f s * Petri Abbatù Cettenfit,
Dsehnónis'
c Çhii
fti frlbu- J
ini/aftio i
otrapcc-’
.-.corcin.
fienefe.
probaciflim urn vi rum ad m cdiu m d ed u co:Io b quoq; qui
notusiudici,multùmcommendacu.r abipfoiudice,vcfic
dicat de eojifl omnibus his nonpeccau'ttlob labijsfuis, neque illiquid
JluUum contra DeufH locum eft. Ifaiatn infuper,nobili£-
firrtUm & iudrçiiamiliarillxmum, caufæ meæ reliera ad-
duco. Dic,Iofcph,teftimoniurri pro me,imo pro genere
noftrotanquâm deteipfo. Furto(inqmt)fublatusfum>&
hk'ttinocensin lacuni mijfusfum.Qwd tu,Iob? non peccant (ia-
quit) & inamaritudinibus moratur ocultts meus, ft declinauit
grçjfusmeus de via:&,fi fecutus eft oculus cor meum, appendat me
inftUteYaiufta,chr.Ifaias quoqueaudet & dicit : In Aegjpto
defcenditpopulusmeus,& Ajfarabfquevlla caufa calumniatuseH
ewjw.Prætçr hôs,teftes quifàcisfuflieiunt,quia inoretrium
ftabitomneverbum: omnes etiam yeraceshomines funtin
hoctefttmonioconientiemes.Iudicameicaque, Domine
, fecund iim iuftitiam mcam, & fecund iim iuftitiam
meam falua me.' ;
Ivdex , Irt fententiabris mei, circùmûentum puerum
qui nonpi'æienfcrat'propriaexperientia,velexeraploal
terius ngnexploraucrat quanta fît poena peccaci)àSedu-
«ftoris pbteftatislibero , præcipuc propter atrôçitatem
poenæ perpefÇæ & dolimalignitatem : tali tamèn condi-
rioncvtluat interim fèruus y quod præuaricatus eft pa-
6tum meum , agenspoenitentiaminfauilla&cinere,&
cihciOi&pane hordcaceo, donee veniat qui procp forte
tociusdebiti cum vfura centefîma foluat.Confirmata igi-
tur fefttentia,coepitæftuare hômo, attendens pauperta-
fern fù'am,& de pretio diffidereclamans. î Infoelix ego homo,
quis meliberabit de corpore mortis buiusî His verb affiftens
fpedtacùlis, Filius iüdicis,imb filius olei, miferijs miferi
hominis compatiens,ait : accipe me,& vniuerfum debi-
tum redde : pênes me namque funt thefauri omnes fa-
pientiæ & fciert'tiæ abfcondi ri. Ècce ego vado immolari
pro te : nc^uaquam vero exhorrefeas mortem meam, fî
Vis rccuperare vitàm tuamjham ÿita tua pendet ex morte
"mea. SER.vV~s.$ie,fiçhecéffeeft/fïat voluntas non mea>
lcd tua.
^C miftrieors', intende animæ meæ, libéra cam propter
inimiÇosmeos.Eripeme. Ecce enim narràbo mira, fed
miîabij'iaiverajfèdleuera. Cùm nondumaliqüidegifl'em
boni vel m&ii,pr£bccupârurit me ifti fèdudtores, circun-
deàêfu'nt me ce v/dmrfMeVHHfwe,tuleruntàme lumen oculofùmmeorum,
p'edesmeosrupplantaUeruhtjfoderüt
man us meas,& offa meà'corftriuernnt. Adhuc plagæ rêr
cenrésjadbudpræinanibuscrub^adhUcliubt'præocülis»
qdhuiçbîaga tumeris,à.dhuc infîxæ fàgittæ. Vide Domine
&coftfidera, fi cftdôlor ficutdolormeus. Quareei'go
^pn vifidicasTangùinem meum,, Salùat'or meus i quare
non yindicas me de aduerfariplneoî quare in regno po-
'temùptu* talia præfûmuntur? quare in fêgno iuflitiaein-
iiiftitia tamêfFrenafè debacçhaturî Audaciaifta adüèrfà-
riorum êertefi pro(peratafuent,alium quam me pbfthçc
tentabît. Certè nifi êéfiiraîifdicij tui pbfêfta'S'tam iniqua
rgclhfafuerit, ipfc'tuum folium, Domine mi, infeftare
aüdcbit-Vidc Domine ôccdnûdera-, quoinodo tanquatn
ie o paratus ad praedam fîcrügit. Iam eximit de pharetra
^gittasiiam’i'ntorquet mertdacioruniiacula,fed obftrue>
obfècrpVos loquentis iniqua. Iüdiçacaufàm meam Do-
'minêjdefenforvitaemeae. NoloDomineVnolo mulfipli-
"care lbqui -, quia tu.üm feire , meum pràécurrit narrare.
