«W.qoaradiii loiïeîWbraBBaiPfaloeifta toSitut gof- I meperumt ((M it M A i J B u in ytcio vitgims. Ç corn-
fcfoaderihomini, quod Chriftusin Afitnatusciuitate
i' , . .. J i1/1
Pfai. Sj. i feu lynagogaquam fecir. Dicitenim. Niinqùtd aliquis ho-
J mo dtcetSd eft, perfuadebic fciiicec fynagogæ, hoc miràculumcam
ftùpendum, vtvnusôcidemineaciuitateDei,
de quagloriofa di&a funt, 6c natas Ht homo, 6c ipfe eam
fündaiiit tanquam Deus. quafidiceret. Hocludæo, nifî
I diuina virtuteperfuadcrinoupoteft. Propterealfaiasex-
' clamat&dicit. Dominequiscredidit auditu*nofiro î Veredi-
I uinituspcrfuaderipotell, quijiDominus narrat in fcriptu-
Irispopulorum &*pnncipum> horum quifuerunti» e<i, id e ft, in
I fynagoga,quibus datae funt ptôph.etiæ,Ôc quitus fpeciali-
I terpromifluseftChriftus. O ciuitas De i, habitatio in te
I ficurlæranciü.m omnium. Qui enim habita» 8c perleue-
}■ >E
Job. 3,
PJ»l. if.
IJn.s}.
\Dan-j.
c
edetpanem,id eft,Dei fatietvbluntatem. Iuxraillud.H*- ^ » - 4.
beopanem ryanducare, quern vs>s riefcitis. Etjllud, C ibiis metis eft
voluntatem palris metfacere. Item matris Dei virginitas, in
Ifaia manifefte declararur , cumdicitur. Vroptet hoc dabit -ifi.9.
Dominus ipfe vobisftgniBi'. Bcce virgo concipiet &parietfilium, i
& vocabitttrnomeneiiisEmmanuelfideft ,nobifcum Deus. Quid J
fignificat, 6 Iudaee, h«c locbtio t nobifcum D m rnifih‘orob
Deus, cum ipfe conceptus 8c natus fit ad hoc, vt fit nobif-
cum, & fit Deus ? oftende nobis aliquem conceprum de.
aljqua 8c natum fiue Virgine, fiue,alia, qui fit nobilcum
Deus: & quia non inuenis.alium ,crfcde in iftum. Prater-
eaqupd fignum ,quod miraculum e(Ter,fi alia quam vircuuu
„„ „ .u .wwp a__ gocohijiperetgcp.aftret? Hocfignum ergp Deusdedit,
rami fide'Chiifti jls'tabttiir Hi iternum. Rurfuni Ism- l.quia yirgb-peperit. Super Kune locum Hieronyipus di-
mias. f f l m O m uofitr, & non tfimubimr nlm abeo. \m a i-, H QuaM'dicttur, jW jfV dabit Dominus tpfc mbit figrnm,
inuemtemnem mam dffciplina&deiiteamlacobpuerofito. MSI. noutim debit at% mirdbilibtfequodfeqmtur.Sicitgo .unencula
tar.id rlt.iio iW n . legem dederatin x 'm S,v.fmeSl,&c«m 1 vel puella', yt tu iran.im & non v.tgo pauat, quod 4w
m M d m m B l i eff- Er Cl non inuenic ahum, prater gn*m& qpod miracidUniem? Virgo,>hcbiaicd betu a
chnrtmn :veiirperdituS,ne perdaturipfumcinfiterihd- , dicitur.quod ,npraptiJocononfcril.irur: led prohoc-
bilcum-. Nec murhiurec Iudiens verba h*celTeJaruch,'& ! verbopoliruta eft Alma, quod ornnes inrerpretes prater
non Ieretni*. Vetbaenim hire Baruch de ore leremiarac- feDtuagiut», adolefcentulam tranftulerunt. ■ Alma, veto
cepit, ficut notarlus illius Srleripfit. Vnde in eodem Iere- ap^d;pqShmbiguum eft. D.citur emm adolelcentula ^
