteftationedigniiIimus,ad
illud vcrbum,quoeos nequaquamori,fed licut Deos futures
afleruit , rtatim & agnolci, 8i repellirationisindi-
gnatione debebat:fcdfacilëmaecclTum ad cor foeminx
illa nabuitpromiffio,qiix iâambiëbar prbpriam potefta-
fë,exculîoà cërüiceTua crcatorisdominiOiQubdfihxc
Tupba prxTumptio iaitïiri metitem eiusifitraueraCj prius
Tu^btx q inobcdiëntix rea conuincitur. Hbcaliquitrar
étarorum Tënftrünr:Ted ego pro thodo meo ira hunclocu
àccipio, vt lupbiâ& inbbedienciâineodèm punétoeô-
eludam, rtec aiite guftumpomi iri èlarioriis malo Euam
contabiiifte prxiudiceM. Vere qui in vrioofFendit,èft o-
ümiûreus, & vbi mater viftutu charicas læditur,vniùer-
fitâs bondrü qûafi prxcilà radiceficcacur. Seprclpiritus
nequâfimutcohabitâcjhecfacile eft alcérüauelliabaltë-
ro,fed forfitartidéipfteftqui'ftcundû plllfës màlitixef-
féét’ idiuerfis nominib9n'unçuparur.Spiritus qùbqi San-
él9dicitur lepritorfniS,cü noiî fit hifi vnus:quiâ,vbirimot
caftuSjibifcft piecàSi neepiétaripoteft dcelïe Tcientiai vbi
veto eft Teiètttiâ,npn deeft cofilïü, & cbnfiliô conftanciaj
8c fortitüdq acccdit. Sic ihtelligitur, fiëamatür Tapientia
Dêiqeft verbü patfls j vbi hümilitdsmanfuetüdinc, inâ-
fuetudo cbtapùnéHonc',côpun<ftio ferÜorem,ftriior bènignitatëm,
hxrefis, 5c vriiucrfitas gratiarum ex ràdice pullulât char
taris. Fündamén’tô 8c origo eft o'mnis malitiæ fupbia:&
licétïplà bmne vitibrûm vulgiis pàrtüriàt, fie càm'c hab’et
in fevriita &coëfîëhriàlua genimina, vtabfq; Tua Tobole
hihilbmniho‘efficiat,nccvnqùa poffirfblitàriâ inüehiti.
Supbiuic, & in ebde mômentoiribbédiehs m'uliër fuit:
hccæftimàndaefttemporaliccrliæcinôbedicnriç Tucccf-
fio , cüm eade fit& indiuifa vtrfufq-, cbrtncxio &: origo:
ÂdulteriniTutéÜlilaTcmiëhre ràdice nonnünquacÖTertis
fimül manipiilisëxüïguhriica vt virgülas quidé difcèrnâ's
hiimerb, fed iricrëmenti höh Vidéâs rationc. Vrius Tapor
yiti 8t palmitiivntiS color car ni & edrpori: vri9 bdor lignd.
óëcörriGir&ómnib.membrishiimaniSjlicetfintvaldedi-
üèrlài & multiplet eorum firaétib, vhû catnën principiü
&indiuilàcrèariô.Vnuvenenüdiuerlâsefficitpaflionesi
&eadédifFufio frenefim qüç apbpléxia créât: dtquolda
quidem eadé tabe Tubito intercipi & embri vidëàs, qildf-
damvcrb diù languere. Duo promifla llint mülién,iih-
mortalitas& diuinitas:neutcöpröuenit,fediumenrorû
conditio,& hominum Tute/niusfimilitudiniscdparàrio-
ne & dàmnarioneprôtaiilgata cenfetùr.Ecce; Ada in cui9
faciem ihfuftlauerat Deus, quafi oés lenfus quorum ibi
Tedes eft, 8c domeftica cathedra, pUrificahs & fcecundâs,
beftiali irrationabilitate oculos &aures & reliquos fens9
adinferiora reprelfic 4 & auertensà Ipiritualib. diuinum
intelleélum * ventris animal inférioribi mébris degeneri
paruit famulacu ■> 8c fenfit cato nlidata virtutibi eau,mata
&algores: fertfic vacuus Tpiritus pucredinps & foetores:
fenfit inanis gloria miftrias & dolores.SiciHeldéferpés
auluseftinaltero Paradifo n6deliciarum,lëdablfinétiæ
aggredi faluatorem : pfitâdéns vt pânëm de lapidib.facc-