Tandem de vultu tuo'iudîçium raeum‘-pfûdeat,-oculitui
videantacqUitates.Ad hæç,Iudex : dican& Àduêrfarius fi
quidhabet.
Ap vERsiR iy^ Mirorte, feruirhei peffimiadulato-
lisinêptiastarîidiufuftinuifle : curehimaudituriniudb-
‘cip qüi'Fàcilè pote fl argüi de petiurio? reprobari deniquê
p'otcft-dupliciargùm'ên'to, tain ingratitudiftis qudm'per-
;iuiij.^am aduerfus teCreatorem fuum îhgratuspræua-
ticattdo ektitit,'contra meêmptorem fè fubtrahéndo in-
fidêlis.Namvtrumque focit,&teco n te mpfî t, 8c mihi'fèi-
pfutn vêndidit.Cohfùmpfitquoque pecuniammeâ,moresmêos
induit,frequenter meperidololatriaminuoca^
uit : perinnumerabiiesdies ôç menfesi&annôs,hon nifî
vfibus tneis,in roé.ndacio,in peflurio-» in fprnicatione,in
furto,in'ebrietate,inimmunditia,in'ela‘tione,ininuidiài
in gula^n aûaritia vixit.Fprtè,nunç quiadebittim exigo,
De pane Msrcenariorum.
calaniniae arguor.Eft ne iufium,vtamittam quemtaliti-
tulo‘5ê taitto temporeTofïideb ? Seruus neqüam ex ore
C A P V T X V I. '
prpprip iuftecdndeirinatUrnam meubi fe,àb vtero mar
tris tcftatuf:Staboigitür&ipfè fententiæ.
P Idoriire^cuiusfèdêSjCcelum, cuius ftàbêllûm, terra,
,"Se r V v s . PrihcipiumVèrbbrùm tùôrüfn, fâthan pef*
cuiusalbi& optimi colores,-bonum natiüüm, cuius
fime,falfitas. Nou fum feruus diaboli,fed Dei : non furtt
nigri&tetriores , voluntas rationalisdeficiens à bono
peffimusaidulatOr, fed verirelator, non measincptiaSi
principio infinem teterrimum,'cuiuspdatium, coeli
4èdtûàsfieuitiasfumlocutus.Lçfum meequiderntamfar- j lOrum,cuiusfècretariumeft, quodptæomniintelleébu
cihtateminorisætatis, .qudmcalliditâtetuidolinonab- \ & cogitatioUc eft excellentiffimum ï tam mirabiliter
negôrvtroquevero càfu lapfusj&facilitatevfdélicétæta- qùàm fapiçnterordinationem fuam difponens, priusin
*tis,8 codi0 fraudis, à benigniffimo & æqüiffirao Indice Ecclcfia inftituit Patriàrchas &Prophetas : detnde Apofto-
'petpinintegrum reftitui.Quiaverb dolo inè CeduxiRi,yt } hsértuangèlifias, poftea Do6toïes,&paftores bonos,ad
:tùam rriutub accipeïem pecuniam , contràintérdiêtum' r vltimumetiam feruos & mercenarios, ad vtilitatem fa-
pefpêtuum, volo vtrefeifib'Contraâu rioUtenear, quia | miliæ fuæ habere nonrecufauit. Vtautemnulla inpi-
dolus caufàm dédit contradhii. Non curritautem in hoçr âüra abufio vidctür,fi poft album, etiam fubniger color ;
contraâ:upræfcriptiojlegediUinavetante, &indulged- fupponitur : fimiliterficumbonisLApoftolis,peffitnus
tiam prôrogante,dum viuiturinhoc fàeèulo. Sic namque I proditpr Iudas inuenitur ; velfathan, cum filijsDei ad-
caïteturinXegibusæternis:No/omortempeccdtorisfidvtco- i fit, confideratapàtientia De i, fine ftupore fufeipitur.