mialegitur. Vbcauit ergo Hieremias Baruch filium Ma- 1 abfeondita, id eft, apocryphos, toGenefi verb, vb. Re-
rra & liripfit Baruch ex ore Ietemra i M W S libri tbeccadicitu'ralm'ae' ■Aqmlatranftuhtabfconditami. Al-
omnes fetinones Domini ,quos locutusjrft ad eu.m DO- j ma non folum puella eft virgo, nuptut apta, led virgoab-
minus. Daniel de aduentu Cbrifti, deoblatipneeiusad I'condita,& diligentius cuffiodtta,&qu*virorum afpe-
motccm.deafcenfione&glorificationeficfcripfit.'ridiin 1 ftibus nun^uam patutt. Attdic. etiam .Hieronymus, <e
Edce' nunquam legifle alma in muliere nupta;,.fed mea .tp is
adaentas. Er oblatase!i antiqutisdictum, ficcepaflio. oblatiu virgo B state adOlefcentula, &iuiginitate mregra. Se-
cShnm.quiavoluit. EidaraeStetpetefiataterna. EccexeCmte- \ quitur. Baryramdrmrlamedrr.ciboSfcihdetinfantiles.vt
flio. IpfeenimreliircensdiTc'lpulirruisdici^DaMefliiiiliilverushomo nonphantaftlcusicognofcatur. Item Ilaias
mnitpmjtds in m l ,& Sumy a. Vide ergo Iudse, ft alij h o - ; de infamih fjlnatoris, & vjrtute infant.?. Mefadpropb,-.
mmnm uuam Chrifto liicvqtbaconueniunt.vtinnubi- tiffam.&cmttpit ,-&ptpmtfilium>&dixitVppimu a im . Kahns
cceli quafi filiiis hominisveniat J & offeratur antiquo , « im m iiui,acc:eirira,Jpilta tm dttrabm ,fijtlnapradari,qma
dierimi, id eft, sterno P»atti, vr fit poteftis eiussteina, &" ant,quam putt ftiat recare rnatrm [«am : aafmtur fertiwde
reenum ,quod non corrumpatitr. Idem Daniel refect de Damifci:&lpiliaSamaruco,amRtxtApmmm. Stylusho-
tribuspnetisinfotnace, Scquodquartusintfcreosquajifi- minis eft quo folent homines ipnbere. Sctipfit autem
lim bemim er.u, Hic eSlUpwbfiiffm fine mambas, id eft, abfq; Ifaiasin hoc vol*tminp,quod nunc leg.tnm. Et quid'» N e
couu & humano femine de vrero virginali conccptus, pu«#:natusregnum diaboliyltermispati?tur?fedip(elpo-
quicontritisomnibusregnisfadtuseft tnonsmagnusitet- liafottisatmatidiripiat.. Prophetifla hie mtelligrtur fpi-
I ramquevniuetlatn compleuit. Oludtee intellige.qoam , titus ptpphctra. Spmt.us aotem in Hcbrao rumphage-
I manifcftd praniinciat Chtifti'aduentuin & uariuitarem j nere ccnfetur. Acce^Ifaiasad fpnitum prophetia-.quia
I Daniel in terria vifione. Nabnchodonofor videratftatnii jiuxtaprophe.tiam iraraChiiftusdeSpititu'ianaoconci-
1 cuiuscaputerat aurenm, pars,corporisfeqoensargentea, pitnr. Q m x f erb aftrologorum fcienc.am
teitiapaisjenea,quartapartimteftea.partimfcrrea.Expo- profitentur, & eislibentiusforte credunt,quam fuisprq-
hit Daoiel reghum Nabuchodqnqfor,fc11icetrcgnuBa- phetijs, in libro Albumafar leguntquiiongeanteChri-
byloQiorum aureum-,regnum Medorum atque Perfatum fti naduitatem editus ruit , 6c in eo haec verba exprelie in,-
Jfa.7.