ret, vè fe dé pinna tcpli deorfum mitterèt i 8c veedrdi dc-
mentia vcfe dxmoneih procidens adoraret. Chrlft9 verd
qui non râpinarfl àrbitratus eft elfe fe xqüalëhi Dedjfed
cuni iti fofma eflet ferui vlq:, ad prçfinitumtcpüs à pâtre;
cùriï éflet Deus bmhiiim,Teruiles tërminbs hó excedens,
Vitam animx virx corporis prxpohëhdam; nec gloriam
heç poteftatèni muhdi hiiiüs expetendaedocuit, & proprio
exemplo q facile,fi parieriridprxtendatur, Sàthanîas
rèpellipomt, manluetiflîmus rhagiftetbftendic.Âdpri-
raum fibilüille primus Honio côtabuit : dë quo poft pec-
catum 8c damriariohctniüftilfimâm quafi infiilcâhs&ih-
crepans Défis dicit; Etcefaftus eft Àdam qiiafi vnusex nôiïü
fciensbomim& W4/«^.Hpclchëma'ihlcripturis fanéfcis I-
ronia dicitfir,cym figuratalocutibpfona vel exprabrâtis
yelindighantis aflümir. Vnde Apoftolus »fbliaäris poft
rëffirredioriem cörpörib9, 8c carnis ftimiilis confopiris,-
quafi iam intuens q> futurum ferar; ëXprobrans morri cla-
mabatjVÜ eft vittorià tua5 Vbi eft inorsftimulus r«9? Dëridèbàt
Apoftolus mortetn, qux gldriabatür quafi viéïrix occild
faïiiatore, &pöfito in fèpülchrÔ. Èt qiiiairi ^èhërali rë-
furrëétibnë iplambrsdèftrfierur,àpplaûdebatilli viéfco-
rix,& mdrtis defeétùiinfulrabac. Itap hancfigura, Hie7
rülalcm Ciuitas fanéta,cum iâ in morte Domim èolpitaf-
iëtÿp l û i i vallis vifibhis inuèdtïue dicifiih vritfif ih mql-
tiSlbcis hoc généré locurioflislâfiélàlcripturai Vnde dé
Adam dicit Dofhînus;Eccc Àdàmfâftüi eft quafi vtitts ex nobis
ftiem bonum, & malum. Ætërnirâris Honor ètofrihipotetix
àdpatrêjlàpiènrite & hxrëditatisglÔria transfertut ad fi-
lium'jâdSpiritum S.Bohitaris infignë. Sècùndû qüasdif-
fefëntias, Trinitatis fimilitüdinehij/fiarurxhümänXin-
têgticasexprimebat.Nuhcauté fciéhs thalum aétione,q>
ÿitarc potuêtatra'ri6hè,priüarâeft Xrèfhicate & pbrëria;
hçreditate & Tapientia,bonitate èc iuftitia,& àligho vitç
longé prbïé<fta,dbnec lâfisfaéfciônè côdignd êxpiaretur
adhiifluiri ; « iriôbediërix TçclüS; tnaliimq; Tupbix1;
bénignités puritâtët puritasf'exprimit pacé. hltmilitàrispmriitehfiaèxpurgarët.’Ac fi diceiet Dë9;
Vidés apridPrôphetâ oésimpiefacés& iniüftitias hm'iii | luitAdaihefièficütDeùs,diftdtexpceha&m}ftriaqiiid
öodëarriéulo pcenitenrib.cóndönari, èé hégligèiicib9
&reuerlîsad vomitû,etiâcôdpn’atà requiti.Omnisqppë
Tupbusconfequctereftinuid9 :qüia{)rbpriae ëxccllenrix !
appetitor Temp eftaliënx fôëlifcitatis defiaétbr.Ita prude^
tiaqin bono eft,fine tempanrianuila èft:& quicunq-, in-
téperans. eft nec de fortitudine gloriari pdtèft, nèc de iüfantà
præfbmprid mèrëatfir : expiatür,èidfidatiif àlbci
h ùi9àmbïnitacè,& ex£)àfur ^fiantUm diftét ihtër bonfiïh
&hialùin. Non poflürh Tarisrnirafi àdillius tchràcibnis
fallaciâ, &advcrbamédacijtacito animûhominisincli-
natùm.Sciebat homo qùià in animalib.vel reptilib nùllu
Tecum partiCCps îatibnis.Noüeiat qùippc naturasoftitia.
Vnû eft corpus virtutu q> nec Tchifitia TcindarUce mnifi,quib.&^?pri5 aptafiératnomina. Adduxerat qppë
Biblioth.Veter.Patr.Tom.ii^Pdrsii v , Pp- j « . âdA