uertaturaviafua,&vïuàt'.8Càlià$*inquacunquehorapeccator I Mercenariuseftj,quiDeo,nonpro Deoferuit : Mercc-
'mgemuerit,faluuserit: hociure vtitur o'mnis homo. Domi- I nariûs eft,qui occafione,non veritate, Ghriftumadnun*
nelefu qui Legem dedi fti,& in Lege fie dbcüifti', décidât ciat i Mercenarius eft, qui, qua fua funt,non qualefti Çhri-
’ergô fcntentiatua,qùÆftionum ambiguitates, vtcalüm- I f t i ^ x n t . Hums panis eft,fapientiacarnis,feu commo-
niampatiênsliberêtUîy&iniuriam fçienscondemnetur. j ditastemporalis. Hic non comedit panern fimilaginis
Ne autém de dolo dubitetur, contraâus fi placetferia- filiorum, non hordeaceüfèruorum, fedpanemporcorü,
tim redtetùr.t:«r{inqUir) Serpens iftead Euam raatrem furfuris , fîuepalearum.Filiuscnim,granum gratiæj fer-
omnium) pracepitvobis Deus, vtnoncomederetisde omnili- l uus,ftipulamlitteræ, fedmercenariusaccipitpaleamfæ-
gnoParadifi? cuirefponditmuli,er : defruftu lignorufn qua ! cularis Philofophiæ vel gloriæ. Fiïius , in fententiis,
funt tn Paradifovefcimur-.defruftu verb qui efttnfhedidParadift, ! feruus, ip fentibus, mefçenarius, fubfentibus degit.
pracepit nobis ne comederemus & ne iangeremits, Uefortèmoria- j Moy fes filium,populus Ifrael feruum, Heliabcognaçus
mur.Dixitautemferpensadinuherem: Nequaquammorkmini. i Moyfi, mercenariumfignificanti ,In Numéris enimle-
Scïtenim,qtfodinquoxumquedtecomedemisexeo, apetientur o- ) gitur,quod rogauicMoyfès huneHeliab, vteosduceret
c-uliveftrif&eritisficutDi)fcïentesbonum& malum.1c.cczeon- ] pcrdelèrtum,: dicens : Veninokfcumvtbenefaciamus tibi,
traéius,eccedolusl fipiaCec, omni prbbatione'firmiora i quiapromifitDominusbonalfraeli. Cumqüe ille refpondif-
debét ifta eïfe ï nam Moyfès publicus tabellarius in A dis ,j (et,nonvadam,fed reuertarad terrant meant, de qua nàtusfumi
publicis fcripfinfufficere itaq; debet hoc addolum com- I noli .(inquit Moyfès) relinquere nos, tuenimnofti inquibus
probandum» Si ta men de teftes proferre debeo, Iofeph I lotis per defer tum caftra ponere debeamus., :& eris duflor nofter,
1phef4.it
H
^lercena-
iij fpiri-
tjiàlisï
ltipkx
definitio.