Ifa. s.
argenteum, regnum tértiuchvAlcxandri fit Macedonis,
ineum , turn propter famæ fonoritatem, tiim propter
Giaecilèrmbnisfacundiam.régnumetiamquartum,lcili-:
cet,Romanorum ferreum'appellat,, quia regnum illud
omnesnationesdomuit&opprcffit.Pedesedam&digi-
Itiftatuæ quam deicribit ex pane ferrei, ôc ex parte futiles
erant, quia quanto fortius regnum illud ab initio fuit;
tanto nunc turpius àpriroavirtute dégénérât, ôcquadâm
! fraâraimbecillitate vilefeit. Infine iftorum regnorum au-
! riô6argend,ærisôcfèrri: abftnfluS eft lapis fine manibus,
I id eft,fine opère humapp. iftelapis creuit in montem ma-
I gnmn,&confregitatque eontriuit ftatuam. Vide Iudæe,
I quam gloriose magnificatus^ftChriftus, lapis illequem
reprobafti,quomodo impleUit orbcm,&roaieftateeius
* repletaeftterra? Videne offendasin hunclapidem. qui
j enim ineiim offénderit, cbnfringetur:luperq.uemvero
! ccciderit ,conteret eum. Ecçe in Daniele lapis,abfciftus
j fine manibus, in Ifaia Emmanuel de virgine conceptus.
j In Plàlmo Deus défcendëns in virginem ficut pluuia in
vellus. Ipfa enim eft portâ lèmpet claufa, & tarnen Prin-,
j ceps ingreditut & egreditur per earn : ficut teftatur Eze-
D
Dan.7.
ƒ/*. s. i
Pjal.71.
Ezxch.+4, ciliei dicens. Conuerti me ad.portamfanäuarifçxterioris, qua
! nßnciebat ad orienter», & erat claufa. Et dixit Dominusadme.
Porta hoc claufa erit, &non aperietur, & virnontranfibitper
earn,erit%claufa. Sup'erhunclocumdicitlfidorus. Geni-
( talia mùhebria, port« diciintur, quia partui clauduntur
ueniunc. Nafcitur primo vifginis Decanó mater & virgo ,pa~
tremcflattat. afiidet eidem folio vir earn non attingens. Hinc babes
qukfhoftra virgb’fit^:aliam eniih inulnire non pbtc:
ris^cuUftaconueniarit. Kabes,inquam,(&.quidfub figno
virgin is nafcituracrat & habitura virum., qui çam uöh
tàngeret & virgo patrem laólatura. Et vide,quia Çhriftia-
ni aftÆlogiæ ignari, dumiS.ol in virgine elt> adHü^c .nati-
uitaté virginiscelebfant annuatim. Item alfumpti^ hominis
faniftificatipdeferibiturin eodem Propheta,cumdi-
cit. Egredietur virga deradicelejfe: &fiosderadice eius afeendet,
& requiefeet fuper eum fpiritus Domini :Jpiritus fapientia & intel-
leftus: fpiritus anftlij &forfttufinis : Jpiritusfctentia &pietatis,
&replebiteum fpiritus timor is Èomini. Vltimum a.d vetba re-
fertur'.ôç ad caput estera dona. Nec te moueat verbupi
illud. Ego Dominuscreauieam , illum qui fe vbcat vermem,
quifeiplum fecit carnern creatam, quem terra germina-
uit, iplum non abhorteo dicere creaturam. Aperiatur, di-
citPropheta,«rr<*,& germinet faluatorem. vtrttafquede terra
orfa eft ; & iuftttia duoeloprofpexit- Quod autem in-Pfalmo le-
gitur.Dèfcendet ficus pluuia in vellus: & ficut ß tllic idiafiillantia
fuper terram.Uo tatur Chrifti conceptie delanftificatione.
Spirituslân<Sti,qui virginitatém non abftuliq lcd lactauit;
Hic eft filîus hominis, deque âicitur in Pfalmo. Etat ma-*
nus tuafuper virumcdextera tua : & fuper filium hominis, quem
confirmaftijibi. Merito autem dicitur filius dexceræ Dei,
quijeditàdextris Dei.- ' __ _ _
Tefiimo-
H
Ifa.11,
Jfa- 45-
m m
Pfali*.
pfal?i.
Pfal.79.
Hebr.u
'loan-io.
jp/â/.i8.
4.Reg. z6.
W: I
Eeftïmonia delocô & tempore natiuitatis Chrifti.
C A P V T XIII.
QVod autem ChriftusnafcereturirffBerhlehetn :Mi
chsas quandoquë prædixerar. Et tu Bethlehem tffra-
ta terra ïuda , paruulaes in millibus luda , ex te mihi egredietur
Dux y quifit dominât or in ifrael, & egreffus eius ab initio aierni-
tatis.Diczt mihiludsus, q uisfit, quem Prophctapiædi-
xit nalciturum de Bethlehem 6c cui,usegreffus éft, ficut i-
plediciC’: Exiui a Pâtre, & veniïn mundum. EtPfalmiftade
eodem. A fummo coelo égref io eius. Tempus autem natiuitatis
Çhrifti Iacob maniïeftat in Gene.fi dicens. Nonaüfere-
tur feeptrum de luda &'$uxdef erhöre eius, doneeveniat qui mit-
tenduseft,&jpfeeritexfpeftatïogentium. Reüoluehiftqrias Ôc
inuèniès.Sedechiam vltipiuniRegem fiiilïc de tribu luda,
poftea,ÿqro. fueront Duces de tribu vlque ad Herodem filium
Antipatri.Sicergq mihi perditilfime Iudæe,fi à tempore
Saulisrexitaliquispopuluml/rael, fîue R e x , fiuey
Dux qiiinon eftçt Iudæus vfque ad Herodeln ? Iplev^fo
geniilis , & ideo alienigena fuitv Nem<5 autem dubirat,
quod fub ipfo natus eft Chriftus, aut ergp lacob reprehe-
de méndacij aiit èius prophetiæ confenti ôc confitere ve-
niiïe Chriftum , quiàtuo Patriarcha prædiiâuseftexlpt-
<%cio.geritium. RurfumChriftiaduenrus,npn fplum per
Danielem prophetatusî (ed éidem in decinja Vifione Da-
niélisper GabrMèm Archarigelum præriuntiatus 6c pro-
rniflus. Verba vero Gabrielis funt hæe. Danielnunc egreffus
fumyt docerern te, tu ergo ahimaduertè fefmoném &-intelligè vi-
fipnem\LXX.'bebdomades abbreuiatafuntfiiperpepulum tuum,&
fuper vrbefhfanflam tu am, vt cônfummetur prauancatio , & fi-
nem ac optât pectatüm, & deleatur iniquitas, & ad du cat ur iujii-.
tia faculorum,&tmpleatur vifio pjophetià&vngaturfanäusfdn-
étorurn. Gabriel tértium, tempusaffignat, in auo vngen^
dus eft faniâus fanâbrutti,6c impleantur prophetiæ,quas
videmus "complétasin Chrifto'. Omnesenim Propheræ
de ip(o loquuti fùnt,6c vt peccatum deleatur morte fcili-
cer Chrifti ,-quam ftatim nominat. Vnde damnabiliîer
Meffiamexfpé«ftant, qui omnia hæcin Chrifto comple-
^ cq|locata,in vltionem illius verb). Non habmttsBegem ni.fi !
Cdfarcm, vt cogerentur habere.pro Deovquen j pisruTerat f°'
ialuatorifiio.Nö moiiear quenqua;quod prius poni: VII. I
Hebd6mades6t poftea LXX. bebrsumenimidiomaefti Qen.zt.
Nam cumlatiriusdicat Abraham vixireenrum LXX. 6c
V.annis.Hebrseus ediuerfo dicic Vi 6c LXX 6c cenrum.