Phil. 2.11
cumfy
A i
[ Î'-Mercena-
Ijitualium
j.jplura gc;
I j ocra. .
m
; Prarcbrc
iohypo-'..
f tritas &
politicos.
f f f
f HypoÇti-
tirumb-i
Oïioncs.
! Gtntfy.
Pûd^ndu
cft.aiienis
hodkrari
fplcndo-
ribus. f
Veritas
fucû noo
parieur.
cUMtfenobifcihnveneris, qükquidexopib'usquas-Dominas datu-
rus eJinobis,dabmttstibt.A(pivântp\cïic^aeaà prçl^tiohcm,
non vtaliosducantyfed-vt leducant, non vt viam often-
dantjfed vt offendiculum ponant. Hi malitia pleni funt.
Plærique quidém oftenduritfemita.m, fed federitéS’præ-
monefi't facienda;nihil tamen facientes.Hos poflîdyr pi-
•gianegligenria. Alij iiicrüm temporale tantummodo,
negleéta commifforum falure, in fublimationeculmims
fui cupiunt.Hostrahitauaritia. Alij bonadbceht,&ali-
quando honefta eOtnpàrantjlèd nbn benèi fed non cafté,
quia non pro Deo hoc faciunt,fed pro vana gloria : hos !
nominatDominushypocritas & mercenarios. Intende
hypocri tam.Oculutn attendit hypocrita,non Deum j fa-1
oicm,non fidem, pecuniam,,nongratiam. Nonffuitur
Deosfed vtitur tênquam nummo,&nummo fruirur-tan-
quam De o .De b, em i t nitiridrim ; Fide.hummUmvreligib-
-ne fæcûlumd a ch ry m is,vi n ii ut, ieiunijs, conuiuiam ; cili-J
ciojlinum j filentio plaufushominunv.Mirabileditftu 11
later ifte^-vt àppareat, tacetjVt audiatür, non fequitùr, vt
confequatufiiecediti.yt prieccdat,fugit, vt apprehendat,
plorat,vt rideat,ieiunat,vt fatietur. Sic Cancerferpiti fic,
•obliqitando anfradtas fuosf -vulpes frâudulentaincedit.
Excifbat ifte ad templum fan61 æ vanæ gloriæ, & folem-
ïies vigiliàs célébrât fan'dliflîmæ Auaritiæ. Sic enim orat:
Dèus, da mihi hbnorerti illüm, pecuniam illam,glorlam
illam. f Gommendantur verb brationes iftee/multafalfa-
ri«n lachrymarum effuftbhe & corporis extenuatione.
Potitur-fortè^liquando effedtu petitionum fiîârum9 fed
tu rtc, qü id?Gommutantur vigiliæ i n fopore m eon tinuu,
abftineqtiain cbmeflationem aflîduamdletusin çaehin-
num,filentiumin multiloqüium,moerorin fubfannatio-
nem.Re vefà,of«/i huiWrfd Dominum, non femper,fed té-
poraviè,donee mifereatureius; Nam etfîin genuine qùa-
fi vins hypocr-ita floreat,labruféam tamen facit non vuas.
Vefè fimülachrum néfandum optîmis coloribus fuca-
rum,& peflîma rubigine plenum. Polita enim falfitas pe-
nèluperatinociilisinfipientium,B.clafimilitudine ,yeritatem
contentam nuda fimplïcitate. Elaboratum quoq;
mendacium,foli}sfiGulneisfiue tiiniqs pelliceis retedlü,
pompa ambiciofioriglèViatürjquàmfimplexverum.Vir-
tus verbmoccultis fuis pretiofior , émendicatisreeufat
obfufcarinitoribus.Pudet eamalienisonerarimagisquâ
honora«fplendoribüs.: Nuda, formofioteft, aperça de-
ccntior.Intuita corufcisluminibus, pulchrior 9 repetita
iterumiterumque^ppetibilior. Plané ad hbcfôlùni ve-
ftituv,ne in te m peran ter con tem plâta,oculi0tum 1 i ppi tiï-
doreuerbcretur.Ta6tümmollioremàfpernatur,blandi-
menris lenocinantium exafperatur, répudiât fimulatoré,
hypoedtaro anathematiiat,néfcit mercenarium, non re-1
clinac capucin finir merecricio-, fed in redinatorio aureo.
Luceluftratapotiù|:ipfamilluftratquàmab ipfailluftre-
ttir. Virtus brauilim eftagonizantium ,triumphantium
pàlma,fceptrum repugnâtiunv, coronaSanâ:orum,Pei-
tatis inftrumcntum.Hçcnunquam fençfcit,fèd augmen-
to tempüris proficiens ado'lefcit.
Depanefub-ctnericio.
C A P V T XVIlT
DE panefubcinei'kioiamtradlandümefttacprimùm
qui liait cineres panern operientes 9 &, quid fit,partem
concedlUm cineribus(iüxtaProphetam ) non reuer-
fari , explanandumcft,: quis etiam igniSj & in qua materia
çinercmconficiat:, inueftigandum eft. Vtplanius
ftütem & compendiofiùsfiimmam huius rei prçlibemus,
ignem eflèdiêimus concupifcerttiam j materiam, ani-
mamjcirteremjmortalitatem 9 panern,homihémjpanem
verfatum,homirtem in peeçaeis lapfumy panfem non re-
lierfâtum ôefiïbeinèrientm hqiâiiiem pêeeâto niorrali
aggraaatum,neç perpeenîtentiam-releuatum. Dicimus,
etiam,legem Moyfi,pânem fubunericiüm efTe,qu8e dum
cainaliterintelligitur,quafi cinercopcritur, Ueceatenus
H n er fàtu r, quo u 1 q u e ve iam en ignorantiæ, conuerfisad
Dômirt'iim,Ruferatur*Dicimus &animam fæularibusneüfLibït.
gotijs occupatàm,partem efle fubcincricium. Vt enim cf-
nis excoecat oculos corpbris, fie cuHofitas obnubilât vi-
fum rationis feu contemplationis.Infpiciamùsergo,quo
fuffhnte,ignis in flammam erupit, & quid vorauèric, &
quarenus, videlicet vfquêad ancresmortalitat;is : quis
deniquépartem cinéri luppofilerit, fcilicetDeus, in fèn-
tenciaa’ternæmalcdidlionis. Nam donee atrerarur hoc
mortalitatis bpertorium, i tineis quotidie corrofum & à
vennibus confcifïhm, cinis noftræ mortalitatis non rele-
ual)icur,& panis non reucrfabirur.Supponicuritaqjquâ-
quam nolens partis,cinerijdum fubiacet'ftomp naturali-
teryanitati & morcalitati.Nacuralirerautem dixerim hominem
fubiaceremortalitati,non exinfirmitate creario-
nis, fed ex poena tranfgrc/fionis. Nam,pofTe non mori,
habuit ex creatione .9 mori verb ineuitabiliter, habet ex
præuaricatione. Expandit au rem ramos fuos&propägi-
ncs fuas, ab Adam primo vfque ad vlcimum in carne ru-
I fe
fcculari
cgi ta cuS
mpedit
conrem-
platroue.