Cumergoconftat numerum iftariim hebdorfiadaiulam
xöpletum , necinfacroeloqniömaioresinueninhebdo-
madeSjCpnftat ceffafleludiEorum vmftionem 6c Mr.fliam
yenilTe.Nqtandum autem quod cum hanc captiuitarem,
du« ali« captiuitates prscellerunt: qusrendu e ft a Iud«is
quscaula firhuius ram long« öc interminaljiliseaptiuita-
tis. Idololatriaen’ihi duarum prscedentium caula fuir;
Nam h«cProphet« teftantur. illi etiam negare non pof-
funt^cum in ipiis captiuiratibusidqla coluilfelegacur. Cü
ergo.poftquamde Babylonia redierunr,non iuueniantur
id61acoIuifle,tamgrauisvofFenf« ÖC rant« difperfionis6c
tamlbng«eaptiiiitans ,neclud«us ,• nec alius caulama-
liaminueni^epoteft, quamcaptiuitateniin IefumChri-
ftiimDei filium inuidiainftigantecommiflam.Sicut enim
certum eft quodiufteiudicatD.eus,S^maibr 6c diuturnior
eft ifta captiuitas,quam Babylonica: maior ab eis aflignä-N
ridebuitoffenfa. Hieronymus fuper Ofeequsftioncm j
diac mouer, 8caliam\caufam quam Chrifti crucifixionem
inuenire non poreft. Iofephus tamen in oiäaüodecimo
antiquirarislibroferipfit, Ierulalem propterinterfe&io-
nem Iacobifuiffedeftructam,ledfotum.redündatinglö-
riam faluatoris.Iacobusenima Iudsis depinnaculo tern-
pli pr«cipitatus pertica fullonisexcerebratus eft , quia
perhibebät Chrifto teftimoniu^i verrratis. Adhuc tarnen
qusritur, qusdefperatsCaptiuitatis caula fuitjquia Iofe-
phus hoc non foiuit.
QupdimpletafuntdefideriaProphetarumde.Chrifio.
(! A 1' V T X IV .
Sl vero artendasdefideriaProphetarumde Chrifti ad-
uentu ccrtafqueDeipromiflic-jaes,nonpoterisdubi-
tare venifteMeffiam.dicit'Ilaias. Vtiham difrumperesccelos,
& defeenderes, a facie tua montes dtfiuerent. Ecpoftpauca lub
tadcfiderànT. Et qdiungif ^Àri’gelus. Scitoffgo&aduerteab I iiVngit.. Defcetidifii,& àfacie tua mantesfluxerunt. Hierony-
exitu fmn om vtiterum adificetur leruftlem vfque ad Ghriftqm mus hæc dicic,
Di!cemhebdo.ma(lesfepteni,&hebdomadesLXXlL. erunt, & rur- | telligèiisexauditum, Ôc quod inproximocomplehdae-
fumadififabiiurplatea&murimangufiiatemporumy&pofiheb- rantdefideriaPrbphetarum , fubmngit. Defcendtfii quia
domadesfeptudginta duasMCidetur Chriftus, &non erttpopulus ! verbum caro factum eft&babitauit innobii■&fieiticreduli&fu-
em, quieiim negaturusefl. Audiat Iudæus pçcifionem Chri-1 perbi defiuxerunt, quia déficientes}n fein viam fidei cucurrerunt.
fti, 6c videat Chrifti populfim paratum ad omnia fuppli- Icem Dominus in Zzcharia.Gaude&Utarc filiaSyon : quia
cia mortis, antequam neget Chriftum, videat de lolatio- iego venio & habit0 in medio tui.dicit DqpiinusDetu,&confugient
nemfuam, videarcellàre vnâionemludæorum. & Iciat. genres multa in illadie ad Dominion , & erunt eiiri populism, &
venire Me fliam. Sequitur. Gittir4/ei» & fanctuarium difiipa- ! habitabuntin medio tut, & cognofcent, quia Deus omnipotent riii
bit Dominas-, cum Duceventüro ,&•finis eius vaftitasy&poftfintm fit mead te. Hatdicit Dominus Deus miffusaDomino, cui Hbrnen
bdliftatutadfolatio.Cbnfirmabitautempaftummultuhebdoma- ! omnipotent-Iudæushicnourefpondebic, quiarefpondert
I da vna, &in dtnndio hebdoma dis deficiethofl,ia&facriJiciumi& ! npnppteric. • Eclfaias. Con furge con furge, induerefortitudt-
i in tetiiplo erit abommatio defolationis, & v fy adfinemperfeutra- • new, brachium Domini. Nonnepofiiijliprofundum maris vt tran
i bit defoUno. A; rende Iudæe infipiens , 6c Iponceinfelix; firent hberati ? Etyiunc,quiredemptifunt à Domworeuertentur,
i quia teriipusquod præfixic Angeîusiam diuelapfumeft, j & VenientinSyonlaudantes& latitia fempiterna fuper capitat-
' accideti^t;cmitati tu«omniaqu«præ4ixir,necianftem- 1 pforum,fugietdolor ,& gemttus, quafi dicar. .Sicutper mare
’ ppra vifirationisdiuinæinmendaciolbmriies. Diueft e- j rubrumliberafti, ita nunc libera per baptifmum. Idem
j nim quod tua defo!atioiamincepit,;pr«fixateporatran- Deus Pater loquitur imécidem. Auditti inc[mi.,mediirocor-
Ifis 1.&S2
pfee,.rjj,
i-Paral.if
fierunt ,i6c capriuitas tua quoufque conuertarisad Ch
ftum, finem vlferiusnon habebit. Videsablatum taber-
paciiium, tempi um fu b ue r fum,ce r e;in on i j s fi ne mj? o fi -
! turn öcimpïccum eft inpopulê tflo qiiód Ólee prædixe-
ra^ Di«, inquft,»i«/rt»r fedebuntfilijifraelfine Principe, &fine
altari, &fineEphot &fine teraphtn. In hiftorià legimus quod
AzaHas filius Ebech fàâôin fe Spirit« Dei cocam Rege
Ala dciexereicueius, hæcinter cæcer^ prophefauic. Tranfe-
bunt multidies in ifraelabfque Deo vero, f f abfque facerdote, &
■Doftore.&abf^ lege. T e ft i m oivio Bédæhæfeptuagintaheb-
"domades diltmtts'perfèptern annos-lquadriivgentos 6c
nonAginta annosinfinuat Ab exitu huiuifermbnisVfqùe
ad-Cy. unifuerünt leprem fiebdbmades. Sexaginravçro’
du« i Cyrp. vlque adTitû.Ôcÿna ^ebdomada obfidipnis,
id. eft>inha impletum feprenium, quo piuicas bplefla eft à
T itb, defecit lioftia 6c làcrificium 8c in te in p 1 o vila^ ft de-
(biatio abominaciotiis, p qpia in templo imagu Çælàris eft
de, bj* qut longe efits a iuftitia, propefeci iuftttiam meant, »0« elon-
gabitiir nec morabitur falus mea.Dabo in Syon falutem & in leru-
falemgloriammeam. Iameffluxeruncanni mille ducenri,
exquo Chriltus (alus ndftranatuseft , tu ve,ro Iud«e ad-
hueexpebtas. Vbiefte^go quodprasdixeratDeus, quod
non morareturfaluseius, 6c.citofietinSyon 6c in Ierulalem.
Cui magiscredendum eft,Deo an ribi i Di^it Deus
quod non morareturlaius, 8c quod dixeric iam impletm, l
tranlaifti funt mille aniii. Tu vero,qui poft promimonem
Dei iarriexlpeiftafti mille annis,quoufq;exfpe<9 :abis?Pro-
*phet«Dauid erat grauis Chrifti dilarioicu dicebat.bflwiw\pfdl.i%t.
inclina ccelos tüos & deflende-.tange montes & fumigabunt. Et 79*
11 d :.Quj fedes fuper cbertibininartifijlare: coram Ejfraim, Benia-
mtn,,&Manajfe, id eft,omnibus innotefce. Et illud. Ex- pfaL? 1.
citapotentiamtuam & vemvtfaluos facias nos. Ec illud. Deus Pfal.22,
indiciumtuumregida. 'Erquati exaudiflèc orationem Da-
pid dicic• fPofutadiiitorium in potente & exaltatti deplebemea. I *
L I 11 4 È c i t e - I .