Qupmo-
[do dica-
r Honiorta
Pfal.79.1i
turum hominem,hîec præüaricatio:operuit^montes,id eft,
prioris æui h o m i n e s , eiM :quæ 'eft,m on a lita s:& ar-
&«y?4 ««î>quæcftpafîîomortalitacis:cèdrps Dei,id'eft,A-
poftplos Ghfîfti^Adam'cnim cum omnibus patribus qui
fuérunt ante diluuiumdicetprolixibris virçhierint,qua-
fi inTupefiorLvcmcetèmporis,tamen thbrrui funr.Apo-
ftoliquot]9inplenitrtdinetempofis,licérfanguine Agni,
redém p 09 licet eu m Ghrifto relu fcila ri , li ce t vi iæ ætfernæ
participés effcdli, tamen mortui funt.' '^»eflenim homo Pfal.tS.49
qui viuet,& non videbit mortem ? Nafn, etiam Domini Iefu PJtl-67.ii
exit us mortis: ncc mirunvfi roorimur,qUi cum péccatbnâ-
feim ur:nam,«attira, at»net(vt aitÂp’oftoîus )ftlifwafar>m. ftphtfz 3
Cùm cniin Filius,gratia nihil debensfnorti, tamen débi-
tum moriendo pro debitorü fufeepraeortditione foluic 9
qua ratiort'e mortis nexus effugere filiusit^ poteri tîNon-
rtc pro fe'métipfofoluere ceftfum mottisdebuit ? HocaU-
tem eft debitum,Vt homo einére ppett'atur motralitaris,
quou(qued peccato & pcena peccati prorfusliberetur.
S i m ni au tem i n fin c : & tcelutn reuohetur,& terra renùuabi-
tur, & homo reuérfabitur. Coelum quidemreùoluetur:
quiaab officiohui^S'àdminiftiatibhis abfblutum : nu-
bcs,tenebras, & tempeftatèsvitranuUaspatietur. Sere-
niflîmaproihde tranquillitate , & amoemtaréperpétua
yernabichocquoqueaëriurninnouatum ccelum,in tre-
mendoaduenrû,quodinterim multisiniuriaturconcuf-
fionibus, & fpiiitualium nequitiarum foedatur maligni'-
tatibus.rrrrrf quoque falfuginisa fanguine & pbllutione
tnhabitàntium in ea, igneis vaporibus purificata,dori* ÔC
delicijs deinceps comparabitur, & denuo,vt in antiqui-
tare fæculorum fuerat, terra pads & vitar nominabitur.
•Tunchomo de fepulchrovocabitur : tune de fîniftro latere
in dextrum conuertetur : tune quod feminatum fuerat
in corruptionefurgetin incorruptionem, quodfeminatum eratin
ignobilitatefurget ingloriam,quodfeminatum fuerat in inftrmi-
tatefurgetinvirtutem. Cùnritaq; venerit cbmmürario ta-
lis,tune fier reuerfâtio:tunc(inquam)panis fubdnericius
reùerfàbitur,quia omnis homo refafèicabituf. Sed vnde
cinis ram durus,ram vilis.ram odiofus?Durus,propterà->-
fpericatem paffionü,vilis,propter abôminationèm virio--
rum9odiofus,propterexaggerationem. Durusin morte,
vilis in natiuicace, odiofus in myfterijs huius vitæ. Vilis
propter culpam , durus propterpoenitèntiâtn, odiofus
prôpcerpcênam. Vndefirtquamjcinisnifiabigneîvndê
ignis,nifiiferpente ? Et quid,ignis cineremfacicns, nifi
concupifcert tia mortem gigneasiConcuptfcentia enim cum
conceperit,paritpeccatum 9 peccatum verb cum confummatum
fuer.it,generat mortem. Vtenim ignis vorans, peneomnia
vfijue ad cineres con fum it 9'fic ignis concupifccntii ani-
raara quam trtirando tetigerityvrit, quam in cortfèhfüni
trahendo præcipitauerir,comburit, quâm in fbrnacem
operis recluferit, in cineris combuftionetn conuercit;
Lingua vipereà, i n an imam Euae, hunc ignem, fuggeren-
do vecitum,accenditi pomum oftendendo, afflaaitjitn^
mortal ira tem promittendo, conflagrauit, aedettuim in
peccatu m i nd u ce n do, com bqffit, & prom ulgatafenten-
tia mortalitatis , in cincrcm redegit. Hoc cincrerton
folùm teglrur, fed etiam fepelicur omnis praeitarica-
torum progenies : hoc(inquan^ci»cre, omnis peccans